Asif Atanın – İnam Atanın Mütləqə İnam Ocağı
Yüklə 3,35 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Günev Atalı
|
Güntay Atalı (Asif Ataya səcdə ilə söz dedi): Amallaşma, Kamilləşmə hesabatı vermək istəyirəm. Özüm üçün kəsdirmişəm ki, bunların üçü də bir-birinə bağlı olan bir şeydir. Sən xalqlaşdıqca Amallaşırsan. Kamilləşdikcə xalqlaşmaq istəyirsən. Bu, Ocaqçının birinci dərəcəli qonusudur və vacibdir. Ocaqçı bunun üzərində özünü təsdiq edir. Mən dolğun şəkildə deyə bilmərəm ki, Amallaşmışam. Ancaq yox da deyil. Atanı oxuyuram, ayrı-ayrı ədəbiyyatlara da üz tutmuşam. Son vaxtlar bəzi inanclarla bağlı oxuyuram, fikirlərimin yönünü aydınlaşdırıram. Kamilləşmə yönündə düşünəndə özümdə bəzi qüsurlar üzə çıxart- mışam son vaxtlar. İş yerimdə yersiz davranışlarım, zarafatlarım olur. O anda fərqinə varmıram. Sonradan dönüb özümə baxanda öz adiliklərimdən rahatsız oluram. Anında özümlə bacarmamağım qay- ğılandırıb düşündürür məni. Kütləvi xalqlaşma işim olmayıb, ancaq bu yaxınlarda Soylu qar- daşıma telefonda deyirəm: xalqlaşma işinin gözəl xüsusiyyəti var, adamı həvəsləndirib qabağa aparır. Xalqlaşmam olan kimi darıxıram
192
ki, onu Soylu Atalı ilə paylaşım. Bu da mənim düşüncələrimdə nizam yaradır. Qonşularımla yaxşı söhbət etmişəm, Soylu Atalının “İnam sorağında” kitabını vermişəm onlara. Ötən il evimizdə keçirdiyimiz görüşə qatılmamışdı, mən ona ədə- biyyat vermişdim, ədəbiyyat götürməkdən çəkinib, qorxmuşdu. Oruc tuturdu, sonra buraxdı. Mənə görə deyil, başqa səbəb idi. Bu barədə onunla çox uğurlu söhbətimiz oldu. İki gün dalbadal işdən gələndən sonra gördüm Atamla söhbət edir, məni görəndə özü o söhbətdən aralanıb mənimlə danışmaq istəyirdi. Mən ona Asif Ata haqqında de- dim.
Onu da deyim ki, qıraqda adam dil-dil ötür, ancaq nəsə burda alınmır. Şəxsən məndə alınmır. Öncə ona görə ki, bu bayrağın qarşı- sında durub danışmalıyıq, sorumluluq məsələsi var. Basqının səbəbi də özümdədir. Kamilliyə yetməməyimdədir. Ancaq qıraq üçün bizim fikrimiz, istənilən məsələyə yanaşmağımız tamamilə fərqli bir hal yaradır ki, bu da başqaları üçün yenilikdir. Ocaq üçün, özüm də bi- lirəm ki, bir az çalışqanlığımı itirmişəm, Ocaq qarşısında özümü hər an borclu bilirəm. Həyat bir az başımı qata bilibdir. Üstünlük həyatın əlinə keçib. Qonumuzla bağlı deyim – “Amalın tələbləri üstə yaşamağın çətinliyi hara kimidir?”. Yüksək təhsil almaq kimi bir şey deyil, deyəsən ki, mən beş il oxuyub təyinatımı harasa alıb gedəcəm. Bu çətinlikləri aşamalara bölsək görərik ki, öncələr burada ailənin də basqısı olur. Ancaq bir dövrdən sonra ailə onunla razılaşır. Deyək ki, yağı kəsilmir. Ümumi- likdə götürdükdə, Ocaq üstə, Amal üstə yaşamağın çətinliyi mənə elə gəlir ki, bitməyəcək. Çünkü həyat var və sən yolçusan. Gerçəklikdə olan bütün neqativ hallar, əyrintilər olduğu üçün çətinlik olacaq. Bu çətinliyi hər aşamada ötmək üçün insandan ləyaqət tələb edilir. Mən örnək olaraq öz Ocağımızı görürəm. Örnək olaraq Soylu Atalını görürəm. Düzdür, mən Nurtəkin Atalının çalışmalarını, əməllərini bilirəm, ancaq ölçü olaraq, Soylu Atalını özümə örnək götürürəm. Yenə deyirəm, burda birincilik söhbəti yoxdur. Atamız Var olsun!
gərək. Maneələri aşmağın bir aşamada çətinliyi olur, sonra asan olur. Türkel Atalı (Ataya səcdə edib Bayrağı öpür – G.A.): Ümumi düşüncələrimi bölüşmək istəyirəm. Son vaxtlar məndə xeyli dərəcədə hər şeyə həvəssizlik, vecsizlik, soyuqluq var. Nə həyatımı normal
193
yaşayıram, nə də Amal yönündən özümü nizamlaya bilirəm. Ay için- də çox vaxt gərgin halda oluram. Bədbinliyi yaxın buraxmamağa çalışıram. Bu cür hallardan ancaq tədbirlərdə ayrılır, duruluram. O səbəbdən də özümü tədbirdəki kimi duyub dəyişməz halımdan çıxış eləmək istəyirəm. Keçən il “Xəlqilik” Bayramındakı halım yadım- dadır. Onda əsgərlikdən dincəlişə (məzuniyyətə) gəlmişdim. Fikrim, düşüncəm, hələ də orda olduğuna görə, ağlıma ayrı şeylər gətirə bil- mirdim. Bu səbəbdən də tədbirdə yuxulu durumda oldum. Bu ilki bayrama da yenə halsız getmişdim. Ancaq ordakı ümumi hal, deyilən fikirlər içimə elə doldu ki. Tədbiri çox böyük heyranlıqla dinlədim. Sanki eşitdiklərimin bitməsini istəmirdim.
Bu gün yaşıma uyğun yaşamımı təmin eləyə bilməməyim və xeyli başqa şeylər, düşüncə fəaliyyətimi, hərəkətetmə qabiliyyətimi ləngi- dir. Söz yox, nə olur-olsun, orda özümə bu yöndən haqq verirəm ki, bunlar təbii istəklərdir və olmalıdır. Oxul, öyrənci olduğum illərdə və qoruma qulluğunda (hərbidə) olduğum çağlarda xeyli əksikliklərimin olması gözümün önündə canlanır. Bu səbəbdən də özüm üçün nəsə eləməyi atamdan, qohumdan umub, gileyli əhvalda olmaq yox, özümdən umub hərəkət eləməyi düşünürəm. Bunları heç də bədbin düşüncələr kimi qeyd eləmirəm. Ola bilər elə görünsün. Ancaq son bir neçə aydan bəri çalışıram soyuqqanlı olum, bəd- binliyi özümdən uzaq tutum. Bəlkə də yaşımın bu çağının etkisidir ki, çox şeyi öz rəngində görə bilmirəm.
194
Qiymətləndirmələrimdə yanlışlar ola bilər. Amalın tələbinə uy- ğun, həqiqətçi kimi danışmağı öyrənə bilməmişəm. Həqiqəti anlasam da, içimdə yetə bilməmişəm. Millət, Bəşər kimi böyük anlayışlar məni o dərəcədə cəlb eləmir. Ancaq tədbirdə, qulaq eşidəndə, sanki mən də o dərdi, yükü cəfakeşcəsinə çəkirmişəm kimi düşünürəm. Bu baxımdan tədbirin özü, onun yaratdığı əhval mənim üçün düşüncə- lərimin sistemləşib yön almasında çox böyük önəm daşıyır. Bu dediklərimi sistemləşdirib yazmaqda dünənki tədbir xeyli kömək oldu. Ocaq Yükümlüsünün “İnam Sorağında” kitabını oxumuşam. Onunla fərqlərimizdən biri də, mənim gözümün qabağında onun kimi örnəyin olmasıdır. Həyatda nə qədər firavan yaşasan da, onun özü belə çətin yaşamdır. Amalla həyatın çətinliyi arasındakı fərq, Amalın çətinli- yinin səni xoşbəxtliyə yetirməsidir. Atamız Var olsun!
birimiz örnək kimi Soylu Atalını göstərdik. Mən də Atadan sonra Soylu Atalını örnək göstərirəm. Hər birimizin ömrümüzdə bəlli ça- larlar var ki, barmaqla göstəriləcək səviyyədir. Ancaq bütöv insan ömrü baxımından yanaşanda Soylu Atalı həyatı ötmüş insandır. Soylu Atalının ömründə həm də nəyi görmüşəm? Ocaqdan başqa heç nə onun fərəhinin qaynağı deyil. Hətta bizim içimizdən arada din- cəlmək istəyi keçir, həyati yöndən nələrisə yerinə qoymaq keçir. Soylu Atalıda isə dəfələrlə izləmişəm ki, onu Ocaqdan başqa heç nə ala bilmir. Günevin ömrü də bir örnəkdir. Özəllikcə son illər izləyirəm.
“Atagün” və “Ulufərəh” Ailələrinin 5-ci aylıq törənində söz de- məzdən öncə Ataya səcdə qılıb Bayrağımızı opürəm. Mən, doğrusu, xatırlamadım “Atagün” Ailəsi hansı ayı buraxıb? Günev Atalı: Keçən ayı. Anım Törəninə görə ertələdik. Soylu Atalı: Aydın oldu. İndi Amallaşma, Kamilləşmə, Xalqlaşma yönündən hesabat vermək istəyirəm. Sonra da qoyduğumuz qonuyla bağlı sizin düşün- cələrinizə qatılmaq istəyirəm. Özümə aydınlatdığım fikirləri burda da 195
demək istəyirəm. Öncə Amallaşmağımla bağlı düşüncələrimi bölü- şüm sizinlə. Mənim Amallaşma məsələm ömrümdə dəyişməz, da- vamlı bir yol cızır. Bəlkə də mənim Amallaşmağım özü təkcə Ocaq üçün deyil, başqa tarixi olaylar üçün də bir örnəkdir. Çünkü mənim Amallaşmağımda dayanma yoxdur. Dayanma yoxdur, ona görə yox ki, mən özümü oda-közə vurub dəridən-qabıqdan çıxıram. Sadəcə Amallaşma içimdə dönməz bir tələbə çevrilib. Ona görə daim Amal- laşma üstəyəm. Amallaşmam da Atanın dünyagörüşünü bütün çalarlarıyla aydınlatmaq, ortaya gətirmək, sunmaq anlamı daşıyır. Öncə bir fikrinizə yönəlik vurğu eləmək istəyirəm. Çünkü hər biriniz onu deyirsiniz, başqa tədbirlərdə də deyirsiniz ki, amaldaş- larımın yanında, Soylu Atalının yanında yaxşı danışa bilmirəm. Günev vurğu elədi ki, mən bir tədbirdə danışdım, Soylu mənə dedi, birinci dəfədir görürəm ki, Soylunun basqısı yoxdur. Təxminən xatırladım o tədbiri. Nədən yox idi? Bizim mənəvi özgürlüyümüz var. Ocaq bizə bunu verib. Ancaq fikir özgürlüyümüz tam olmaya bilər. Burada mən qınamaq istəyiylə demirəm. Olan bir fakt kimi aydınlaşdırmağa çalışıram. Çünkü bu elə bir məsələdir ki, qınamaq üçün deyil. Ocaqçı Ocağın divarından çölə çıxır. Kim qabağına çıxır- sa, onu dinləmək istəyirsə, ona eşitdiyini verir. Bir var eşitdiyini verəsən, bir var yaratdığını verəsən. Ocaqda hər kəs Atadan, Ocağın tədbirlərindən eşidir. Ümumən, Ocağın böyük prinsiplərini əsasən eşidir. Yalnız özünün yaşamındakı çalarları özü deyir. Bunu elədim, ora getdim. Ancaq Atanın dünyabaxışı üstə yeni fikirlər yaratmaq, yeni çalarlar üzə çıxarmaq (aşkarlamaq), anlayıram ki, çox çətindir. Bunu Ocaqçı eləyərsə, onda onun fikri öz mühitində, yəni amaldaş- ları qarşısında özgür olur. Ancaq fikir yaradıcılığı yetkin olmadığına görə sorumluluq (məsuliyyət) onun üzərində basqı yaradır. Bu, Soylu Atalının basqısı deyil. Günev sadəcə onu belə izah edir ki, Soylu fikri tutur. – Bu var. İnkar eləmirəm. Burda sən sorumluluq üçün özünə bir ölçü götürürsən Soylunu. Ancaq əsasən basqını yaradan yeni fikir yaradıcılığının olmaması, ya da az olmasıdır. Mən nə diləyirəm? Onu deyim ki, yeni fikir iki çalarda özünü göstərir. Deyək ki, Atanın ideyaları əsasında düşünürsən, həyatı araşdırırsan, gedişi görürsən, qiymətləndirirsən, münasibətləri qiy- mətləndirirsən. Bir də var, böyük prinsipləri, anlamları açırsan. Bu artıq özəl, çətin məsələdir. Bu baxımdan Ocaqçı, fikirləşirəm ki, Atanın böyük ideyalarını görüntüyə gətirə bilmirsə, anlatmaya, ay- dınlığa gətirə bilmirsə, ən azından onu saran münasibətləri, gedişləri
196
daim araşdırıb (təhlil eləyib) qiymətləndirməyi bacarmalıdır. Bunda addımı dala qoymamalıdır. O baxımdan o yöndə yeni fikirlər əmələ gələ bilər. O fikirləri ifadə eləyəndə yenə də sorumluluq öz sözünü deyəcək ha. Niyə? Çünkü sən münasibəti araşdırıb qiymətləndirirsən, bunu qiymətləndirərkən Atanın ölçüsünə dayanırsan. Fikirləşirsən ki, görəsən Atanın ölçüsünə doğrumu yetmişəm, o açıya dayanıb doğru- mu qiymətləndirirəm? Bu da yenə sorumluluqdur. Sorumluluq da Ocaqçını heç bir vaxt tərk etməyəcək. Ancaq dediyimiz kimi, qıraq- da insanlara nə deyirik? Ocaqdan öyrəndiyimiz, eşitdiyimiz insan varlığının gözəlliklərini deyirik. Burda heç bir irad yoxdur. Bu bəlli həqiqətlərdir, fərəhli həqiqətlərdir. Ona görə onu haraylayırsan, çağı- rırsan. Ona görə orda çətinlik əmələ gəlmir. İndi mən Amallaşmağımla bağlı fikirlərimi deyim. Bilirsiniz ki, həmişə mən Atayla başqa dünyabaxışları tutuşdururam. O tutuşdur- mada Atanın üstünlüklərini açmağa çalışıram. Bunlardan biri də bu- rada demək istədiyim bir məsələdir.
Məhəmməd-türk birliyi varmı? Biranlamlı olaraq deyirik ki, yoxdur. Niyə yoxdur? Çünkü Məhəmməd türkdən özünə qul düzəltmək istə- di, hardasa ona yetdi. Türkdən qul düzəltdi, özünə ümmət düzəltdi. Ümmətlə peyğəmbərin birliyi ola bilməz. Onun üzərində basqı yaratdığı üçün ola bilməz. Gərək türkün üzərində Məhəmməd basqı yaratmayaydı. Basqı yaratdığı üçün biranlamlı şəkildə deyirik ki, onun birliyi yoxdur.
197
Bəs Asif Ata – türk birliyi varmı? O da yoxdur. Siz deyə bilərsiz ki, bu birlik mənada, anlamda var. Razılaşıram. Ancaq gerçək olaraq yoxdur. Niyə yoxdur? Çünkü türk toplumunun özgürlüyü yoxdur. Özgür olmayan toplumla, xalqla onu qüdrətə çağıran, qüdrətə yük- səltmək istəyən şəxsiyyətin, peyğəmbərin birliyi ola bilməz. Asif Ata ilə onun toplumunun, yəni türkün birliyinin yaranması üçün türk öz- gürlüyə yetməlidir. Asif Atanın tələblərinə yetməlidir. Onda onun birliyi yaranacaq. Onun da tələblərinə yetmək üçün milləti var edən, şəxsiyyəti var edən, insanı var edən çalarlar var. Ona yüksəlmək gə- rəkdir. Asif Atanın yaratdığı hal budur. Keçənlərdə mən bir fikir yazmışdım, yenə tutuşdurub demişdim ki, Məhəmməd bəşəri peyğəmbər deyil. Ancaq Asif Ata bəşəri peyğəmbərdir. Bu fikri izah eləməsən, bunu aydınlatmasan istənilən müsəlman da, müsəlman olmayan da, eşidər, mənim uydurmam kimi baxar buna. Məhəmməd bəşəri deyil, Asif Ata bəşəri peyğəmbərdir. İstənilən fikri deyirik, onun arxasında dayanırıq. Məhəmməd ona görə bəşəri deyil ki, bəşər xalqların özgür varlığı deməkdir. Özünün mahiyyətini özgür olaraq ifadə eləməsi deməkdir. Məhəmməd buna qarşıdır. Xalqları basqı altına alır, ərəbvari qurur, ərəb mədəniyyə- tinin etkisi altına alır, onun dilinə, dünyagörüşünə, mədəniyyətinə, milli varlığına, milli şüuruna basqı yaradır. Basqı yaradırsa, əslində bəşərə qarşı davranmış olur. Bəşəri inkar eləmiş olur. Fəlsəfəmizdə dediyimiz kimi, bəşər ayrı-ayrı xalqların özünəxaslığının birliyidir, böyük mədəni quruculuğunun birliyidir, milli keyfiyyətləriylə üzə çıxmasının birliyidir. Bəşər budur. Məhəmməd isə bunların hamısını inkar edir. Deməli, bəşəri deyil. Asif Ata bəşəridir deyirik. Çünkü Mütləqə İnam Dünyagörüşündə Asif Ata vurğu eləyir ki, dünya əzəli, əbədi, kamil, sonsuz mənayla birlikdədir. İnsan da əzəli, əbədi, kamil, sonsuz mənasıyla birlikdədir. İnsan təkcə türk demək deyil. O, insanın bu cür dərin anlamını üzə çıxarır. O insan ki, o ingilisdir, fransızdır, almandır, türkdür, farsdır və başqa kimilər. Deməli, hər bir millət bu ideyadan, fikirdən yapışıb özünü qura bilər, ifadə edə bilər. Özünün yüksək keyfiyyətlərini üzə çıxara bilər. Özünün yüksək varlığını ortaya qoya bilər. Asif Ata onlar üçün belə bir yol açır, zəmin yaradır. Belə bir yol açdığı üçün xalqların var olmasını təsdiq edir. Xalqları varlığa yüksəldir, özünə yüksəldir. Asif Ata ona görə bəşəridir. İndi bunun üzərinə bir fikir də demək istəyirəm. Asif Ata türkə bəşəri sima yaradır. Nədədir bu? Bütün dünya xalqları, çoxluq ola-
198
raq, Semit dünyabaxışının etkisindən çıxa bilmədi. İngilis xristiandır, rus xristiandır, alman xristiandır, yəhudi iudaizmdir, ərəb islamdır. Ərəb ayrı şeydir, ingilis ayrı şey. Ancaq onların daşıdığı dünyagörüş semit dünyagörüşüdür. Semit təfəkkürünün yaratdığıdır. Yəhudi, ərəb fərq etməz. Xristianlıq yəhudi təfəkkürünün ortaya çıxartdığıdır. Özündən yaradan xalq çox azdır. Onlardan biri hinddir. Hind ona görə dərindir fəlsəfə baxımından. O fəlsəfə hind xalqının simasını bəlli eləyir. İndi Asif Ata türkü Semit dünyagörüşünün basqısından çıxarıb türk mahiyyətindən doğan bir dünyabaxışın ortamına gətirir, yaşamına gətirir. Türkə onun mahiyyətindən gələn yeni dünyabaxış verir, dünyaya yanaşma ölçüsü yaradır. Yaşama yanaşma ölçüsü yaradır. Türkün öz mahiyyətindən doğan bir ölçüylə. Bax buna görə Asif Ata türkə bəşəri sima yaradır. Bu, əslində türk mahiyyətindən doğan yeni bir bəşər düzənidir, yeni bir bəşər nizamıdır, sivilizasiya- sıdır. Bu, bəşəriyyətə yön verməklə yanaşı həm də sima yaratmaqdır. Bunu cəsarətlə, sevgiylə, fərəhlə türk toplumuna vermək gərəkdir ki, gözünə təp. Ayaqlar altından, yerdən qaldırır səni, göylərə yüksəldir. Səni Tanrına qovuşdurur, ən yüksək səviyyədə. Doğrudan da, Asif Atanın dediyi fikir, bu çağa kimi dünya xalq- larının insanla bağlı dediyi fikirlərdən biri, hətta birincisidir. Bundan öncə də türkün inancları olubdur. O inanclar da əsasən türkün mahiy- yətindən doğub. Ancaq biz deyə bilərik ki, o inancların sistemində qırağa çıxmalar var, bəhrələnmələr var, qatqılar var, az və çox məna- da. Bunu niyə deyə bilərik? Ona görə deyə bilərik ki, biz Asif Atanın dünyagörüşünün türkün bəşəri siması olduğunu vurğu eləyəndə, bizim qarşımıza kötük dığırlamasınlar ki, türkün o biri inancları da olubdur. Biz onun nə demək olduğunu bilirik… Biz deyirik insan gerçək varlıqdır. İnsanlıq onun kamil, sonsuz mənasıdır. Bu özünü nədə göstərir? Bu özünü göstərir insanın yanaşmasında. Ədalətliliyində, vicdanlılığında, həqiqətliliyində və başqa keyfiyyətində. Bir də deyirik, bəşər anlamı var. Bəşər anlamı özünü nədə göstərir? Nə vaxt biz cəsarətlə, ürəklə deyə bilərik ki, bəşəriyyət özünə bənzəyir. O vaxt deyə bilərik ki, onun insana münasibəti ədalətli olar, doğru olar. Deməli, əslində bəşərin taleyi burda üzə çıxır. Bəşər – mahiyyətinə uyğun olduğu dərəcədə var. Uyğun olmadığı dərəcədə yoxdur. Ona görə bəşərin varolma, ya yoxolma taleyi, fərq etməz, özünü İnsana münasibətdə göstərir. İnsana münasibətin nə dərəcədə yüksəkdirsə, bir o dərəcədə özünü təsdiq edirsən, bir o dərəcədə var olursan. İnsana münasibətin əyri
199
olduğu dərəcədə bəşəri keyfiyyətlərini itirirsən. Quldarlıq quruluşu sənin bəşəriliyinin məhv olması deməkdir. Kapitalizm bəşəriliyinin məhv olması deməkdir. Bütün sivilizasiyalar, yaranan quruluşlar, izləyirik, görürük ki, heç biri bəşəri bəşər eləməyib. Çünkü insana münasibət tamam əyri olub. Qul olub insan, quldar olub insan, feodal, kapitalist olub insan – hər şey olub, İnsan olmayıb. Burada Asif Ata insana münasibəti – İnsanı Allahın yerinə qoymaqla doğ- ruldur. İnsana, insanlığa münasibət yaratmaqla. Asif Ata insana mü- nasibətin göy səviyyəsini yaradır. Əslində insana münasibətin göy səviyyəsinə qalxması, yüksəlməsi bəşərin taleyini, varlığını təsdiq eləyir. “Türkdən başlayan yeni Bəşər İnamı” ilə Asif Ata türkə sima yaradır. Təkcə türkə yox, bəşəriyyətə sima yaradır. Bəşəriyyəti var edən, onun taleyini təsdiq edən bir nizam yaradır, sivilizasiya ortaya gətirir. Bu da Asif Atanın dünyagörüşünün qutsal özəlliklərindən biridir. Bizim qonumuz elə mənim Amallaşmamla çox bağlıdır. Əs- lində o Amallaşma qonusudur özü. Ayrıca qonu kimi qoyulub, ona görə ki, Amallaşma ümumi anlamdır. Konkret amallaşma hesaba- tının verilməsi üçün ayrıca bir qonu da düşünüb qoyuruq ki, bu, Ocaqçının amallaşmasının özəlliyini yaradır. Mənim kamilləşmə prinsipim də amallaşmağımın səviyyəsi qədər özümə yönəlik ciddi tələbdir. Amallaşdıqca, düşündükcə, yeni an- lamlar ortaya çıxardıqca mənim idraki kamilliyim yeni aşamaya keçir. Yəni idrakda kamilləşmə yolu keçirəm, o yolu keçdikcə inam- da kamilləşmə yolu keçirəm. Çünkü bildikcə, açdıqca, aşkarladıqca, təsdiq elədikcə mənim inamım bərkiyir, kamilləşir. Ancaq mənəviy- yatımda, mənəvi kamilliyimdə qüsurlar var, – qeyzlərim var. Qeyzlə- rimin etkisindən çıxa bilmirəm. Asif Ata Ruhaniyyatının ifadəsi olan ayrı-ayrı ruhani keyfiyyətlərə dayanıb aydınlaşmasını desək (izahını versək), mən belə yanaşıram. Yəni İnam, İdrak, Mənəviyyat kamil- liyinə. O cümlədən iradə məsələsinin özünə. Həmin qeyzlərin yaran- masını görə bilmir mənim iradəm. Belə görünür ki, iradəm idrakım qədər ayıq deyil. Burada Atanın kamilliklə bağlı dediyinə gəlib çıxıram. Ata bizdən tələb elədi ki, siz iki ilə, üç ilə kamilləşməlisiniz. Heç kim deməz ki, mən kamil ola bilərəm və nə vaxtsa kamillikdən geri dönərəm. Dönə bilməzsən böyük mənada, bütöv anlamda, ancaq özünü unutsan mənəviyyatında ayrı – ayrı qüsurlar ortaya çıxa bilər. Xalqlaşma qonum dərindir, zəngindir. Xalqlaşmada nələr deyi- rəm, nələr bölüşürəm? Bunu Atanın qoyduğu tələblərə görə açmalı-
200
yıq. Buna bəs qədər vaxt ayırmalıyıq. Çünkü Ailə Gününün adı Ailə saatı, dəqiqəsi deyil. Ancaq mən bunu daim sizinlə söhbət elədiyim üçün açmıram. Toplum üçün açmaq pis olmaz. Nə deyirəm, necə deyirəm? Üslub var burda, yanaşma var, hal var. Bunlar açıla bilər, doğrudan da, açılmalıdır. Ancaq dediyim kimi, mən açmayacam indi. Çox vaxt aparar. Çünkü mənim bireysəl (fərdi) görüşlərim çoxdur. Yayda kütləvi görüşüm olmur. Çünkü kütləvi görüşü, biz əsasən, oxullarda həyata keçiririk. 5-7 adamla bir yerdə, ona kütləvi demək olarsa, o cür də görüşlərim olur. Ən çox isə bireysəl görüşlərim olur. Bu görüşlərdə də mən ünsiyyətdə olduğum insanı, ya insanları sözün əsil mənasında silkələyirəm. Onların içini ulusal-insani sevgimlə dö- yürəm. Bir neçə yöndən yararlanıram döymək üçün. Birinci, biz, Ocaqçılar, özümüzü ruhani türkçü sayırıq. Türkçülüyü Ocaqdan qıraqda hər kəs ideoloji hədəf sayır. Biz ideoloji hədəf saymırıq, ruhani nizam sayırıq. Nəinki xalqımız üçün, bütövlükdə bəşəriyyət üçün ruhani nizam sayırıq. Onu ideoloji hədəf sayanda nə baş verir? Bizdən qıraqda millətçilik ideoloji hədəfdir. İdeoloji hədəf olanda bir millətin dövləti millətçilik anlamını, qeyri-insani səpkidə ələ keçirir. Məsələn, ingilis siyasəti ingilis millətçiliyini ələ keçirib neçə yüz illərdir. Heç millətçiliyin adını tutmadan həmin prinsiplə hərəkət eləyərək başqa xalqların mədəniyyətini sıxışdırır, basqı altına alır. Onun etkilərini genişləndirməkdən ötrü başqa xalqları basqı altına alır. İdeolojilik, millətçilik – bunlar bir araya sığmır axı. Çünkü mil- lətçilik ruhani anlamdır. Ona görə ki, millətin mənəvi, ruhani varlı- ğını yaradır. Millətin mənəvi, ruhani varlığını yaratdığın halda, onu ideoloji məqsədə çevirirsənsə, onda millətin varlığını var edən mil- lətçiliyi mənafelər döyüşünə çevirirsən. Çəkişmə (Rəqabət) olayına çevrilir. Millətçilik çəkişmə olayı deyil axı. Necə çəkişmə olayıdır ki, millətçiliklə sən bəşəriyyəti təsdiq eləmiş olursan?! Çünkü millətin var olması – bəşərin var olmasıdır. Ancaq indi necə var olur? Bir millət, dövlətin əliylə, öz siyasi varlığını təsdiq eləmək üçün başqa millətə qarşı çıxır. Başqa millətə qarşı çıxmaqla bəşəriyyəti təsdiq eləmir, inkar eləyir. Deməli, millətçilik kimi ruhani bir anlayış, gözəl bir anlayış çə- kişmə (rəqabət) meydanına girir. Çəkişmə meydanına girir və siyasi mənafelər döyüşünə çevrilir. Ona görə də Ocağın millətçiliyi ideoloji hədəf deyil. Yəni bizim üçün türkçülük ideoloji hədəf deyil. İdeo- logiya siyasi anlam daşıyır, o, olmalıdır, ancaq millətçiliyi ona qat- 201
maq gərək deyil. İdeologiya dövlətin nizamı üçündür, Millətçilik millətin ruhani təsdiqi. İngilisçilik ingilis üçün ideoloji hədəfdir. Bu gün bizdən qıraqda türkçülük deyənlərin hamısı da türkçülüyü ideoloji hədəfə çevirir. Türkçülüyü ideoloji hədəfə çevirmək o deməkdir ki, türkçülüyü başqa xalqlara qarşı qoyurlar. Başqa xalqlara qarşı qoymaq birinci növbədə türkün özünün belini qırır. Türkün özünə qarşıdır. Sən gö- zəlliklərini necə ortaya çıxara bilərsən ki, çəkişmə olayına çevrilir- sən. Ona görə xalqlaşmada, insanlarımızla ünsiyyətdə olanda onun ağlını, düşüncəsini siyasi çəkişmədən, niyyətlərdən, yırtıcılıqlardan geriyə çəkirəm. Millətçiliyin sağlam rüşeymlərinə yönəldirəm onun diqqətini. Millətini var et, dəyərlərini tanı, ona yiyə dur. Başqalarla döyüşə cəlb eləmə. Bax, burdan başlayıram və burdan başlayaraq onların ağlına Asif Atanın yaratdığı millətçiliyin anlamını yazıram. Atanın yaratdığı, millətçiliyin arxasında duran, böyük bəşə- ri ruhaniyyatçılıq olayını verirəm. Təəssüf ki, birbaşa ruhaniyyatçı- lıqdan danışanda, səni dinləyən bir gənc üçün, hansısa bir azərbay- canlı üçün mücərrəd bir şey kimi görünür. Düçünərlər ki, biz xəyal- çıyıq. Mən onların ağlını islah eləyirəm ki, gözünü yaxşı aç, Asif Atanın Ocağı xəyalçılıqla uğraşmır. Asif Ata əsil mənada millətçidir. Sən isə millətçi deyilsən. Sən şovinistsən, nəsən, bilmirəm. Millətçi mənəm. Mənim millətçiliyimi öyrən. Mənim millətçiliyimi də öyrə- nəndə görəcəksən ki, Asif Atanı mənimsəmək gərəkdir. Asif Ataya dayanmaq gərəkdir. İndi qonumuza keçmək istəyirəm. Ocaq üstə yaşamağın çətinliyi hara kimidir, bu çətinliyi tam aradan qaldırmaq olurmu, nə etməli, örnək varmı? Örnəyi siz öz içimizdən dediniz. Yaxşı elədiniz. Mən, ümumiy- yətlə, bunu bəşər anlamında düşünmüşdüm. İndi Ocaq üstə yaşama- ğın çətinliyi haqda bir neçə kəlmə deyəcəm. Mənə elə gəlir ki, orda çox şeylər aydın ola bilər. Dediyiniz fikirlərə qatılıram. Günevin vurğu elədiyi daha doğrudur, yəni nə qədər ki, kamil deyilsən, Ocağı yaşatmaq, yeritmək sənə hər cür çətinlik yaradır. Hər şeyin basqısı üzərinə gəlir. Ancaq içəridən yetkinləşdikcə, kamilləşdikcə onu ifadə eləmək, həyata keçirmək çətinlikləri aradan qalxır. Belədə heç nə asan deyil. Çətinliksiz nə var ki? Əgər iki ayağının üstə gəzir, hələ nəfəs alırsansa, hər şey çətindir. Ancaq çalışma (fəaliyyət) baxımın- dan çətinlik nədə özünü göstərir? Ocaqçı toplumu Asif Atanın dün- yagörüşünə çağırır. Toplum Asif Atanın dünyagörüşünə çətin gəlir,
202
ya gəlmir. Niyə? Ona görə ki, onun içində İslam dünyagörüşü out- rub. İslam dünyagörüşü onun içinə hakimdir. Ömrünə, mənliyinə hakimdir. İslam dünyagörüşü ömrünə hakim olan insanı o ortamdan ayırıb, çıxarıb, Asif Ataya yönəltmək, əlbəttə, asan bir məsələ deyil. Sən özün öz sevginlə, öz düşüncənlə, öz usanmazlığınla o sınırları aradan qaldırmağa çalışmalısan. Sən çağırırsan, toplumun ağlında, düşüncəsində demokratiya ideolojisi oturub, hakim olub ona. O demokratiya ki, onlar bunu bütünlüklə özgürlük hesab eləyirlər. Sən onu özgürlüyə çağırırsan, onun içində demokratiya əngəl olur. O, demokratiyanı sənin çağırı- şından üstün bilir. Çünkü ona köklənib, inanıb, nizamlanıb, bütün varlığına o hakim olub. Yanlışdır, əlbəttə. Ancaq varlığına hakim olub. Toplumda sənin qarşına çıxan insanların hamısı budur. Ayrı etkilərin, ayrı baxışların basqısı altında yaşayır. Onu ordan qoparmaq asan deyil. İndi gərək sən özün öz çağırışından usanmayasan. Özgür olmayan soydaşlarınla barışmayasan. Onların biri olmağa aldan- mayasan. Ömrünün axırına qədər də onlardan biri olmağa uyma, aldanma. Özünü qoru, özünü öz baxışıyın altında (nəzarətdə) saxla. Əsasən Ocağın işini yeritməyin çətinliyi – insanların ağlında, düşüncəsində oturuşmuş istər ruhani, istər ideoloji yadlığın etkisinin olmasına görədir. Bunu Ocaqçı bilir, bilməlidir, dərk eləməlidir və bundan usanmamalıdır. Toplumdakı gerilikçi öz geriliyindən (cəha- lətindən) yorulmur, usanmır. Çünkü öz geriliyini dərk eləmir. Sən isə geriliyi döymək ləyaqətindən, fərəhindən usanma. O dərk eləmir, ancaq sən dərk edirsən. Bax buna görə də bu çətinliyi yaşamaq özü qeyrət deməkdir, ərdəmlik deməkdir. Ondan qırağa durmaq isə ölüm deməkdir. Bura qədər gəlib, sonra da qırağa durasan, doğrudan da, bu ölüm deməkdir. Sonuncu olaraq bir fikri də sizə deyim. Dünən epizodik bəzi şeyləri dedim. Mənim amallaşmamda ortaya çıxardığım məsələ- lərdən biri də odur ki, müsəlmanın (bizim soydaşlarımızdır) Allaha ibadəti bütünlüklə yalana dayanır. Allaha ibadət etmək əslində umacaqlı (təmənnalı) ibadətdir, istəkdir. Nədir o umacağın əsasında duran? Müsəlman Allaha yalvarır ki, günahımdan keç. Namaz qılır, oruc tutur. Fikir vermisiniz, qayıdıb istənilən bir müsəlmandan soruşsan ki, sənin ibadətin nəyə görədir? Deyər ki, cənnətdə yerimi bulmaq istəyirəm. Cənnət də nədir? “Zəhmətsiz, əzabsız, istisiz, soyuqsuz bir yer. Hər şey hazır, yüksək səviyyədə”. Belə deyir din. Burada Allahdan istənilənə səcdə var, Allaha səcdə yoxdur. Başqa
203
sözlə, Allahın vəd elədiyinə səcdə var. Allah Cənnəti vəd eləyir. “Ya Məhəmməd, müsəlmanlara de ki, cənnətdə onları filan şeylər gözləyir”. Bunu Allah vəd eləyir. Ona görə Allaha səmimi münasibət yoxdur, sevgi yoxdur. Allahın vəd verdiyinə sevgi var. Allah, dedi- yim kimi, həzz vəd eləyir. Kefə səcdəyə çağırır. Müsəlman rahat yaşamaq istəyir, elə bilir ki, gedib o dünyada bu cür fiziki mövcud olub kef eləyəcək. Görün xurafatın dərinliyi hardadır. Dolayısıyla, üzr istəyirəm, cinsiyyətə səcdədir, şəhvətə səcdədir. Səmavi dinlər çağdaş sayılır, ən sonuncular sayılır. Ancaq ən sonuncuların özündə ibtidailiklər hələ qalır. Bəşəriyyətin min illər öncəki ibtidailiyi bu və başqa biçimdə qalır: “Cənnətdə səni hər şey- dən pak olan zövcələr gözləyir, hüri-pəri gözləyir”. Bu elə cinsiyyətə səcdə yaratmaqdır. (Şəhvətə pərəstiş yaradır). Uzaq keçmişlə bunun arasında fərq azdır. Ordan qaynaqlanır. Bu məsələləri gərək anlayasan və öz içində ayağa duran Asif Atanın qədrini biləsən. Asif Ata səndən gör nə düzəldir. Onun üçün vurğu eləyirəm ki, İnam böyük söhbətdir. İnsanı inandırıb qul da eləyə bilərsən, yəni heyvana tən, inandırıb şəxsiyyət də eləyə bilərsən. Asif Ata insana elə inam verir ki, onu şəxsiyyətə çevirsin. Asif Atadan qıraqda insana elə inam veriblər ki, o qula çevrilib, onu murdarlığa səcdəyə gətiriblər. İnsan özündən ayrılır. Din, insanı özünə qovuşdurmaq yerinə, mahiyyətinə yetirmək yerinə, onu özündən ayırırsa, nəyi inamdır?! Onu murdar eləyir sənin baxış- larında. Asif Ata insanı kamil eləyir, Allah eləyir. Müsəlmanlar deyirlər insandan Allah olar? Asif Ata deyir, olar. Allaha səcdə elə, yəni sənə cənnət vəd eləyən Allaha yox, adam kimi danışan, eşidən Allaha yox. Əsil Allaha, Mütləqə üz tut, Allah kimi qüdrətli olacaq- san. Sən əsil Allaha üz tutmursan, uydurulan Allahın vəd elədiyinə üz tutursan. Allahın özünü istə, onda Allah kimi qüdrətli olacaqsan, yenilməz olacaqsan. Onda dünya gözəl olar. Dünyanı gözəl eləyən insanın Allahlıq səviyyəsidir. Bəndəlik, heyvanlıq səviyyəsi dünyanı gözəl eləyə bilməz. Asif Atadan möhkəm tutmağımızın anlamı budur. Onun dediyi- nin, yaratdığı dünyagörüşünün gözəlliyinin anlamı budur. Biz də insanı bura çağırırıq. Bura çağıran insanın ürəyi göylərə dayanma- lıdır. Fərəhindən göylərə dayanmalıdır onun ürəyi. O, heç bir anda usanmamalıdır. Addımı dala qoymamalıdır, bədbinləşməməlidir. Gör nə boyda Amalla, İnamla yaşayırsan, mənayla yaşayırsan. Bu boyda böyük mənanın qabağında sənin hansı başqa istəklərin güclü ola bilər
204
ki, sən balacalığa enirsən. Özüylədöyüşün tələbi odur. Hansı istək- lərə enirsən sən? Gör nə boyda qapı açıb Asif Ata sənə. Nə boyda sənə yol göstərib. İnam işığı salıb ki, sənin ürəyin göyə bənzəsin, Allahın surətinə bənzəsin. Sən də durub balaca istəklərin dalınca düşürsən. Kamilləşə bilmirsən, özüylədöyüşə bilmirsən. Asif Ata səndən böyüklük istəyir. Ona görə yaşasın Ata. Yükümüzdən Böyük Fərəhimiz yoxdur! Atamız Var olsun! Atamızın Bayrağını öpürəm.
Yüklə 3,35 Mb. Dostları ilə paylaş:
|