2. Mantiqiy masalalarni yechishning asosiy usullari

4. Algoritmlar. Quyishlar. Tortishlar. O‘yinlar. Algoritmlar.
Algoritm tushunchasi. Algoritm tushunchasi IX asrda yashab ijod etgan buyuk bobokalonimiz Muhammad al-Xorazmiy nomi bilan uzviy bogʻliqliq. Algoritm
soʻzi al-Xorazmiyning sanoq sistemasini takomillashtirishga qoʻshgan hissasi va uning asarlari algoritm tushunchasining kiritilishiga sabab bo’lgan.
Ta’rif: Algoritm – bu masalani yechish uchun ma’lum bir tilda keltirilgan chekli sondagi aniq ko’rsatma yoki amallar ketma-ketligi.
Algoritmning asosiy xossalari :

• xossa. Diskretlilik, ya‘ni algoritmni chekli sondagi oddiy koʻrsatmalar ketma- ketligi shaklida ifodalash mumkin.
• xossa. Tushunarlilik, ya‘ni ijrochiga tavsiya etilayotgan koʻrsatmalar uning uchun tushunarli boʻlishi shart, aks holda ijrochi oddiy amalni ham bajara olmay qolishi mumkin. Har bir ijrochining bajara olishi mumkin boʻlgan koʻrsatmalar tizimi mavjud.
• xossa. Aniqlik, ya‘ni ijrochiga berilayotgan koʻrsatmalar aniq mazmunda boʻlishi lozim hamda faqat algoritmda koʻrsatilgan tartibda bajarilishi shart.
• xossa. Ommaviylik, ya‘ni har bir algoritm mazmuniga koʻra bir turdagi

masalalarning barchasi uchun yaroqli boʻlishi lozim. Masalan, ikki oddiy kasr umumiy maxrajini topish algoritmi har qanday kasrlar umumiy maxrajini topish uchun ishlatiladi.

• xossa. Natijaviylik, ya‘ni har bir algoritm chekli sondagi qadamlardan soʻng

albatta natija berishi lozim.
Algoritmni tasvirlash usullari:
1. Algoritmning soʻzlar orqali ifodalanishi.

• Algoritmning formulalar yordamida berilishi.
• Algoritmning jadval koʻrinishida berilishi, masalan, turli matematik jadvallar, lotereya yutuqlari jadvali, funksiyalar qiymatlari jadvallari bunga misol boʻladi.
• Algoritmning dastur shaklida ifodalanishi, ya‘ni algoritm kompyuter ijrochisiga tushunarli boʻlgan dastur shaklida beriladi.
• Algoritmning algoritmik tilda tasvirlanishi, ya‘ni algoritm bir xil va aniq ifodalash, bajarish uchun qoʻllanadigan belgilash va qoidalar majmui algoritmik

til orqali ifodalashdir. Ulardan oʻquv oʻrganish tili sifatida foydalanilmoqda.

• Algoritmlarning grafik shaklda tasvirlanishi. Masalan, grafiklar, sxemalar ya‘ni blok - sxema bunga misol boʻla oladi.

Fanda „Yevklid algoritmi“, „Gʻiyosiddin Koshiy algoritmi“, „Laure algoritmi“, „Markov algoritmi“ deb ataluvchi algoritmlar maʼlum. Algoritm tushunchasi tobora kengayib borib, kibernetikaning nazariy va mantiqiy asosi

hisoblangan algoritmlar nazariyasi paydo boʻldi. Oʻzbekistonda bir necha ilmiy tadqiqot muassasalari va hisoblash markazlarida algoritmdan foydalanish sohasida samarali ishlar olib borilmoqda.
Quyishlar.
Quyishga doir masalalar hajmi ma’lum bo`lgan ikkita yoki undan ortiq bo`sh idishlardan foydalanib, talab etilgan miqdordagi suyuqlikni quyib olishga doir bo`lib, ularni yechishda idishdagi suyuqlikni qisman bo`shatish yoki idishga to`ldirib suyuqlikni quyishga ruxsat beriladi.