3-laboratoriYaliq jumis

Almurttıń tas sıyaqlı kletkasın úyreniw
İslew tártibi. Almurt miywesiniń jumsaq etińde qattı sarı reńli domalaq dánesheler boladı: áne sol dúzilmeler bir neshe qattı halǵa kelgen tas sıyaqlı kletkalar boladı. Tekseriw ushın almurt miywesi etinen lantsentte az ǵana alıp buyım aynasındaǵı suw tamshısına qoyıladı hám ob`ekt ústi qaplaǵısh ayna menen jabılǵannan keyin mikroskop stolshasına qoyıp, ondaǵı tas sıyaqlı kletkalar tawıp alınadı.

Bul kletkalar jaqsıraq kóriniwi ushın buyım aynasındaǵı tas sıyaqlı kletkalar ásten basıp eziledi. Buǵan floroglyutsin menen xlorid kislota tamızılsa, tas sıyaqlı kletkalar biraz waqıt ótkeńnen soń, qızıl túske, almurt miywesiniń eti bolsa reńsizliginshe qaladı. Bul jaǵday tas sıyaqlı kletka qabıǵınıń aǵashlanǵanlıǵın kórsetedi. (20-súwret). Sklereid kletkalarınıń (tas sıyaqlı) súwreti sızılıp dápterge atı kórsetilip jazıladı.

20-súwret. Almurt miywesi etinen alınǵantas sıyaqlı kletkalar: A-almurt miywesi, B-sklereid toparı, V- úlkeytirilgen sklereidler, 1-shireli parenximalıq kletka, 2-kletka qabıǵı, 3,4- jalǵan tesikshe, 5- kletka boslıǵı.

Ótkiziwshi toqımalar
Ulıwma túsinik: Ósimliqorǵan izminde suw, suw da erigen mineral hám organikalıq hár túrli tezlikte bárqulla hárekette boladı. Ósimliktegi ótkiziwshi toqımalar arqalı suw hám plastikalıq zatlar tez háreketlenedi.
Ósimlikte ótkiziwshi toqımalar kompleksi, yaǵıy ksilemadan suw hám onda erigen mineral zatlar tómennen joqarıǵa, yaǵnıy tamırdan paqalı hám japıraqqa kóteriledi (kóteriliwshi aǵım), floemadan bolsa assimilyatsiya nátiyjesinde payda bolǵan organikalıq zatlar joqarıdan páske, yaǵnıy japıraqlardan paqalı hám tamırlarǵa háreketlenedi. (túsiwshi aǵım). Kóteriliwshi aǵım nay hám traxeidler arqalı háreketlenedi. Kapillyar naylar gúlli ósimliktiń hámme aǵashlıǵında ushıraydı. Kapillyar tsilindr formasında bolıp, ishinde kóldeneń perdeler bolmaydı, qabıǵı tegis emes qalıń lanıp aǵashlanǵa n boladı. Naydıń qabıǵı spiral, xalqa sıyaqlı, nar sıyaqlı túrli hám tochkalı formada qalıńlasqan boladı. (21 – súwret ).
Traxeidler iyne japıraqlı daraqlarda, paporotnik sıyaqlılarda ushıraydı. Traxeidler jińishke ushlı aǵashlanǵan qalıń diywallı kletkalar boladı (22-súwret ).