6- mavzu: IX-XII asrlarda o„zbek davlatchiligi, siyosiy, ijtimoiy, iqtisodiy va madaniy hayot. Reja

Alovuddin Takashning o„rni va roli katta 
bo„lgan. Uning hukmronlik davrida (1172-
1200) Xorazm vohasida katta ijobiy 
o„zgarishlar yuz berdi. Yangidan qad rostlagan 
o„nlab shaharlarning obodonlashuvidan tashqari 
ularning savdo-sotiq, hunarmandchilik, karvon 
savdosi bobidagi dovrug„i yanada ortdi, qishloq 
xo„jaligi, ziroatchilik tarmoqlari rivojlandi, 
ko„plab kanallar, suv inshootlari barpo etildi. 
Bunday ijobiy jarayonlar Alouddin 
Muhammad Xorazmshoh (1200-1220) 
davrida ham davom ettirildi. Ayni zamonda 
o„ziga xos markaziy va mahalliy davlat 
boshqaruvi tizimi vujudga keltirilib, 
takomillashtirib borildi. Bu esa mamlakatning 
ijtimoiy-siyosiy hayotini mustahkamlash, uning 
ichki taraqqiyotini ta‟minlash hamda izchil 

---

tashqi siyosat olib borishda muhim ahamiyatga 
ega bo„ldi. Anushteginlarning davlat 
boshqaruvi ham ikki tizimdan: dargoh va 
devonlar majmuidan iborat bo„lgan. Dargohda 
Ulug„ xojib mansabi alohida o„rin tutgan. U 
hukmdorning xos kishisi sanalib, lozim bo„lgan 
hollarda vazirlar faoliyatini ham nazorat qilgan. 
Xojiblar hukmdor nomidan muhim davlat 
ahamiyatiga daxldor masalalarda muzokaralar 
olib borganlar. Dargohdagi yana bir oliy 
lavozim Sohibi ustozdor hisoblangan. Xazina 
mablag„larining butun tasarrufi uning ixtiyorida 
bo„lgan. Dargoh hayotiga oid ko„plab muhim 
masalalar ustozdor nazarida turgan. Davlatdagi 
Tashtdor lavozimi ham muhim sanalib, u 
sultonning eng sirdosh kishisi hisoblangan. 
Tashtdor hukmdor mahfiy sirlaridan ogoh 
bo„lib, doimo u bilan bahamjihat holda faoliyat 
yuritgan. Oliy lavozimlardan yana biri - 
Qissador bo„lib, u Sulton nomiga kelgan arz, 

---

shikoyatlarni yig„ib, o„rganib, ularni hukmdor 
hukmiga havola qilib borgan. Dargohdagi 
xizmat turlari ichida Chashnigir - sultonga 
beriladigan ovqat, ichimliklarni tekshiruvchi,