A. M. Vəliyev Elmi redaktorlar: R. A. Səlimov, S. A. Sadıqova, T.Ə. Paşayev

ANA ŞİRKƏT, MÜƏSSİSƏ

 – 

kapitalın xeyli 

hiss

əsinə sahib olan və ya onun bölmələrindən biri 

kimi tanınan, digər şirkət üzərində  nəzarət etmək 

üçün s

əslərin böyük hissəsinə malik olan şirkətdir. 

Qeyd: 

“Şirkətin rəsmi  ünvanı”  anlayışından 

f

ərqlidir. 

 

ANALARIN  ORTA  YAŞI

  –  1) 

uşaq 

doğumunda anaların orta yaşıdır. Mövcud təqvim 

ili  üçün  doğumun  mülahizə  edilmiş  yaş  əmsalı, 

reproduktiv dövr s

ərhədlərindəki  (beşillik  yaş 

intervallarında intervalın  ortası (yarısı) götürülür) 

yaşların  hesabi  orta  kəmiyyəti  kimi müəyyən 

edilir. T

əcrübədə  anaların  orta  yaş  kəmiyyəti 

stabil 

əhalidə nəslin orta yaş uzunluğuna yaxındır. 

Anaların  orta  yaşının  dəyişməsi  doğum 

s

əviyyəsinin 

tendensiyasının 

təxmini 

xarakteristikasına xidmət edir. 

2) 

doğuş  zamanı  anaların  orta  yaşıdır.  Anaların 

n

əsli ilə  onun  uşaqlarının  doğulması  arasındakı 

intervalda  orta  hesabi  qaydada  aşağıdakı  düstur 

üzr

ə müəyyən edilir: 

∫

∫

∞

∞

=

0

0

)

(

)

(

)

(

)

(

dx

x

l

x

f

dx

x

l

x

xf

T

 

 

burada x – 

yaş, f(x) – doğuşun ananın yaşına görə 

bölgüsü, l(x) – ömrün y

aş funksiyasıdır. 

Praktikada analar

ın  orta yaşı  kəmiyyəti təxminən 

stabil 

əhalidə  nəslin  orta  uzunluğuna  bərabərdir. 

Bu  modelin  xarakteristikası  kimi,  anaların  orta 

yaşı funksional olaraq əhalinin təkrar istehsalının 

netto 

əmsalı ilə (R

0

) v

ə stabil əhalinin artım əmsalı 

(r) il

ə  müəyyən edilir: 

r

nR

T

0

1

=

. Analar

ın  orta 

yaşına aid olan hesablamalar bu göstəricinin vaxta 

gör

ə və müxtəlif ölkələr üzrə 26-30 yaş həddində 

nisbi sabitliyini göst

ərir. Onun dəyişmələri həm 

uşaq doğumunun intensivliyi, həm də reproduktiv 

yaşda  qadınların  yaş  tərkibinin təkamülü ilə 

bağlıdır.  Buna  görə  də, anaların  orta  yaşının 

mü

əyyən dərəcədə dəyişməsi doğum səviyyəsinin 

xarakteristikasıdır.  Bu  zaman  düz  mütənasib 

asılılıq aşkar olunur: anaların orta yaşı az olduqca, 

do

ğum səviyyəsi də bir o qədər aşağı olur. Çünki 

doğumun  aşağı  düşməsi  daha  böyük  yaş 

 

28 

qruplarından  olan  qadın  koqortalarında  başlayır, 

bu is

ə  anaların  orta  yaşının  daha  cavan  yaşlara 

keçm

əsinə gətirib çıxarır. 

 

ANALİTİK  QRUPLAŞDIRMA

  – 

əlamətlər 

arasındakı  qarşılıqlı  əlaqəni öyrənmək üçün 

n

əzərdə  tutulmuş  statistik  qruplaşmadır.

 

Analitik 

qruplaşdırma  qarşılıqlı  əlaqəli  əlamətlərdən biri 

üzr

ə qurulur. Məsələn, amil əlaməti, sonra isə hər 

bir  ayrılmış  qrup  üzrə  digər  əlamətin (bu  halda 

n

əticəli) orta (və  ya nisbi) qiyməti  hesablanır.

 

Paralel  olaraq  onların  birgə  dəyişmələrinin 

xüsusiyy

əti üzrə  hər iki əlamətin qiymətləri 

müqayis

ə  edilməklə,  əlaqələrin  mövcudluğu  və 

istiqam

əti haqqında nəticə çıxarılır. 

 

ANALİTİK  MODELLƏŞDİRMƏ

  –  t

ədqiq 

olunan sisteml

əri 

özünd

ə 

t

ənliklər və 

b

ərabərsizliklər  şəklində  ciddi riyazi təsvirlərlə 

əks etdirir. 

 

ANALİTİK  PROQNOZ

  (yun. 

prógnōsis  – 

g

ələcəyi görmə, gələcəyi xəbər vermə)  – 

demoqrafik proqnozdur, m

əqsədi - əhalinin təkrar 

istehsalının  müasir  meyllərinin  əhalinin gələcək 

sayına  və  tərkibinə, həmçinin bütövlükdə  sosial-

iqtisadi  inkişafda  onların  mümkün  təsirini 

qiym

ətləndirmək sistemidir. Adətən, əhalinin sayı 

v

ə  cins-yaş  tərkibinin qiymətləndirilməsi kimi 

ifad

ə  olunur, qiymətləndirmə  əhalinin təkrar 

istehsalı  dəyişməz  olduğu,  həmin vaxtda 

müşahidə  olunan  doğum,  ölüm  və  miqrasiya 

meyll

ərinin  saxlandığı,  yaxud  onlarda  bəzi 

d

əyişikliklərin  olduğu  fərziyyə  əsasında  edilir. 

Proqnozun müxt

əlif  variantlarının  müqayisəsi 

əhalinin  artım  komponentlərinin hər birinin təsir 

d

ərəcəsini qiymətləndirməyə imkan verir. 

 

ANALİTİK VAHİD

  –  (I)  statistik m

əlumatlar 

hesablanan real v

ə  ya  süni  formalaşdırılmış 

iqtisadi vahidl

ərdir. Analitik vahidlər 

mü

əssisələri, yerli vahidləri, fəaliyyət növləri 

vahidl

ərini, fəaliyyət növlərinin yerli vahidlərini, 

habel

ə  eyni tipli istehsal vahidlərini və  eyni tipli 

istehsalın yerli vahidlərini özündə əks etdirir. 

(II)  -  statistik müayin

ənin nəticələrinin təhlili 

üçün istifad

ə olunan vahiddir. 

 

ANAMNESTİK  METOD

  (yunan.  Anámnêsis 

–  yada  salma)  –  demoqrafik prosesl

ərin 

ret

rospektiv  müşahidəsi  növlərindən biridir, 

burada 

əhalinin  keçmişi  haqqında    məlumatlar, 

insanlar  arasında  sorğu  aparmaq  yolu  ilə 

toplanılır.  

Anamnestik metod 

əhalinin sənədləşdirilməsinin 

keçmişini öyrənmək zərurəti ilə bağlı yaranmışdır. 

Keçmiş  müttəfiq  respublikalarda, o cümlədən 

Az

ərbaycanda 1920-ci illərdən  bir  sıra  azsaylı 

xalqlarda 

əhalinin sanitar-gigiyenik həyat 

şəraitinin tədqiq edilməsi ilə  əlaqədar  geniş 

yayılmışdır.  Anamnestik  metod  demoqrafik 

prosesl

əri,  cari qeydiyyatla nəzərdə  tutulmuş 

m

əlumatlardan fərqli olaraq, daha müfəssəl əsaslı 

proqram üzr

ə öyrənmək imkanı verir.  

Doğumun  və  körpə  ölümünün öyrənilməsində 

anamnestik metoddan istifad

ə  çox  faydalı 

olmuşdur.  Bu  halda  qadınlar  arasında  sorğu 

aparılır  və  onlar bütün həyatı  boyu  baş  vermiş 

ni

kah,  doğum  və  uşaqların  taleyi  haqqında 

m

əlumatlar verirlər. Anamnestik metodun 

s

əciyyəvi xüsusiyyəti demoqrafik hadisələrin 

d

əqiq  baş  vermə  tarixi və  onların  xronoloji 

ardıcıllığının müəyyən edilməsindədir.  

Anamnestik  metod  materialın  eynicinsliliyini 

po

zmamaq  şərti ilə  bu və  ya digər  əlamətə  görə 

ayrı-ayrı  məcmular  yaratmağa  imkan  verir. 

Anamnestik t

ədqiqatların məlumatları demoqrafik 

prosesl

ərin öyrənilməsi üçün uzununa təhlili 

t

ətbiq etməyə 

imkan verir. Metodun 

çatışmazlıqları  isə  vaxta görə  keçmişdə  baş 

vermiş  hadisələrə  sorğu  aparılanlar  tərəfindən 

qeyri-d

əqiq və natamam cavabların verilməsidir.  

 

ANAMNESTİK  MÜŞAHİDƏ

  –  anamnestik 

metodu  t

ətbiq etməklə, demoqrafik hadisələr 

haqqında  məlumatların  toplanmasıdır.  Bu  metod 

bir anlıq sorğu yolu ilə alınan məlumatlar əsasında 

t

ədqiq olunan əhalidə  müşahidə  anından  əvvəl 

uzun müdd

ət  ərzində  demoqrafik proseslərin 

s

əviyyəsini və  dinamikasını  müəyyən etməyə 

imkan verir. 

 

ANBAR TƏSƏRRÜFATI

 – 

iqtisadi fəaliyyət 

növüdür.  Kənd  təsərrüfatı  məhsullarının  və  s. 

müvəqqəti  saxlanması  məqsədilə  tikilmiş 

kompleksdir.

  

 

ANİ  STATİSTİK  TOPLAMA

  –  mü

əyyən 

tarix

ə, ana vəziyyəti əks etdirən statistikadır. 

 

ANKET

  –  1) hesabat vahidi,  respondent, onun 

f

əaliyyəti, gəlirləri və xərcləri, fikirləri, davranışı, 

üstünlükl

əri və  s.  haqqında məlumatlar almaq 

üçün  sorğu-cavab vərəqəsidir; 2) (fr. enquête  – 

h

ərfi,  araşdırma)  müayinə  blankı,  sorğu  aparan 

t

ərəfindən müstəqil formulyar, həmçinin könüllü 

əsaslarla anketin göndərilməsi və  ya  paylanması, 

anketl

əşdirmə  yolu ilə  məlumatın  toplanması  və 

anket  suallarına  cavabların  ümumiləşdirilməsi 

metodunun qısa adıdır. Anketin köməyi ilə ictimai 

r

əy,  əhalinin  əmtəələrə  olan tələbatı,  doğum, 

miqrasiya v

ə  s.  çoxsaylı  məsələlərə  münasibət 

 

29 

öyr

ənilir.  Statistikada  sorğu  anketi  vərəqəsi  ilə 

oxşar mənadadır. 

 

ANKETLƏŞDİRMƏ

 

(marketinqd

ə) 

– 

istehlakçıların  sorğu  edilməsi üsulu ilə 

m

əlumatların yığılmasının əsas formasıdır. 

 

ANNUİTET

  - 

inkişaf  etmiş  ölkələrdə  pensiya 

planlaşdırmasının  ən  çox  yayılmış  alətlərindən 

biridir.  Annuitet  sığorta  edən tərəfindən  sığorta 

edil

ən tərəfə  ödənilən  aylıq  rentadır.  Annuiteti 

qeyri-dövl

ət  pensiya  fondlarından  və  eləcə  də 

sığorta  şirkətlərindən almaq olar. Fərdi pensiya 

hesablarından  fərqli  olaraq,  sığorta  şirkətlərində 

sığorta  edilən  şəxs,  sığorta  şərtlərinə  uyğun 

olaraq, ist

ənilən zaman ödənişi dayandıra bilər və 

h

əmin ana qədər yığılmış məbləği götürə bilər. 

Annuitet çox çevik bir al

ətdir. Annuitetlər birbaşa 

mükafatlar v

ə sığorta olunan şəxs tərəfindən uzun 

müdd

ət ərzində şirkətə ödənilən daimi mükafatlar 

şəklində  fəaliyyət göstərir. Birdəfəlik annuitet o 

zaman  yaxşıdır  ki,  pay  fonduna  uzun  müddət 

v

əsait (maya) qoyulur və  təqaüdə  çıxmamışdan 

əvvəl həmin məbləğ  nağd  şəkildə  götürülür. 

Sığorta  şirkəti qoyulan vəsaitin müqabilində 

mü

əyyən edilmiş həcmdə annuitetin mübadiləsinə 

t

əminat  verir.  Annuitetin  aşağıdakı  növləri 

mövcuddur: 

-  ömürlük annuitet. Bu annuitet ail

ə  tibbi 

bioqrafiyalarında  uzun  ömürlülər və  ya varisi 

olmayan  şəxslər  olan  sağlam  şəxslərə  aid edilir. 

Sığorta şirkətinin və ya pensiya fondunun annuitet 

qarşısında  öhdəliyi annuitetin həyatda  yaşadığı 

müdd

ətə qədər davam edir; 

-  t

əcili annuitet. Annuitetlərin alınma müddəti 10 

il t

əşkil  edərsə, bu o deməkdir ki, annuitet 

öd

ənişlərinin  başlanması  və  sığorta  şirkətlərinin, 

pensiya  fondlarının  öhdəliyinin bitməsi məhz 

h

əmin dövrü əhatə  edir. Ömürlük və  təcili 

annuitet arasında seçim  etsək, görərik ki, müddət 

az t

əyin edilərsə, ikinci birincidən daha ucuz başa 

g

ələr; 

-  dövri öd

əniş  zəmanətli ömürlük annuitet. 

Annuitetin ölümd

ən  asılı  olmayaraq,  müəyyən 

edilmiş  vaxt  ərzində  müntəzəm olaraq annuitetə 

v

ə  onun  benefesiarlarına  ödənişlər ödənilir.  Əgər 

annuitet mü

əyyən edilmiş vaxtdan çox yaşayarsa, 

bu zaman öd

əniş ömürlük xarakter alır; 

- 

qaytarılan annuitet. Annuitetin ölümündən sonra 

benefesiarlar üçün n

əzərdə  tutulan ömürlük 

annuitet öd

ənilmiş mükafatlarla mövcud ödənişin 

f

ərqini təşkil edir. 

 

ANTENATAL ÖLÜM

  –  “Perinatal ölüm”

ə 

bax. 

 

APARTAMENT

  -  iki v

ə  ya  daha  çox  yaşayış 

otaqlarından (qonaq və yataq otaqları) ibarət olan 

v

ə  mətbəx  avadanlığı  olan,  sahəsi 40 m

2

-d

ən az 

olmayan  otel nömr

əsidir (bu zaman yemək 

x

ərcləri nömrənin qiymətinə daxil edilmir). 

 

ARALIQ İSTEHLAK

 – (I) - hesabat dövründ

ə 

istehsal prosesind

ə  formasını  dəyişən və  ya 

istehsala m

əsrəflər kimi tam istehlak edilən, 

istifad

ə  olunmuş  məhsul və  ya xidmətlərin 

d

əyəridir. Aralıq istehlak aşağıdakı kimi müəyyən 

edilir: 

Mal v

ə xidmətlərin alınması + 

Alındığı vəziyyətdə yenidən satılma üçün    

       mal v

ə xidmətlərin alınması 

+/-  Xammal, material v

ə digər əmək  

        

əşyaları ehtiyatlarının dəyişməsi 

 

= 

Aralıq istehlak 

Avropa milli hesablar sistemi, aralıq istehlakı əsas 

kapitalın istehlakı kimi qeyd olunan əsas fondların 

istehlakını  istisna  etməklə, istehsal prosesinin 

gedişində  məsrəflər kimi istehlak olunan mal və 

xidm

ətlərin həcmi kimi müəyyən edir. Mal və 

xidm

ətlər istehsal prosesində şəklini dəyişdirə və 

ya istifad

ə oluna bilər. 

(II) -  

istehlakı əsas kapitalın istehlakı kimi nəzərə 

alınan  əsas fondlar istisna olmaqla, istehsal 

prosesind

ə məsrəflər kimi istehlak olunan mal və 

xidm

ətlərin dəyəridir.   

 

ARALIQ MALLAR

 – 

hazır məhsulun istehsalı 

üçün g

ələcəkdə  emal etmək məqsədi ilə  istifadə 

olunan mallardır. 

 

ARALIQ  MƏHSULLAR  (YARIMFABRİ-

KATLAR)

  – 

başa  çatma  mərhələsinədək 

çatdırılan,  lakin  istehsal  dövrəsinin  yeni  fazasına 

daxil olmalı olan məhsullardır (mallardır). 

 

ARBİTRAJ

 – eyni bazarda, müxt

əlif bazarlarda 

v

ə  ya müxtəlif tarixlərdə  eyni bir alverçi 

(ticar

ətçi) tərəfindən  bazarın  ixtiyari  obyektinin 

alınması  və  satılmasından  qiymətlərdəki  fərq 

şəklində  əldə  olunan  gəlirə  əsaslanan bazar 

əməliyyatıdır.  Birja,  valyuta, idarə, xarici ticarət, 

ikit

ərəfli valyuta, fond arbitrajları mövcuddur. 

 

ARTIQ  MÖVCUD  OLAN  BİNA  VƏ 

DİGƏR  TİKİLİLƏRƏ  İNVESTİSİYA 

QOYULUŞLARI

 

- 

“Maddi aktivl

ərə 

investisiya  qoyuluşları”  maddəsinin tərkib 

hiss

əsidir.  Bu  investisiya  qoyuluşlarına  həmçinin 

bina v

ə digər tikililərin tikildiyi torpağın dəyəri də 

daxildir. 

 

 

30 

ARTIM  SURƏTİ

  – 

sosial-iqtisadi hadis

ələrin 

dinamik  sıralarında  inkişaf  sürətini xarakterizə 

etm

ək üçün istifadə  olunan göstəricidir.  Artım 

sür

əti  sıranın  sonrakı  səviyyəsinin  əvvəlki 

s

əviyyədən neçə dəfə (faiz) çox və ya az artdığını 

göst

ərir.  Artım  sürəti  əmsal və  ya  faiz  şəklində 

hesablanır.  Tədqiqatın  vəzifəsindən  asılı  olaraq, 

artım sürəti silsiləvi və ya əsas qaydada hesablana 

bil

ər. Silsiləvi qaydada artım sürətini hesablamaq 

üçün sıranın sonrakı səviyyəsini özündən qabaqkı 

s

əviyyəyə bölmək və alınan nəticəni faiz şəklində 

ifad

ə  etmək üçün 100-ə  vurmaq  lazımdır.  Əsas 

qaydada  artım  sürətini  hesablamaq  üçün  sıranın 

h

ər  bir  sonrakı  səviyyəsini müqayisə  üçün  əsas 

götürülmüş  səviyyəyə  bölmək  lazımdır.  Artım 

sür

əti  faiz  şəklində  aşağıdakı  düsturlarla 

hesablanır: 

Silsil

əvi qaydada       

100

1

⋅

=

−

i

i

i

Y

Y

S

 

Əsas qaydada            

100

1

⋅

=

Y

Y

S

i

 

 

 

ASSİMİLYASİYA  HƏDDİ

  – 

Aİ-yə  üzv 

ölk

ələr  arasında  İntrastat  sistemi  üzrə  statistik 

m

əlumat göndərənlər tərəfindən həyata keçirilən 

ticar

ət  əməliyyatlarının  illik  dəyərinin keçməli 

olmadığı həddir. Onlar statistika bəyannamələrini 

doldurmaqdan  azaddırlar  və  dövri vergi 

b

əyannamələrini təqdim etməyə borcludurlar. 

 

ASSOSİASİYA ƏMSALI

  –  sosial  hadis

ələrin 

t

ədqiqində alternativ keyfiyyət əlamətləri arasında 

əlaqənin  sıxlığını  öyrənmək  üçün  xüsusi  sıxlıq 

əmsalıdır.  Təcrübədə  bu  əmsalın  hesablanması 

üçün geniş yayılmış düstur aşağıdakı kimidir.  

bc

ad

bc

ad

A

+

−

=

 

Burda a, b, c v

ə  d  əlamətlərin tezlikləridir. 

Assosiasiya 

əmsalı  -  A≥0,5  olarsa,  öyrənilən 

əlamətlər  arasında  düz  və  sıx  əlaqənin  olduğu 

mü

əyyən olunur.  

 

AŞAĞI  GƏLİRİN  ARALIĞI

  –  g

əlirin 

defisitinin (k

əsirinin) yoxsulluq sərhədinə 

(yaşayış  minimumuna)  olan  nisbətidir. Bir qayda 

olaraq, bu göst

ərici faizlə hesablanır. Aşağı gəlirin 

aralığından yoxsul ailələrin gəlirlərinin defisitinin 

nisbi göst

əricisi kimi xronoloji və  ərazi 

müqayis

ələrində istifadə olunur. 

İqtisadi  ədəbiyyatlarda  yoxsulluğu  xarakterizə 

etm

ək üçün vaxta görə  yoxsulluq  indeksi 

hesablanır.  Bu  göstərici özlüyündə  yoxsulluq və 

ya  yaşayış  minimumu  həddinin orta çəkili 

k

əmiyyətini  əks etdirir. Bir qayda olaraq, 

yoxsulluq indeksi inflyasiya indeksi v

ə  əhalinin 

g

əlirlərinin artım sürəti ilə müqayisə olunur. 

 

AŞINAN  AKTİVLƏR

  -  aktivl

ər və  passivlər 

balansında  yığılmış  aşınma  çıxılmaqla,    qalıq 

d

əyəri üzrə  göstərilən aktivlərdir. 

 

AŞINMA

  – 

binaların,  avadanlığın  onlardan 

istehsalatda istifad

ə  nəticəsində  köhnəlməsidir. 

Fiziki  aşınma  əsas vəsaitlərin  istehsal  olunduğu 

materialların aşınmasını, onların ilkin keyfiyyətini 

itirm

əsini,  konstruksiyaların  tədricən  dağılmasını 

s

əciyyələndirir.  Mənəvi  aşınma  isə  əvvəlki 

vaxtlarda  yaradılmış  əsas istehsal vasitələrinin 

müasir texniki s

əviyyədən  ardıcıl  olaraq 

geril

əməsi ilə bağlıdır.  

 

ATMOSFER HAVASININ TRANS-

SƏRHƏDLƏRDƏ  ÇİRKLƏNMƏSİ

 

– 

antropogen m

ənbələrdən bir dövlətin milli 

yurisdiksiyası  altında  olan  rayonunun  atmosfer 

havasında  olan  zərərli maddələrin digər dövlətin 

yurisdiksiyası  altında  olan  rayonun  atmosfer 

havasına  keçməsidir. Atmosfer  havasının 

transs

ərhədlərdə  çirklənməsi  hava  axınlarının, 

coğrafi,  iqlim  və  meteoroloji amillərin təbii 

yerd

əyişməsi nəticəsində  baş  verir.  Atmosfer 

yağıntıları  nəticəsində  su hövzələrinin və  torpaq 

ehtiyatlarının  zərərli birləşmələrlə çirklənməsi ilə 

m

üşayiət olunur. 

Statistikada  atmosfer  havasının  transsərhədlərdə 

çirkl

ənməsinin öyrənilməsi  üsullarından  biri, 

ərazisindən çirkləndirici  aşqarların  götürüldüyü 

dövl

ətlərin  konkret  regionlarında  ayrı-ayrı  zərərli 

madd

ələrin  havaya  atılmasının  miqdarının 

izl

ənilməsi və  təhlil edilməsidir. Eyni zamanda, 

xaricd

ən  hava  axınları  ilə  daxil olan zərərli 

m

əhsulların  düşməsi üzərində  sistemli  müşahidə 

(monitorinq) h

əyata keçirilir. Bu məqsədlər üçün 

biosfer 

qoruqların 

ərazisində 

aparılan 

müşahidələrdən istifadə olunur. 

Atmosfer  havasının  transsərhədlərdə  çirklənmə 

d

ərəcəsi üzərində  müşahidə  dövlətlərarası  sıx 

əməkdaşlıq,  səylərin  kooperasiyası  və  qarşılıqlı 

n

əzarəti əsasında milli ixtisaslaşdırılmış xidmətlər 

t

ərəfindən həyata keçirilir. 

 

ATMOSFER  HAVASININ  VƏZİYYƏTİ 

VƏ  ÇİRKLƏNMƏSİ  STATİSTİKASI

  – 

t

əbii ehtiyatlar və  ətraf  mühit  statistikasının 

altbölm

əsidir,  əsas vəzifəsi  atmosfer  havasının 

v

əziyyəti və onu qorunması üzrə tədbirlərin yerinə 

yetirilm

əsi, atmosferə  zərərli maddələrin  atılması 

v

ə  s.  haqqında  məlumatların  yığılması  və 

ümumil

əşdirilməsi hesab edilir. Atmosferə zərərli 

madd

ələri  atan  istehsalçı  müəssisə  və  təşkilatlar 

 

31 

atmosfer  havasının  çirklənmədən  qorunması 

haqqında,  həmçinin atmosferə  zərərli maddələrin 

(t

əmizlənməmiş və təmizləmədən sonra) atılması, 

onlar

ın tutulması (zərərsizləşdirilməsi) və istifadə 

edilm

əsi, çirklənmə  mənbələrinin qaztəmizləmə 

v

ə  toz  tutma  qurğuları  ilə  təchizatı  haqqında 

statistika orqanlarına hesabat təqdim edirlər.