16.Şəxsiyyətin istiqamətinin əsas keyfiyyətləri

5.Qavrayışın əşyaviliyi. Əşyavilik anadangəlmə keyfiyyət deyil. O, 
həyat fəaliyyəti prosesində lamisə və hərəkət duyğularının görmə 
duyğusuna qoşulması nəticəsində formalaşır. Qavrayışın əşyaviliyi 
davranışın tənzim olunmasında mühüm rol oynayır. Adətən əşyaları 
onların görkəminə görə deyil, təcrübədə onlardan necə istifadə 
etdiyimizə, onların əsas xassəllərinə görə xarakterizə edirik. Bu isə 
qavrayışın əşyaviliyi sayəsində mümkün olur.
24.Məkan qavrayışı
 Məkan qavrayışı- insanın ətraf mühitə bələdləşməsinin zəruri 
şərtidir. Çünki bütün cisimlər, hadisələr müəyyən məkan və zaman 
daxilində mövcud olur. 
-Məkan qavrayışında obyektlərin forması, həcmi, onlar arasındakı 
məsafə, yerin uzaqlığı və istiqaməti əks olunur. Məkanın 
qavranılmasında əsas görmə analizatoru iştirak edir. Onunla birlikdə 
lamisə, əzələ-hərəkət duyğuları, hətta eşitmə analizatoru da iştirak 
edir. Məkanın qavranılması həm də təcrübədən asılıdır. Bu faktı 
anadan kor doğulmuş və sonradan cərrahiyə əməliyyatı sayəsində 
görməyə başlayanların, eləcə də kiçik uşaqların görməsi sübut edir. 
Belələri məsafəni hələ düzgün müəyyənləşdirə bilmirlər, uzaqda olan 
predmetə əl uzadırlar. 
-Bəzən cisimlər təhrif olunmuş şəkildə əks etdirilir. Cisimlərin təhrif 
olunmuş şəkildə qavranılması illüziya adlanır. Məsələn, zolaqlı 
paltarda zolaqları şaquli vəziyyətdə olanda adamı uzun, üfuqi 
vəziyyətdə olduqda isə qısa və kök göstərir. İllüziyaların səbəbləri 
çoxdur. Buraya dəmir yol illüziyası, kəsişmə illüziyası, konsentrik 

---

ə 
illüziya (spiralşəkilli) və s. Aid edilə bilər. İllüziyalar nə qədər 
mürəkkəb və çoxcəhətli görünsə də onları həqiqi qavrayış 
surətlərindən ayırmaq mümkündür. Bu, insanların praktik fəaliyyəti 
vasitəsilə aradan qaldırıla bilər.