13-Mavzu. Ma’lumotlar bazasi xavfsizligini ta’minlashdagi me’yoriy hujjatlar

Xavfsizlik standarti 
Xavfsizlik standartlarining asosiy maqsadi axborot texnologiyalari mahsulotlarini 
ishlab chiqaruvchilar, iste’molchilar va kvalifikatsiyalash bo‘yicha ekspertlar 
orasida o‘zaro aloqani yaratish hisoblanadi. 
Ishlab chiqaruvchilar uchun standartlar axborot mahsulotlarining imkoniyatlarini 
taqqoslash uchun zarur. Undan tashqari standartlar axborot mahsulotlari 
xususiyatlarini obyektiv baholash mexanizmi hisoblanuvchi sertifikatsiyalash 
muolajalari uchun zarur. 

---

Iste ’molchilar ehtiyojlariga muvofiq axborot mabsulotini asosli tanlasnga imkon 
beruvchi usulga manfaatdordurlar. Buning uchun ularga xavfsizlikni baholash 
shkalasi zarur. 
Axborot texnologiyalari mahsulotlarini kvalifikatsiyalash boyicha ekspertlar 
standartlami ularga axborot texnologiyalari mahsulotlari tomonidan ta’minlanuvchi 
xavfsizlik darajasini baholashga imkon beruvchi instrument sifatida qabul qiladilar. 
Obyektli yondafhuvda dasturiy ta’minotni 
loyihalashtirish 
Obyektli yondashuvda mantiqiy, loyhalashtinshning asosiy 
vazifasi – dekompozitsiyalashda olingan obyektlarni amalga 
oshirish uchun sinflarni ishlab chiqishdan iborat. Bunda har bir 
sinf maydoni va usulini to‘liq bayon etish, mo`ljallanadi. 
Obyektli yondashuvda jismoiiiy loyihalashtirish dasturiy komponentlarga 
sinflarni va boshqa dasturiy resurslarni birlashtiradi, 
shuningdek, ushbu komponentlar malum bir hisoblash qurilmalariga 
joylashtiradi. 
Obyektli yondashuvda dasturiy ta’minot tuzilmasini ishlab 
chiqish 
Ko‘pchilik sinflarni ma`lum bir tipga ajratish mumkin. 
Ushbu yondashuvga qo‘llash mumkun bo`lgan sinflar stereotip deb yuritiladi. 
Masalan: 
-sinflar-mohiyatlar (Predmet sohasi sinflari);
• chegara (interfeys) sinflar? 
• boshqaruvchi sinflar; 
• xoli sinflar va hokazo 
Sinflar-mohiyatlar mavjud mohiyatini yoki tizimning ichki elementlarini, masalan 
tuzilmasini tasavvur etish uchun foydalaniladi. Odatda ular atrof-muhitga bog‘liq 
emas va ulardan turli ilovalarda foydalaniladi. Sinflarning mohiyatlarini aniqlash 
uchun foydalanish variantini konseptual model va faoliyat diagrammasini ta`rifi 
o`rganiladi. Shu tarzda olingan sinflarning nomzodlari ro`yxati predmet sohasiga, 
til ifodasiga tegishli bo‘lmagan so'zlarni olib tashlagan holda saralanadi. 
Shundan so‘ng obyektlarining ham holat, ham harakatga ega bo'lgan sinflarning 
nomzodlarning tanlab olinadi.