1412-Tohfetul Iraqeyn-Xaqani Shirvani-67s

GÜNƏŞƏ XİTAB EDƏRKƏN

QIZILI MƏZƏMMƏT

Uşağa xoş gələr qırmızı, sarı,

Kişi cummaz lələ, qızıla sarı.

Qızıl gül fənaya getməzdi, inan,

Gülü olmasaydı ləldən,

qızıldan. Pislik zatındadı qızılın,

əslən, Gülləri ölümə odur sövq

edən. Qızılın sikkəsi iki oldumu,

Dərddir sahibinə ömrü uzunu.

Hər kim qızılını atır kisəyə,

Kisə tək boğazı, keçir ilməyə.

Kimin qızıldadır gücü, yəqin bil

O, quldur, qızılın sahibi deyil! Bir

möhnət odudur cana simü zər,

Düz olar qızıla deyilsə "azər"

Zərdüştün adının əvvəlidir zər,

Zərə arxalanır atəşpərəstlər.

Zər nədir? Sönmüş bir atəşdir, ancaq,

Ona demək olar, bir ölü torpaq.

Bəlkə, onu yanlış torpaq sanırsan,

Qızıl od, parçası olmuşdur, inan.

Ürək çeşməsinin bağlanmış gözü,

Belə sönmüş odla açılmaz, düzü.

Qəlbini qızıla bağlasan bir az, Bu

qapı, üzünə sənin açılmaz. Tamah

dəmirindən geyinsən paltar, Qızıl,

paltarına miqnatis olar. Bu dəmir

paltarı çıxarsan, əgər, Dərhal, qızıl

---

maqnit səndən əl çəkər. Qızıl həm

oğrudur, həm də gülbədən Bir

yolluq üz döndər ikiüzlüdən. O büt

görünsə də müqəddəs pəri,

Sındırmaq gərəkdir elə bütləri.

Xaqaniyə birdir tamahkar olmaq,

Qızıla, ya cansız bütə tapınmaq.

O, büt sındırmağı öyrənib çoxdan.

Atəşpərəstliyin qaçmış odundan.

Altıbaşlı dünya arzılar insan, O sa

yeddibaşlı ilandır, inan. Qızıl,

kimin tutub gözlərində yer. O,

daha aynaya baxa bilməyir.

* * *

Sən, ey gövhərlərə gözəl rəng verən,

Hər şeyə bir surət, bir ahəng verən.

Dünyada hər kəsə əziz, mehriban,

Hamıya bir baxan, bir nəzər salan

Günəş! Sən hər şeyə nüfuz edirsən,

Çox böyük, çox uca olsan da, bəzən.

Enirsən üstünə qara torpağın, Ayağı

altına hər bir alçağın. Ey, kimsədən

işıq əsirgəməyən, Nə üçün kəsirsən

nurunu məndən? Dostdan əsirgədin

mehribanlığı, Ancaq düşmən edər

bu yamanlığı. Şirvan, şəfəqinə qərq

olub tamam Bəs, niyə mən belə

qaranlıqdayam? Dərdimi açmağa bir

həmnəfəs yox, Xoş söhbət etməyə

yaxın bir kəs yox, Möhnətlə sinəsi

dağlı qalmışam, Qüssədə ayağı bağlı

qalmışam. Pars odu püskürür

dodaqlarımdan, Edib hind xəncəri

qəlbimi şan-şan. Qapı halqası tək

asılıyam mən, Sızlaram hər yetən

namərd əlindən. Gərəksiz daş kimi

başsız, ayaqsız, Qaranlıq guşədə

qalmışam yalqız. Başıma bir çəkic

zərbəsi dəydi, "Əlif" qamətimi

"mim" kimi əydi. Ey günəş, bu qoca

---

dünyada təksən, Xalqın qapısında

həmişəliksən. Mən qapı halqası

olmuşam deyə, Ahım halqa-halqa

yüksəlir göyə. Elə ki, bu ahlar

sinəmdən axır

Mənim boğazımı yandırıb yaxır.

Yüksəlir göylərə, o, zəncir təkin,

Keçir ayağına Bənati-nəşin.

Çoxdur pəncərəsi, günəbaxanlar - Hər

halda mənim də bir pəncərəm var.

Möhtəşəm bayrağın yüksələn zaman

Min dügün açırsan, nə olar, bir an

Mənim də gözümün pəncərəsindən,

Baxasan bir anlıq ürəyimə sən... Kim

ki, dal qapıdan alır ruzunu, Yenə pay

verirsən ona nurunu. Elə adamlara

üzük verirsən,

Ki, onu torpağa atırlar həmən. Bir

süfrə ki, onda çoxlu qızıl var, O

süfrəni yerə kim tutub çırpar? Balıq

tək yüz qızıl pulu olanlar, Bilirlər

onların min dəryası var. Dövlət nə

qüdrətin, nə hünərindir Mənsəb

də, sərvət də nakəslərindir. Kim ki,

alçaqlara edir yaltaqlıq Yetir

muradına, o edir şahlıq.

İnsafdan əsər də qalmamış gör,

bir Zəmanın ələyi nə zülm ələyir.

İndi, bu dünyada qalmamış

nişan İgidlik, kişilik və

adamlıqdan.

Fələyin dövranı dəyişmiş,

artıq Günəşin özü də edir

paxıllıq.

Yox, tamam yanıldım, hələlik, bəsdir,

Bunlar gəlib keçən ani həvəsdir.

* * *

Ey, göylərin gözü və keşikçisi!

Ey, yer çörəkçisi, göy çörəkçisi!

---

Ey, Yeddi çəmənə yaşıllıq verən,

Ey, altı gəlini al bəzəndirən,

Ey, heç qapanmayan, hər, vaxt açıq göz,

Ey, yanan odlu dil, demədən bir söz;

Sənin qüdrətinlə bağlarda müdam. Boy

atır həm igdə, həm püstə, badam. Sən

göy günbəzinə yağdıranda nur, Ayın

da kisəsi narıncla dolur.

Bir sənin sayəndə bu göylər, ancaq,

Bağlayır belinə qızıldan qurşaq.

Qızıl nəştərinlə sən qan alırsan

Gecənin qapqara zülmət qolundan.

Qızıl şəfəqinlə dünyalar yanır -

Aləm al qırmızı rəngə boyanır.

Sənin işığının sayəsində, qan, Göhər

olur daşda qaldığı zaman. De, hansı

baş taci səni unudur, Xaqani özü də

sənin qulundur. Qəbul et yolunda

başından keçən Bir qulun başını,

töhfə kimi sən! Ey, daim, gözlərə

işıq, nur verən, Həqiqət aləmi,

həqiqət görən, Səni olduğun tək,

bilməsəm əgər, Bağışla, kor kimi

olur qəriblər. Ey gövhər sərrafı,

özün vaqi ən Niyə bir də məndən

sirr öyrənirsən? Avam bir kişiyəm,

həm savadı kəm, Nə yerə, nə göyə

bələd deyiləm. Nə yaxşı elmim var,

nə biliyim var, Belə bir adamdan nə

ummaq olar? Özüm də xəcalət

çəkirəm bu an, Üzümü tər basır

utandığımdan. Sənə təzim edib,

mən baş əyərək, Dururam qarşında

qolu bağlı tək. Səhər üzr istəyir

əvəzimdə, sən - Mənim

günahımdan gərək keçəsən. Hər

zaman gülərdir üzü səhərin, Çünki

aynasıdır doğru kəslərin. Aparsın

üzrümü səhər nəsimi, Qübardan

təmizlə, tozlu qəlbimi. Xaqani

məclisi sənin nurundan Zövq alır

göylərdə yandığın zaman. Bildin

hər sirrini, hər adətini, İşıqda

---

göstərdin ibadətini.

Quru, yaş olursa onun odunu,

Yəqin ki, sən özün edirsən bunu.

Səndəndir, əlində gül-çiçək olsa,

Səndəndir, ovucu qızılla dolsa.

Səninlə həmsöhbət olduğu zaman,

Yunu ipək kimi yumşalır, inan!

Dünyanın buz kimi sərdabəsinə,

Jəlalın hərarət bəxş edir yenə.

Unutmayıb, onun süzüldükcə sən

Hərdəm qapısından,

pəncərəsindən. Hörürsən qırmızı

qızıldan cuna, Otağı bəzənir, girir

min dona. Doldurub evini bəzəklə,

pulla, Onun ətəyini xalis qızılla,

Silirsən, qaldırıb yerdən başını -

Həm alın tozunu, həm göz

yaşını. Fəqət, sən örtüyə bürünən

günü Çıxır Xaqaninin göylərə

ünü.

Hər ağır xəstənin dərmanı sənsən,

Şərvan məhbəsində bir dustağam mən.

İkimiz də dərddən saralmışıq biz -

Od-alov içində yanır qəlbimiz: Hey

giley etmişik biz əllərindən, Vəfasız

dünyanın əməllərindən. Bədənim dərd

üçün həm kor quyudur, Həm dəmir

dağıdır, qürurla durur. Sirləri quyu

tək örtəsən gərək, İfşa etməyəsən

onları dağ tək. Əcəm xasiyyətli

adamdan bir az Gizli sirr eşitsən

faydasız olmaz.