― pul va banklar

4.4.6-rasm. Akkreditiv bo‗yicha hisob-kitoblardagi hujjatlar aylanishi
Mol yetkazib beruvchi 
banki (7) 
(12) 
Sotib oluvchi banki (9) 
Mol yetkazib beruvchi 
Sotib oluvchi 

---

1-tovarlarni oldi-sotdi shartnomasini imzolash. 
2- sotib oluvchi o‘z bankiga akkreditiv ochish to‘g`risida ariza beradi. 
3-akkreditiv ochiladi va bu haqda mol yetkazib beruvchining bankiga xabar 
beriladi. Xabar akkreditiv telegrammasi shaklida beriladi. Mana shu vaqtdan 
boshlab sotib oluvchining banki to‘lov yuzasidan kafil hisoblanadi. 
4-mol yetkazib beruvchining banki mol yetkazib beruvchini akkreditiv 
ochilganligidan xabardor qiladi. 
5-mol yetkazib beruvchi tovarlarni jo‘natadi. 
6-mol yetkazib beruvchi tovarlar bilan bog`liq hujjatlarni o‘zining bankiga 
uzatadi. 
7-mol yetkazib beruvchining banki hujjatlarni tekshiradi va qabul qilib oladi. 
8- mol yetkazib beruvchining banki tovarlar bilan bog`liq hujjatlarni sotib 
oluvchining bankiga jo‘natadi. 
9-sotib oluvchining banki akkreditiv bo‘yicha to‘lovni amalga oshiradi. 
10-sotib oluvchining banki tovar hujjatlarini sotib oluvchiga beradi. 
11- sotib oluvchining banki mol yetkazib beruvchining bankini (9) operatsiya 
bajarilganligi to‘g`risida yozma ravishda xabardor qiladi. 
12-mol yetkazib beruvchining banki to‘lov summasini mol yetkazib 
beruvchining joriy hisob raqamiga kirim qiladi. 
13- mol yetkazib beruvchining joriy hisob raqamidan ko‘chirma berish. 
Hujjatlashtirilgan akkreditivda ishtirok etuvchilarning o‘z nomlariga ega: 
Mol yetkazib beruvchi benifetsiar deyiladi 
Sotib oluvchining banki xabar beruvchi deyiladi 
Sotib oluvchi arizador diyiladi 
Sotib oluvchining banki akkreditiv bank deyiladi. 
Naqd pulsiz hisob-kitoblarning akkreditiv shaklining o‗z afzalligi, shu bilan 
birgalikda, bir qator kamchiliklari mavjud. Akkreditiv shakli bo‗yicha hisob-kitob 
qilishning afzallik tomoni shundaki, maxsulot etkazib beruvchi uchun to‗lov to‗liq 
kafolatlangan bo‗ladi. Hujjatlashtirilgan akkreditiv ning asosiy kamchiligi bu uning 
qimmatligidir. Germaniya banklari aholiga ochganligi uchun 1,2-1,4% yevro oladi. 
O‘zbekistonda esa akkreditiv summasi mijozning joriy hoisob raqamidan olinib 
alohida hisob raqamiga depozit qilinadi. 
Akkreditiv shaklining kamchiliklari esa quyidagilardan iborat: 
-
akkreditiv shakli bo‗yicha hujjatlar aylanishi texnik jiqatdan birmuncha 
qiyinroq; 
-
transportga qulay emas, akkreditiv ochilgan paytda yukni jo‗natish uchun 
tayyor transport bo‗lmasligi mumkin, bu esa yuk jo‗natishni kechikishiga olib 
keladi; 
-
bu shaklda to‗lovchining mablag‗lari oborotdan qisman chetlashadi, boshqa 
hisob-kitoblar uchun bu mablag‗lardan foydalanishga ruxsat etilmaydi; 
-
akkreditiv bo‗yicha odatda faqat bir mol etkazib beruvchi bilan hisob-kitob 
qilinadi.