― pul va banklar

 
6.5.
 
Xitoy pul tizimi.
uan-Xitoy Xalq Respublikasining pul birligi. 1 yuan 10 szyao va 100 
finyamga teng. Uning Xalqaro ifodasi OGU Yu. 1835 yildan kumush tangalar 
ko‘rinishida zarb qilina boshlagan. 1933 yilning mart oyiga qadar Xitoyda 
67
R.Barr. Aforementioned work. Page 237.
Y 

---

lyan(XIV-XIX asrlarda muomalada bo‘lgan kumush valyuta) pul birligi sifatida 
ishlatilgan. Bojxona bojlari va soliqlari yuanda hisob-kitob qilingan. Xitoy Xalq 
banki tashkil topganidan keyin pul islohoti o‘tkazildi. 1955 yilga kelib eski pullar 
yangi pullarga 10000:1 nisbatda almashtirildi
68
.
Yuan so‘zi ―dumaloq tanga‖ degan ma‘noni anglatadi. Sin sulolasi birinchi 
bo‘lib shu shakldagi dumaloq tangalarni (960-1279) zarb etishgan va bu tangalar 
bronzadan yasalgan. So‘ng esa Min sulolasi (1368-1644) qog‘oz pullarni birinchi 
bo‘lib muomalaga chiqarishgan va bu tanga va qog‘oz pullarda asosan 
imperatorlarning suratlari aks etgan.
Xitoy tarixida qog‘oz pullar 7 marta emissiya qilingan: 
1935-yildagi pul islohotida 1 dollar= 3.36 yuan;
1946-yildagi pul islohotida 1 dollar=3350 yuan;
1948-yildagi pul islohoti 0.222179lik toza oltindan iborat bo‘lgan. 3 mln 
fabi=1 oltin yuan. 1 kumush yuan=500mln oltin yuanga.
1974- yilda boshqa valyutalar bilan pul ayirboshlash jarayonini Gongkong 
dollari orqali amalga oshirgan. Banknotalar: 
1948- yili 1-dekabrda Xalq banki 1- banknotani chiqardi va ular 100,1000 
yuanlik. 
1949-yilda muomalaga chiqarilgan 200, 500, 5000 va 10000 yuanlik
banknotalarning 62 ta variantlari mavjud bo‘lgan. 
Keyingi banknotalar 1955-yilda Xitoy iqtisodiyotining ochilish munosabati 
bilan muomalaga chiqarilgan va ular Jenbeli deb atalgan va bu banknotalar faqat 
mamlakat miqyosida amal qilgan. 
3-nusxasi 1962-yilda 4-nusxasi 1987-1997 yillar oralig‘ida 5- nusxasi 1999- 
yilda muomalaga chiqarildi. So‘nggi banknota 2005-yilda chiqarilgan va unda 
5,10,50,100 kupyuralar muomalaga chiqarildi
69
. 
. 1949 yildan keyin o‘zining uzoq tarixli davlat ixtisoslashtirilgan chet el almashuv 
va savdo banki Xitoy chet el almashuv operatsiyalarini va chet el savdo aloqalarini 
rivojlantirish hamda iqtisodiy infratuzilmani ta‘minlashni boshqarishga mas‘ul 
bo‘ldi. 1994 yilda bank to‘liq davlat tijorat bankiga aylandi. 2004 yilning avgust 
oyida Bank of China Limited birlashtirildi. Bank the Hong Kong Stock Exchange 
va the Shanghai Stock Exchangelarni 2006 yilning iyun va iyul oylarida ro‘yxatga 
kiritdi va dastlabki A-Share
70
va H-Share71ni yuritadigan birinchi Xitoy tijorat 
bankiga aylandi. 2014 yilda bank yana Global Systematically Important Bank 
sifatida loyihasi tuzildi. Keyingi to‘rt yil ichida Global Systematically Important 
Bank sifatida yakka moliyaviy institut sifatida ishlashi tuzib chiqiladi
72
.
68
History of CPB. 
www.cpb.com
  
69
Home of CPB. 
www.cpb.org
  
70
Izoh: A-share – bankning kapitalidagi mahalliy investitsiya ulushlari, har birida RMB ning 
nominal qiymati o‘z aksini topgan. U SSE(The Shanghai Stock Exchange) da ro‘yxatdan o‘tgan 
(kodi: 601988). 
71
Izoh: H-share - bankning kapitalidagi xorijiy investitsiya ulushlari, har birida RMB ning 
nominal qiymati o‘z aksini topgan. U Hong Kong Stock Exchangeda ro‘yxatdan o‘tgan va Hong 
Kong dollarida savdo qilinadi (kodi: 3988). 
72
Annual report 2014 China. 
www.cpb.com
  

---

Xitoy banki tomonidan e‘lon qilingan 2014 yil yakunlari bo‘yicha quyidagi 
rasmlarga e‘tibor bersak.