1. marketing va uni rivojlanishining asosiy bosqichlari ulgurji savdo

Marketing muhiti
— korxona (firma, kompaniya) marketing va boshqa xo‘jalik faoliyatini amalga 
oshiradigan muhit. Tashqi va ichki atrof-muhit marketingi farqlanar ekan, muhitning nazorat 
qilinadigan va nazorat qilinmaydigan omillari alohida ajratib ko‘rsatiladi. Har qanday korxona 
(firma, kompaniya) o‘z tovarlarini yetkazib bergan va xaridorlarni tegishli axborotlar bilan 
ta’minlagan holda bozor bilan aloqada bo‘lib faoliyatini amalga oshiradi. O‘z navbatida, firma 
(kompaniya) bozordan realizatsiya qilingan tovarlar va xizmatlarning puldagi ekvivalenti va yana 
o‘zga axborotlarni ham oladi. Bir butun yaxlitlik sifatida berk tizim vujudga keladi. Uning 
barobarida yana bir yopiq tizim mavjud bo‘lib, unda kompaniya (firma) xomashyo, yarim tayyor 
mahsulotlar, butlovchi qismlar yetkazib beruvchilarga, hukumat organlarining turli xildagi normativ 
hujjatlariga, banklar hujjatlariga nisbatan qabul qilib oluvchi bo‘g‘in sifatida ish ko‘radi. Bunga 
javoban korxona (firma, kompaniya) ham tegishli axborotlar va pulni yo‘naltiradi. Natijada esa 
korxona (firma, kompaniya) marketingda 
tashqi muhit 
bilan chambarchas bog‘lanadi. Tashqi muhit 
tashkilot maqsadlariga erishish uchun zarur bo‘lgan darajadagi ichki potensialni saqlab turish uchun 
zarur bo‘lgan resurslar bilan ta’minlovchi manbalar hisoblanadi. Demografik, iqtisodiy, ekologik, 
ilmiy-texnikaviy, siyosiy va madaniy omillar ana shular sirasiga kiradi.Tashqi marketing muhiti - 
firma tashqarisida harakatlanadigan subyektlar jamlanmasi bo‘lib, ular hamda firma o‘rtasida 
yuzaga keladigan munosabatlar, rahbariyat va marketing xizmati imkoniyatlari, xaridorlar bilan 
muvaffaqiyatli hamkorlik munosabatlarini o‘rnatish va uni saqlab qolishda ta’sir qiluvchi 
holatlardir. Marketing muhitini hosil qiluvchi asosiy omillar 4.3-rasmda keltirilgan. 

---

4.3-rasm. Marketing muhitini tashkil etuvchi omillar 
Tashqi marketing muhiti mikromuhit va makromuhitdan tashkil topadi. 
Makromuhit 
(ingl. Macroenvironment) — umumiyligicha mikromuhitga ta’sir ko‘rsatuvchi asosiy 
tashqi omillar (demografik omillar, madaniy muhit omillari, siyosiy omillar, ilmiy-texnik omillar, 
tabiiy omillar, iqtisodiy omillar). Marketing tizimi ma’lum muhitda ishlagani uchun unga turli 
omillar ta’sir ko‘rsatadi: 
1.
Demografik omillar. 
2.
Iqtisodiy omillar. 
3.
Tabiiy omillar. 
4.
Ilmiy-texnik omillar. 
5.
Siyosiy omillar. 
6.
Ma’naviy muhit omillari. 
Sanab o‘tilgan tashqi omillar firma natijaviy ko‘rsatkichlariga turlicha ta’sir ko‘rsatishi mumkin. 
4.4-jadval