2019 O‘qish oxi

Zahro Hasanova
O‘zbekiston - go‘zallikda tengi yo‘q diyor. Tuprog‘i serhosil, quyoshi beminnat nur sochib turadi. Har faslning ◄o'zgacha xislati, fazilati bor. Vatanimiz haqida har qancha faxrlanib gapirsak arziydi. Ana shu go‘zal go‘shaning bir-biridan sermazmun bayramlari ham bor. Shunday bayramlardan biri „Hosil bayrami“dir. Bu bayram kuz faslida nishonlanadi. Hosil bayrami o‘zbek xalqining eng go‘zal, eng tarovatli bayramlaridan hisoblanadi.
Bu bayram dalalardagi yig‘im-terim ishlari yakunlanayotganda, bog‘dagi meva-chevalar yi- g‘ishtirib olish avj pallaga chiqqan paytda o‘tkaziladi. Uning o‘ziga xos tomonlari xalqi- mizning qadriyatlariga borib taqaladi. O‘zbek xalqi azal-azaldan mehmondo‘st, bag‘ri keng, topganini qarindosh-urug‘, qo‘ni-qo‘shni bilan bo‘lishib yeydigan, birgalikda baham ko‘radigan xalqdir.
Hosil bayramini bolalar ham intiqib kutishadi. Chunki ular kuz haqida bilgan she'r va qo‘- shiqlarini yig‘ilganlar davrasida zavq bilan ay- tib berishadi.
Bu bayramning xalqimiz tomonidan „Hosil bayrami“ deb nomlanishi bejiz emas. U deh- qon yil bo‘yi qilgan mehnatining lazzatini totib ko‘rayotgan paytda, 25 - 26-sentabr kunlari ni- shonlanadi.
m 1. O‘zbek xalqining qanaqa an'analarini bilasiz?
i ' 2. Hosil bayramining o‘ziga xos tomonlarini bilib oling.

3. 
   Hosil bayrami qachon nishonlanadi?
   

Ilmli ming yashar
Nurmat Maqsudiy (Hikoya)
Yolqinjon kuz kunlarining birida tog‘asinikiga mehmon bo‘lib bordi. Tog‘asi fermer xo‘jaligi bog‘ida guruh boshlig‘i bo‘lib ishlaydi. U jiya- nini ko‘rib xursand bo‘ldi.
- O‘-o‘, Yolqinjon, kelganing juda yaxshi bo‘libdi-da, - dedi. - Hali senga xo‘jalik bo- g‘ini ko‘rsataman.
Tog‘asi Yolqinjonni uzumzorga olib bordi. Yol­qinjon uzumlarni ko‘rib hayratda qoldi. Baland










ishkomlarga o‘rmalab chiqqan husayni, charos va boshqa xil tok novdalarida katta-katta uzum boshlari oltinday tovlanar edi. O‘hho‘, uzum boshlarining kattaligini qarang! Har bittasi Yol- qinjonning buvasidan qolgan qumg‘ondek kela- di-ya!

• 
  Tog‘a, tirdingiz? -
  
• 
  Tokni
  

bir dongdor tog‘asi.

bu uzumlarni qanday qilib yetish- deb so‘radi Yolqinjon.
qanday parvarish qilish to‘g‘risida
sohibkor kitob yozibdi, - dedi

O‘sha sohibkor o‘zining oltmish yillik kitobda bir-bir bayon qilibdi.
o‘rgan- uzum-

tajribasini shu
Tog‘asi o‘sha kitobni o‘qibdi. Keyin ganlarini ishga solibdi. Natijada so‘ridagi larni

yetishtiribdi. Sohibkor

kim o‘zi?

deb so‘radi

Yolqin-

jon.



Sohibkor
- deya

ladi,
deb o‘z ishining ustasiga ayti- javob berdi tog‘asi.

• 
  Voybo‘, -Jdedi Yolqinjon o‘zicha, - o‘sha sohibkorning oltmish yillik ishini birdaniga o‘r- ganib oldingizmi? Unda yoshingiz qancha bo‘- ladi?
  
• 
  Yoshim qirqda. Agar unga sohibkorning oltmish yillik tajribasini qo‘shsang, yoshim rappa-raso yuz yosh bo‘ladi.
  

| 1. Hikoyani rollarga bo‘lib o‘qing.
# 2. Hikoya nima uchun „Ilmli ming A,
yashar“ deb nomlangan?

33

Oltin kuzim

Oltin kuzim,
Oltin kuzim, oltin kuz, Ta'rifingga,
Maqtovingga izlab so‘z, Vodiylarni, vohalarni kezaman. Paxtazor-u,
Bog‘-u rog‘lar bezangan.
Bahor, yozgi
Mehnatimga yakunsan, Oltin kuzim,
Ham saxiysan, to‘kinsan.
Yoqimtoysan,
Iliqqina bahorsan, Bahordan ham
Aslida bebahosan. Arzir seni
Faxrlanib maqtasam, Keng quchog‘ing Saroylarday muhtasham. Ishkomlarda
Uzumlarning chamani, Quvontirar
„Oq oltin“zor hammani. Jami narsa
Muhayyo bu saroyda. Hammadan ham
O‘qish kitobi, 3- sinf
Beqiyosdir chiroyda.
Oltin kuzim,
Oltin kuzim, mo‘l kuzim, Tayyordirman
Xizmatingga men o‘zim.

1. 
   She'rdagi qofiyadosh so‘zlarni aniqlang.
   
2. 
   Shoir „oltin“ so‘zini nima uchun iishlatgan?
   

She'rni yod oling.

Qizcha va qarg‘alar

Normurod Norqobilov
(Hikoya)
1
Kuz. Bu hovliga ko‘chib kelishganlariga hafta bo‘lmay, Hanifaning diqqatini bir juft qarg‘a- ning harakati tortdi. Hovli etagida tagi be- tonlangan baland ishkom bo‘lib, qarg‘alar ish- komga qo‘ngancha, qayerlardandir o‘marib kel- gan yong‘oqlarini o‘sha keng beton yo‘lakka tashlab, so‘ng chaqilgan yong‘oq mag‘izlarini bitta qoldirmay terib yerdi. Hovli sharoitiga endi ko‘nika boshlagan qizaloq dastlab shun- chaki tomoshabin bo‘lib yurdi. So‘ng bir kuni qarasaki, qarg‘alar bir yong‘oqni chaqolmay ovora bo‘lyapti. Bu holni peshayvon deraza- sidan kuzatib turgan qizchaning qushlarga 34
rahmi kelib ketdi. Ishkom tomon yugurdi. Qushlar hurkib havoga ko‘tarildi, biroq yerda yotgan „qaysar meva“ni ko‘zlari qiymay, qayta ishkomga qo‘ndi, qag‘illashib, o‘z noroziliklarini bildirdi. Qizcha yo‘lak chekkasida yotgan
Bu yumush bora-bora qizaloqqa juda yoqib qoldi. Qushlar bu holga tez ko‘nikdi, qiz- chadan deyarli hurkmay ^qo'ydi - tumshuq- laridagi yong‘oqni yerga tashlab, qani, chaq, degan ma'noda o‘ktam ohangda qag‘illashni odat qildi. Qizcha o‘sha-o‘sha yong‘oqni cha- qar, mag‘zini yerga sochar, qushlar esa so- chilgan yemakni apil-tapil cho‘qib-terib, so‘ng yangi meva ilinjida qo‘shni bog‘larga uchib ketardi.

1. 
   Qizcha qarg‘alarga qanday yordam berdi?
   
2. 
   Qarg‘alar qizchadan hurkmay qo‘yganining
   

sababini izohlang.
2
Ammo qizcha va qarg‘alar o‘rtasida yuzaga kelgan bu o‘ziga xos do‘stlikka ota va ona e'tibor bermadi. Bir kuni tongda ularni qar- 35
g‘alarning o‘ta qattiq qag‘illashi bezovta qildi. Ota yelkasiga to‘nini tashlab hovliga chiqdi, kesak otib ularni quvdi. Ammo qushlar uzoq- lamay, yana qaytib keldi. Bu safar ular o‘n chog‘li edi. Ishkom va daraxtlarga qo‘ngancha, qag‘illab, olamni boshiga ko‘tara boshladi.
Bu hol ikki kun, ya'ni shamollab, ko‘rpa- to‘shak qilib yotgan qizcha peshayvonda pay- do bo‘lguncha davom etdi. U ko‘rinish berishi bilan qushlar tinchlandi, sho‘xchan g‘imirlab, o‘z quvonchlarini izhor etgan bo‘ldi. Ayrimlari yerga sho‘ng‘ib, lapanglagancha, eshikka ya- qinroq kelishgacha jur'at etdi.
Bir muddatdan so‘ng esa ishkom tagiga yong‘oqlarning birin-sirin tirsillab tushgani eshi- tila boshlandi.

1. 
   Qarg‘alarning ayting.
   
2. 
   
   
   
   
   
   qattiq qag‘illashi sababini
   
   yuzasidan reja tuzing.