7-mavzu Bozor iqtisodiyotiga o’tish davri va uning O’zbekistondagi xususiyatlari

2. Bozor iqtisodiyotiga o‘tishning “O‘zbek” modeli, uning tamoyillari va 
xususiyatlari. 
Markazlashgan 
ma’muriy-buyruqbozlikka asoslangan iqtisodiyotdan bozor 
iqtisodiyotiga o‘tishda maqsad bir xil bo‘lsa-da, turli mamlakatlar turli yo‘llarni 
tanlashlari mumkin. Hammaga ma’lumki, bir tizimdan ikkinchi tizimga o‘tishning 
revolyusion va evolyusion yo‘llari mavjud. Polsha, CHexoslovakiya, Rossiya va 
boshqa ayrim mamlakatlar bozor iqtisodiyotiga o‘tishning revolyusion yo‘lini, 
birdaniga katta to‘ntarishlar qilish yo‘lini tanladilar.

---

O‘zbekistonda esa o‘ziga xos madaniy, tarixiy, iqtisodiy va tabiiy 
xususiyatlarini hamda bu yo‘ldagi jahon tajribasini hisobga olgan holda 
revolyusion to‘ntarishlarsiz, ijtimoiy to‘qnashuvlarsiz, ijtimoiy himoyani 
kuchaytirgan holda asta-sekinlik, lekin qat’iyatlilik bilan bosqichma-bosqich 
rivojlangan bozor iqtisodiyotiga o‘tish yo‘li tanlandi. 
O‘zbekistonda bozor munosabatlariga o‘tish yo‘li ijtimoiy-yo‘naltirilgan 
bozor iqtisodiyotini shakllantirishga qaratilgan. Bu yo‘lni amalga oshirishga, 
iqtisodiyotni tubdan isloh qilishga O‘zbekiston Respublikasining Birinchi 
Prezidenti I.Karimov tomonidan ishlab chiqilgan quyidagi beshta muhim tamoyil 
asos qilib olingan: 
- iqtisodiyotni mafkuradan xoli qilish, uning ustunligini ta’minlash; 
- o‘tish davrida davlatning bosh islohotchi bo‘lishi; 
- butun yangilanish va taraqqiyot jarayoni qonunlarga asoslanishi, qonunlar 
ustunligining ta’minlanishi; 
- bozor munosabatlariga o‘tish bilan bir qatorda aholini ijtimoiy himoyalash 
sohasida kuchli chora-tadbirlarni amalga oshirish. 
- bozor munosabatlarini bosqichma-bosqich qaror toptirish.
Bozor munosabatlariga o‘tishda bu tamoyillarning hammasi ham muhim 
ahamiyatga egadir, lekin ularning ichida bozor iqtisodiyotiga bosqichma-bosqich 
o‘tish tamoyili alohida e’tiborga loyiq. CHunki tegishli huquqiy negizni, bozor 
infratuzilmalarini yaratish, odamlarda bozor ko‘nikmalarini hosil qilish, yangi 
sharoitlarda ishlay oladigan kadrlarni tayyorlash uchun vaqt kerak bo‘ladi. 
Bundan tashqari, bozor munosabatlariga o‘tish faqatgina iqtisodiyot sohalarini 
o‘zgartirish bilan cheklanmaydi. U ijtimoiy hayotning bir-birlari bilan uzviy 
bog‘liq bo‘lgan barcha sohalarini, shu jumladan siyosiy, ma’naviy-axloqiy, maishiy 
va boshqa sohalarni ham tubdan o‘zgartirishni taqozo qiladi. Bularning hammasi 
bozor iqtisodiyotiga bosqichma-bosqich, evolyusion yo‘l bilan o‘tish haqidagi 
g‘oya juda muhim va afzal ekanligini ko‘rsatadi. 
Bozor munosabatlariga bosqichma-bosqich o‘tish tamoyilini amalga oshirish 
iqtisodiyotni isloh qilishning asosiy bosqichlarini aniq farqlash, bu bosqichlarning 
har biri uchun aniq maqsadlarni, ularga erishish vositalarini belgilab olishni talab 
qiladi. 
Birinchi 
Prezidentimiz 
I.A.Karimovning 
asarlarida