2 Mazkur majmuada “Fan va texnika” faniga doir me’yoriy ta’minot (o‘quv dasturi, ishchi fan dasturi), ta’lim texnologiyalari o‘z aksini topgan. Ushbu o‘quv-uslubiy majmua oliy ta’lim muassasalarining professor- o‘qituvchilari uchun tavsiya

“Al-kitob al-muxtasar, fi-hisob al-jabr va-l-muqobala”
(“To'ldirish va 
qarama-qarshi qo'yish hisobiga oid qisqacha kitob”) nomli asarini yozadi. Asarning 
so'z boshida shunday deyiladi: “Imom Ma'munning fanga qiziqishi va bu sohadagi 
olimlarning ishlarida uchraydigan qiyinchiliklarga yordam berishi kabi fazilatlari 
meni hisoblash haqida qisqacha asar yozishga da'vat etdi. Bu asarni yozishda 
o'quvchilar uchun tushunarli, yengil, foydali va kishilar o'rtasidagi muomalarda 
hisoblash ishini osonlashtirishga yordam beradigan, ayniqsa, meros taqsim qilishda, 
bitim to'zishda, savdo ishlarida, yer o'lchash va shunga o'xshash boshqa 
hisoblashlarda qo'llanma bo'lishini maqsad qildim”. 
Bu asar qo'lyozmasi 1342 yili ko'chirilgan. Uning arabcha nusxasi inglizcha 
tarjimasi bilan birga F.Rozen tomonidan 1831 yili nashr etilgan. Risolaning arabcha 
nusxalaridan tashqari ikkita lotin tarjimasining nusxalari mavjud.
Muhammad Xorazmiyning “Al-jabr va-l-muqobala” kitobidagi al-jabr va al-
muqobala so'zlariga birinchi marta eronlik matematik Bahouddin al-Amiliy (1547-
1622) o'zining “Xulosat-ul hisob” (“Hisoblashning qisqacha kursi”) nomli asarida 
ma'no berib o'tgan. 
Muhammad Xorazmiy ijodini o'rganishga, targ'ib qilishga va uning ilmiy 
kashfiyotlaridan foydalanishga dunyoda ko'p asarlar bag'ishlangan. Xorazmiyning 
matematik g'oyalarini Beruniy (973-1048), Abul Vafo Muhammad al-Bo'zjoniy (940-

---

32 
998), Abu Komil (850-930), Umar Xayyom (1048-1123)lar “Al-jabr va-l-muqobala” 
haqida kitoblar yozib, Xorazmiy g'oyalarini kengaytirdilar. Hozirgi kunda uning 
merosi ko'pgina olimlar tomonidan keng o'rganilgan. Shulardan A.P.Yushkevich, 
M.Salye va Xorazmiyning “Algebra”sini ko'pchilik olimlar tahlil qilgan. YU. Rushka 
risolaning ayrim boblarini tarjima etish bilan birga uni tanqidiy nuqtai nazardan qarab 
tahlil qiladi, arab raqamlarining tarixi ustida hamda Xorazmiydagi matematik iboralar 
va meros ulashish masalalari ustida to'xtaladi.
Xorazmiy asarini S.Gands ancha chuqur o'rgangan. 1878 yili Qohirada topilgan 
Al-Xorazmiyning geografiyaga doir