3-laboratoriYaliq jumis

14- súwret. Japıraq epiderması:
A-qurtqa shash epidermasınıń kese kesimi; B-mákke epidermasınıń kese kesimi,
1-us`titsa kletkası, 2-qaptal epiderma kletkaları, 3-tesikshe, 4-hawa saqlawshı boslıq
Paxta japıraǵı túkshelerin úyreniw

15- súwret. Túrli túksheler: A- kartoshka, B-alma, V- sıyır qu yrıq , G-jiyde, D-temeki, E-bezli túksheler

İslew tártibi: Paxta japıraǵınan iyne ushı menen túrtip alınǵan epiderma buyım aynasındaǵı suw tamshısına jaylasadı, soń mikroskopta tekseriledi. Epiderma kóp muǵdarda ápiwayı hám bezli túksheler kórinedi. Paxta japıraǵında bul túksheler tiykarınan japıraq tamırı ústine jaylasqan boladı, sonıń ushın japıraq tamırı miywelerindegi epidermanı alıp tekseriw kerek. Ápiwayı túksheler 4-5 ten topar bolıp jaylasadı. Bezli túksheler ápiwayı túkshelerden ajıralıp turadı. Bezli túkshe juqa qabıklı bir neshe tiri kletkadan quralǵan. Bezli túksheler ishindegi artıqsha suyıqlıqtı nektar eritpesi shıǵarıp turadı. Preparat ústindegi qaplaǵısh aynanıń sheti sál kóterilip, fil`tr qaǵaz qurılmasında suwı tartıp alınadı, soń oǵan sudan reaktivi tamızılsa, túkshe boyalıp anıq kórinedi . (15-súwret).


Ekilemshi qaplawshı toqımalar (periderma hám qabıq)
Joqarı dárejeli ósimlikler de epiderma ornın ekilemshi qaplawshı toqıma periderma iyeleydi. Periderma 3 túrli toqıma: probka, probkalı kambiy (fellogen) hám fellodermadan ibarat. Felloderma tiri parenxima kletkalarınan ibarat bolıp, kletka qabıǵı Tsellyulozalı boladı. Probka bir qansha óli kletkalardan quralǵan bolıp, ózinen suw hám hawanı ótkizbeydi. Fellogen yamasa probkalı kambiy kletkası ishinde tsitoplazma hám jabıq formalı kletkalardan ibarat juqa qabıqı, sózıq yadrosı boladı. Probkalı kambiy kletkaları tangental` perde menen bólinip sırtqı tárepinen probkalı toqımanı, ishki tárepinen bolsa felloderma toqımasın payda etedi. Periderma bazı bir ósimliklerde fellogen epidermanıń ózinen yamasa subepidermal qabat kletkasınan paydaboladı (16-súwret).
Chechevichka. Birlemshi qaplawshı toqıma (epiderma)daǵı awızshalar paqalıda japıraqqa qaraǵanda kemirek boladı, ol keyin ala epiderma menen birge tógiledi. Biraq epidermadaǵı geybir awızshalar astındaǵı birlemshi parenxima kletkalarınan arnawlı topar xlorofilsiz kletkalar payda boladı. Olar keńeyedi, bul kletkalar bir-birinen ajıralıp, shar sıyaqlı formaǵa kiredi. Usı kletkalar astında chechevichkalar fellogen rawajlanadı, bunday kletkalar atqarıwshı toqıma delinedi. Nátiyjede atqarıwshı toqımalar qabıǵı probkalanadı hám ishi hawa menen toladı, olar arasındakóp muǵdarda kletka aralıq boslıqlar júzege keledi hám sol jer bórtedi, epiderma jırtıladı, payda bolǵan jarıq bórtik chechevichka delinedi. Sırtqı ortalıq penen paqaldı ishki toqımalar arasında hawa almasıw protsessi usı chechevichka arqalı boladı. Chechevichkanı marjan daraqtında (buzinada) kóriwimiz múmkin .
Qabıq. Daraqlardıń kóbinde, olar málim jasqa kirgenshe: periderma saqlanıp qalıp, keyin ala ólip ketedi. Bunıń ornın qabıktıń basqa qaplawshı toqıması iyeleydi. Buǵan sebep sol, fellogen (probkalı kambiy) qabatınıń ústińgi bólimi qurıp, qabıqtıń tereńirek bóliminde jańadan periderma toqımasın payda etetuǵın jańa fellogen toqıması payda boladı. Fellogen qabatınıń qayta-qayta payda bolıwı nátiyjesinde qabıq toqımaları qurıp qospa qabıq payda boladı. Daraq denesi juwanayıp atırǵanda qabıq tartılıp jarıladı hám bular arqalı hawa almasıwı júz berip turadı.