― pul va banklar

4.6.9-rasm. Lokal tizimda magnit chiziqli plastik kartalar orqali amalga 
oshiriladigan hisob-kitoblar mexanizmi
56
 
Bunda: 
1.
Karta terminalga solinadi; 
2.
Mijozning to‗lovga layoqatliligini aniqlash uchun so‗rov jo‗natiladi; 
3.
To‗lovga layoqatlilik tasdiqlanadi; 
4-5. Karta hisobraqamidan xizmat ko‗rsatish shaxobchasi hisobraqamiga 
mablag‗ o‗tkazib beriladi. 
YUqorida ko‗rib o‗tilganidek, plastik kartochkalar orqali hisob-kitoblarni 
amalga oshirish mexanizmlari turlichadir. Biz faqat ularning asosiylariga to‗xtalib 
o‗tdik. Har bir bank, to‗lov tizimini tashkil etmoqchi bo‗lgan har bir tashkilot va 
davlat o‗zining imkoniyatlari, texnik jihozlanishi va mijozlar xususiyatlaridan 
kelik chiqib, ushbu mexanizlarni o‗ziga moslashtiradi. 
Respublikamizda plastik kartochkalar bilan hisob-kitoblar O‗zbekiston 
Respublikasi Markaziy banki Boshqaruvining 2013 yil 26 apreldagi 9/1 sonli 
Qarori bilan tasdiqlangan, O‗zbekiston Respublikasi Adliya vazirligida 2013 yil 3 
iyunda 2465-son bilan ro‗yxatga olingan ―O‗zbekiston Respublikasida naqd pulsiz 
hisob-kitoblar to‗g‗risida‖gi Nizom asosida amalga oshiriladi.
Plastik kartochkalar, ulardan foydalanish va hisob-kitoblarni tashkil etish 
mexanizmida bir qator elementlar qo‗llaniladi. Ularning ba‘zilariga izoh berib 
o‗tamiz. 
Terminal
– plastik kartochka egasiga xarid qilingan tovarlar va ko‗rsatilgan 
xizmatlar uchun to‗lov operatsiyalarini amalga oshirish hamda bajarilgan 
operatsiyalar bo‗yicha sliplarni (cheklarni) shakllantirishga imkon beruvchi 
qurilma. 
56
Быстров Л.В., Воронин А.С., Гамольский А.Ю. и др. Пластиковые карты (5-е изд., перераб. и доп.). - 
"БДЦ-пресс", 2005 г. amaliy ensiklopediya ma‘lumotlari asosida tayyorlandi.
Karta egasi 
4 
Bank 
Emitent-ekvayer 
Xizmat ko‘rsatish 
shahobchasi 
3 
2 
1 
5 

---