1 Azərbaycan tarixini öyrənən mənbələr və onların təsnifatı Azərbaycan tarixinin ən qədim və antik dövrə aid mənbələri

Musa Kalankatlının “Alban tarixi” əsəri
Dövrün görkəmli elm xadimi və tarixçilərindən biri “Alban tarixi” əsərinin müəllifi olan Musa Kalankatlı idi. Musa Kalankatlı Alban hakimi Cavanşirin müasiri idi. Bu dövür Albaniyanın siyasi və mədəni dirçəliş dövrü idi. Kalankatlı bu əsəri Cavanşirin tapşırığı ilə yazmışdı. Əsər X əsr hadisələrin şərhi ilə başa çatır. Əsər quruluşuna görə üç hissədən ibarətdi:

• 
  Birinci kitabda ( hissədə) - Bibliya tarixi ilə başlayır və IV fəslindən başlayaraq Albaniyanın real tarixinin şərhi verilir.
  

• 
  İkinci kitabda ( hissədə) - VI əsrin ortalarından VIII əsrin əvvəllərinə qədər baş verən hadisələrdən bəhs edilir. Cavanşirin hakimiyyətini və ərəblərin Albaniyaya hücumlarını əks etdirir, Sasani–Bizans və Sasani - Ərəb müharibələrinin geniş xronikası verilir.
  

•