6- mavzu: IX-XII asrlarda o„zbek davlatchiligi, siyosiy, ijtimoiy, iqtisodiy va madaniy hayot. Reja
Yüklə 0,71 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
5. Xorazmshohlar
Xorazm vohasi o„zining qulay strategik va jug„rofiy mavqei hamda qadimdan rivojlangan hudud bo„lganligidan, u Markaziy Osiyo mintaqasida turli davrlarda kechgan muhim tarixiy jarayonlarda alohida o„rin tutib, o„z muayyan ta‟sirini o„tkazib borgan. Vatanimiz hududida miloddan avvalgi so„nggi ming yillik boshlaridagi ilk davlatchilik tuzilmalari ham shu hududda vujudga kelgan. Milodning turli bosqichlarida ham Xorazmshohlar sulolasi nomi bilan hukmronlik qilgan hukmdorlar xonadoni tarixdan ma‟lum. Bular: 305-995 yillarda afrig„iylar xonadoni, 995-1017 yillarda ma‟muniylar (Ma‟mun I, Abdulhasan Ali, Ma‟mun II), 1017-1034 yillarda esa Oltintoshiylar (Oltuntosh, Horun, Handon) sulolalari Xorazmshohlar unvoni bilan davlat boshqaruvini amalga oshirganlar. Biroq ming taassufki, XI asrning boshlarida yuz bergan tarixiy jarayonlar taqozosi bilan Xorazm davlati tanazzullikka uchrab, zaiflashib, mintaqaning boshqa sulolalari, chunonchi, avval boshda G„aznaviylar hukmronligi (10171044), undan so„ng Saljuqiylar boshqaruvi ta‟siriga tushib qolgandi. Shuningdek, XI asrning 40 yillarida sharqdan bostirib kelgan ko„p sonli Qoraxitoylar ham Xorazm erlarini ishg„ol etib, bu hududlardan belgilangan miqdordagi xiroj to„lovlarini olish huquqini qo„lga kiritgandilar. Binobarin, XI asr ikkinchi yarmiga kelib Xorazm oldida yangidan mustaqillikka erishish vazifasi ko„ndalang bo„lib turardi. Bunda shuni ta‟kidlash joizki, Xorazmning qaytadan mustaqillikni qo„lga kiritishi, hududiy jihatdan kengayib, butun-butun o„lkalarni o„z tarkibiga kiritib, qudratli saltanat darajasiga ko„tarilishi, so„ngra uning pirovardida inqirozga yo„liqishi - bu jarayonlar yangi sulola - Anushtaginlar sulolasi (1097-1231) nomi bilan uzviy bog„liqdir. Yüklə 0,71 Mb. Dostları ilə paylaş:
|