6- mavzu: IX-XII asrlarda o„zbek davlatchiligi, siyosiy, ijtimoiy, iqtisodiy va madaniy hayot. Reja
Yüklə 0,71 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Harbiy nazoratchi, sipohsalor, sohibi jaysh
- “Iskandari Soniy”
|
Jomador, Davatdor (kotib), Sharobdor,
Bayroqdor (amiri alam), xizmatkorlar boshlig„i (Maliki xavas) kabi vazifalar ham alohida ko„zga tashlanib turadi. Ijroiya ishlar devonlar (vazirliklar) tomonidan amalga oshirilgan. Ayniqsa bunda Bosh vazir katta mavqega ega bo„lib, u faqat hukmdorga bo„ysungan. Mansabdorlarni ishdan olish, ishga tayinlash, maosh, nafaqa tayinlash, xazina va soliq tizimini nazorat qilish, mahalliy vazirlar hisobotini olish va shu kabilar uning vakolatida bo„lgan 2 . Devonlar ham o„z vakolatlari doirasida faoliyat yuritganlar. Masalan, insho yoki tug„ro devoni rasmiy hujjatlar, yozishmalarni tuzish bilan 2 Buniyodov Z. Anushtegin Xorazmshohlar davlati. T., «G‟ofur G‟ulom» nashr, 1998, 124-bet. shug„ullangan. Shuningdek, moliya ishlari bilan istifo devoni, davlat nazorati tadbirlari bilan ishrof devoni, harbiy ishlar bilan Devoni arz yoki Jaysh shug„ullangan. Sulton xonodoni hayotiga, iqtisodiyotiga tegishli yana bir muhim devon mavjud bo„lib, u Devoni xos nomi bilan atalgan. So„nggi Xorazmshohlar davrida harbiy sohaga alohida ahamiyat berilgan. Bunda bir necha yuz minglik qo„shindan tashqari oliy hukmdorning maxsus shaxsiy gvardiyasi (Haros) katta mavqega ega bo„lgan. Sulton Muhammadning shaxsiy gvardiyasi 10 ming nafar kishidan tashkil topgan. Harbiy qismlarda Harbiy nazoratchi, sipohsalor, sohibi jaysh (viloyat qo„shini boshlig„i), Amir ul-umaro, Malik (10 ming qo„shin boshlig„i), Chovush (chopar), Josus (razvedkachi), Askar qozisi kabi mansablar ham mavjud bo„lgan. Takash va Muhammad Xorazmshohlarning katta qo„shin tuzib boshqa mamlakatlar, ellarni bosib olish, ularni o„z tasarruflariga kiritish borasida olib borgan ko„p yillik istilochilik yurishlari, bir tomondan, Xorazmshohlar saltanati shuhratini oshirib, uning hududlarini benihoya kengaytirishga olib kelgan bo„lsa, ikkinchi tomondan esa, bu hol pirovard oqibatda bu davlatning chuqur ichki tushkunlikka, tanazzullikka yo„liqishiga ham sabab bo„ldi. Jumladan, Takash o„zining XII asrning 80-90 yillardagi istilochilik yurishlari davomida Saraxs, Nishopur, Rey, Marv kabi muhim shaharlarni ishg„ol etgan. Takash vafotidan so„ng davlat hukmdori bo„lgan Alouddin Muhammad Xorazmshoh davrida ham mamlakat hududlari kengayishda davom etadi. Bu vaqtga kelib Xorazmshohlar davlati hududlari g„arbiy-janubga qarab Xormuz, Fors qo„ltig„i, Iroq erlariga qadar yoyiladi. Uning tarkibiga 400 dan ziyod shaharlar kirardi. Xorazmshoh Bag„dod xalifaligini qo„lga kiritish uchun ham intilgan. Bu esa butun musulmon olamining unga nisbatan qahru-g„azabiga sabab bo„lgan. Muhammad Xorazmshoh 1211 yilda qoraxitoylarni uzil-kesil quvib, Xorazm dovrug„ini ko„targanidan so„ng, u o„ziga ortiqcha bino qo„yib, o„zini “Iskandari Soniy”, Yüklə 0,71 Mb. Dostları ilə paylaş:
|