Atalar deyir

ə

pp

ə

d

ə

: komada). 

838. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

k

ərtin yoxsa durmaz malın, yaman doslar qurur darın, sənin üçün yağu 

bulmaq g

ə

r

ə

km

ə

z. 

(k

ə

rtin: 

hesabın

). 

k

ərvan aşır yol olur

. 

k

ərvan aşır yol olur

. 

k

ə

sd

ə

n

ə

 

qabığından çıxmışda, qabığın bəğə

nm

əmiş, yazıq kin

linin sözü 

çoxumuş, hıncından kimsə

y

ə

 dey

ə

mm

əmiş

. 

(k

ə

sd

ə

n

ə

: 

şabalıt də

n

ə

sik (d

ə

n

ə

 

biçimli) yemişi)

. 

k

ə

s

ə

 yoldan güd

ə

, d

ə

rin sözd

ən ağır olsun tapılmaz

. (

k

ə

s

ə

 yoldan: çapa 

yoldan). 

k

ə

s

ər geddi, sapıda arxasıca

. 

k

əsik baş, kəsik dil danışanmaz, 

k

ə

sik çör

ə

k y

apışmaz

. 

k

ə

sik çör

ək yapışmaz

. 

k

ə

sik dil, k

əsik baş kimidir

. 

k

ə

sik 

ə

t

ək daş tutmaz

. 

k

əsildi işlə

m

ə

kd

ə

n (

k

ə

l

ə

kl

ə

r qurmaqdan

) doğru yollar, açıldı kimsə

 bilm

ə

z 

oğru yollar

. 

k

ə

sil

ən baş geri bitməz, son ökünüş

 

assı edmə

z. (

son ökünüş

: son 

peşmanlıq) (

assı edmə

z: fayda verm

ə

z) (bitm

ə

k: 

yapışmaq

. 

qaynaşmaq)

. 

839. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

k

ə

sil

ə

n 

ə

km

ə

k, yenid

ə

n bitm

ə

z. 

k

ə

sils

ə

 çör

ək, yapışdır görə

k. 

k

ə

sin yükü yüngüls

ə

 

sucar, yemi artıqsa qudurar

. 

(yükü: gör

ə

vi. m

ə

suliyy

ə

ti) 

(sucar: suçar: soncuqlar). (qudurar: özünd

ən çıxar

. 

götürül

ə

r). 

k

ə

sirlinin k

ə

sri d

əğə

r. (

şumun, yümnsüzün zə

r

ə

ri toxar). (k

ə

sri: z

ə

r

ə

ri). 

k

ə

sm

ə

 

ayağ, qıssa gə

ls

ə

 

yorqanın, uzat yorqan, üşünməsin ayağın

. 

k

ə

ss

ək oturub, daşa ağlayır

. 

k

əşiş ambara dartar, öküz ə

kin

ə

. 

k

ə

tdid

ə

n yalavac olsa, ümm

əti eşşə

h olar. 

k

ə

t

ə

n gördü, k

ə

r

ə

ki üzdü.  

- 

ağrı 

(

c

ə

fa

) 

gördü, çadırın çə

kdi. 

k

ə

vr

ək deyib tullama, yarğalıyan işnə

 bax. 

(yarğalıyan

: d

ə

rd

ə

 d

əğə

n). (k

ə

vr

ə

k 

söğüt, çubuqları birbirinə

 

bağlayar

. (k

ə

vr

ək söğüt

: 

yumşaq 

dal). 

k

ə

zd

ə

 

birinc aldansam, yazıqlar olsun ana, kə

zd

ə

 ikinc aldansam, utlar 

olunsun mana. (

yazıqlar

: utlar

). 

k

ə

zin keçdi qaytalamaz g

ə

nclik. 

(k

ə

zin: v

ə

’d

ə

. novb

ə

t. 

çağun

. f

ə

sil) 

(qaytalamaz: t

ə

k

ə

rl

ə

nm

ə

z. tikrarlanmaz). 

ki böyl

ə

 

ə

hval, qurdun p

ə

nc

əsi oldu keçi saqqal darağı

. 

840. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

ki h

ə

r kim g

ə

ldis

ə

 

bildiğin işlə

r. 

ki k

ə

ndin

ə

 

qazandın sarp düşman

. 

kibrit olma yanıb sönə

n bir k

ə

r

ə

m, çaxmaq olda h

ə

r çaxanda yanasan. 

kiçi uluğ duruşmaz, qırqı qarqa qarışmaz

. 

kiçicik daş, yarar baş

. 

kiçik ağzım, ağca üzüm

. 

(

kiçik ağzım olsun, ağca üzüm olsun

). 

kiçik ası, qazan aşı

. (

ası

: qazanc). (kiçik q

azanclar, qazanda toplanıb aşın olar)

. 

kiçik ayla ulduz ışar artığın

. 

(aysız gecə, ulduz gurca ışınar)

. (ay kiçildikc

ə

, 

ulduzlar gurca ışınar)

. 

kiçik balta qatta dir

əkni yıxar

. 

(qatta: yek

ə

. 

yoğun)

. 

kiçik borc, uşaq kimi böyüyə

r. 

kiçik bükün bağırar, böyük

 çil

ə

n dilsiz qalar. 

(bükün: çil

ə

k: quss

ə

. d

ə

rd). 

kiçik çanaq tezin dolar, gec

ə

 

boylun danın doğar

. 

kiçik d

ə

 

olsa haçar, böyük qıfıllar açar

. 

kiçik ilanıda, böyük sobayla (

d

əğə

n

ə

kl

ə

) vur. 

kiçik qazan tez qaynar. 

kiçik qazancın böyük itgisi olmaz

. 

kiçik tut

ular yaşamda nə

 

yoğun izlər bıraxmış

. (

tutular: t

ə

smiml

ə

r

). (

n

ə

 çox 

k

əzin yaşam yolun kiçik tutular kökdə

n d

əğişmiş)

. 

841. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

kiçik uluğ duruşmaz, qırqı sunğur qarışmaz

. (

duruşmaz

: 

qarşıtmaz

. muqabil

ə

 

edm

ə

z

). 

kiçik uluq duruşmaz, qırğı sunqır qarışmaz

. 

(qırqı sunq

ura muqavim

ə

t 

ed

ə

mm

ə

z). 

kiçik yalançı şeytan aldadır, yekə

 

yalançı özün

. 

kiçikd

ə

 dursa ulduzün, öz gücün dey

ə

r gec

ə

 

düşə

li. 

kiçikdis

ə

 

böyür, oğlandisə

 ulur, yigitdis

ə

 qocur. 

kiçikl

ə

r

ə

 bökünm

ə

, böyükl

ə

r

ə

 kiçillm

ə

. 

(bökünm

ə

: 

şişmə

. böyüklük yapma). 

kiçiyi ol

mayanın, böyüyü, olmaz

. 

kiçiyin k

əmçiğin, uluğ çə

k

ə

r

. (k

ə

mçik: k

ə

mç

ə

k: x

ə

ta. t

ə

qsir. s

ə

hv. 

iştibah)

. 

kiçkil

ə

rl

ə

 

ötünqıl, yavzuqları, ötürqıl, uluğlarla oturqıl

. 

(

ötünqıl

: keçin). 

(

yavzuqları

: 

yavuzları

. 

yavaları)

. (

ötürqıl

: t

ə

rk ed). (

uluğlarla

. 

böyükl

ə

rl

ə

). (

oturqıl

: 

maaşirə

t ed). 

kiçqi büyük tanıyan, kəndi yerin anlıyan

. 

kim ağrısın basdırdı, olmazilə

 dost oldu. 

(

ölüm il

ə

 dost oldu

). (

kim ağrısın 

basdırdı, ölümünən yastırdı 

(

dost oldu

). 

kim bafa savın umarsa dişidə

n, ür

ə

yi yonqalmayar d

ə

rdind

ə

n. 

(yonqalmayar: düz

ə

lm

ə

z). 

kim bafa savın umarsa dişidə

n, ür

ə

yi yonqalmayar d

ə

rdind

ə

n. 

(

yonqalmayar: düz

ə

lm

ə

z

). 

842. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

kim bilir 

ə

k

ə

n d

ə

r

ə

c

ə

k. 

kim demiş doğru gə

z

ən yalğız qalır, bilməmiş könlü bə

z

ə

r dad n

əyimiş

. 

kim deyirki doğulmamışdan aldun, yazın yazılmış sə

nin, h

ə

r po

x tapıb 

yey

ə

nd

ən, ağıl güdmə

 

alınmaz

. (

aldun: 

ə

vv

ə

l. qabaq

). 

kim gizl

ə

s

ə

 d

ərdini, axır yıxar də

rd oni. 

kim ist

ə

di, kim kitl

ə

di. ( 

kim

ə

 niyy

ə

t, kim

ə

 qism

ə

t

). 

kim istir daş, başı, başına sal, daşı

. 

kim ki d

ə

r is

ə

 can içr

ə

 

canandan çıraq, türk dillə

r 

ə

yl

əşində

 

(

m

ə

ylisind

ə

) 

daima tutsun qulağ

. 

kim ki h

əxdan tutmadı bən ey kişi, yarmadı haqdan onun hər giz işi

. 

kim q

ə

miv

ə

 

batdı o, dünya də

min itirdi, engin

ə

 

dalmış biri, evrə

n gözünd

ə

 

qalmaz. 

(engin

ə

: ummana. uqyanusa). 

kim olduğun düşünsə

n, öz yoluvu taparsan. 

k

im olduğun görürə

m, kim olacaq b

ə

ll

ə

nm

ə

z. 

kim olduğuzu, olduğuz yerdən başlayın

. 

kim olursa dedikd

ə

, dedikl

ə

rin didikl

ə

. 

(dedikd

ə

: 

danşıqda)

. (didikl

ə

: 

araşdır

. 

düşün)

. (baxmagil

ən kim deyir, düşün daşın nə

 deyir). 

843. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

kim olursan ol, düşə

 ol kimd

ə

n, sevgi ola azu mutluq, gözl

ə

m

ə

 n

ə

s

ə

 

k

ə

sd

ə

n. (

azu: yaxud

). 

(

düşə

 ol kimd

ə

n: 

hançı soydan 

olursan ol). 

kim tapdı acı dildə

n aman. 

(aman: qoraq. h

ə

faz

ə

t). 

kim var diy

ə

 

sormayacaq, sağa sola bakmıyacaq, ''ol var'' diyə

, 

şakıracaq, 

yorulmadan axınacaqsın!

. 

(''ol var'' diy

ə

: 

kişinin tini, iç 

varlığı, inamına güvə

nib). (

şakıracaq

: 

yıldırım kimi şşaxacaq, 

gurlayacaq). 

(axınacaqsın

: yügür

ə

c

ə

ksin). 

kim yapırsa doğrucana bir işi, kə

ndi bil

ə

r d

əğə

r biç

ə

 

uz kişi

. 

kimd

ən alsan tapınca, berqıl sağın yapınca, qılmışırsan dönüklük, q

alar 

adın yamanca

. 

(

tapınca

: 

ə

man

ə

t). (

sağın yapınca

: t

ə

'min 

edinc

ə

). 

kimdi arır bilə

m

ə

m, kimdi bulur gör

ə

m

ə

m. 

kimdir demiş yaman günün ömür boyu az olur, gə

ld

ə

 görd

ə

 

yaxşıların bir 

bir köçüb yox olur. 

kim

ə

 

inanırsan inan, yalnız kə

ndiv

ə

 güv

ə

n. 

kim

ə

 kim ç

ə

l

ə

p verm

ə

y

ə, bayımaz, onundur onun vergi hə

p çoxda az. 

kim

ə

 niyy

ə

t, kim

ə

 qism

ə

t

. (

 

kim ist

ə

di, kim kitl

ə

di). 

kim

ə

sni görüb oylan, kim

ə

sni görüb qoylan. (

kimin

ə

 

baxıb düşün, kiminə

 

baxıb toxdan, təsgin tap, şükr ed)

. 

844. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

kimi acı kimi süycü, kimi yürür kimi çür

ür, kimi durur kimi dirir, kimi tutur 

kimi utur, kimi yeyir kimi deyir, kimi d

ə

rir kimi 

ə

lir, kimi 

s

ərir kimi sarır

,. . . (

durur: 

qalır

. 

durqun yaşam sürür

. ). 

(dirir: 

çılqın yaşır)

. 

kimi acılarla yaşatdı, kimi acılara yaşatdı

. 

(kimini çiğ də

rdl

ə

rl

ə

 qocalt

dı, 

kimisin

ə

 d

ə

rdl

ə

rin ç

ə

kdirdi). 

kimi 

ə

k

ə

, kimi biç

ə

. 

(yaşamda durmuşda, heç nə

 

yazılı deyir)

. {evr

ə

n, oyun 

evridir, duran yeri çevridir, duran ona 

əğmə

yir, evr

ə

n onu 

devridir. (evridir: çevridir: pozur)}. {bu evr

ə

nd

ə

 

yazı yox, qazı 

yox. 

{kişi durmuş atın

, yolun bitin

ə, atın qınına dək qoğmalıdır

. 

(bitin

ə

: sonuna) (

qınına

 d

ə

k: 

qınqına dək < qınqıtılasına, 

ölm

ə

sin

ə

 d

ə

k)}. 

{durmuşda durmaq oturmaq, ölmə

k dem

ə

kdir. 

{iki başdan dolar boşalar, yaşamı tutan xoş olar}

. {

ə

k

ə

n

ə

 

baxma, 

ə

k bitir, biç

ə

n

ə

 qarma, biç it

ir, tutduğun yolu, ged kitir!

. 

(qarma: baxma) (kitir: gerç

ə

kl

əşdir

. 

doğrut

. uyqula)}. {evr

ə

n 

s

ənin sonuna çatınca, sə

n evr

ə

nivin sonuna çat. (dünya s

ə

n

ə

 

son qoyunca, s

ən, dünyalıq işlə

riv

ə

 

son qoy, işlə

rivi yerin

ə

 

yetir)}. 

kimi geyim

ə

 

sarılı, kiminə

 geyim 

sarılı

. 

845. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

kimi gördün öc

ə

öcl

ə, qısaqısla, kə

s

ə

k

ə

sl

ə

 

qura bilmiş duralı bir baylıq

. 

(

duralı

: d

əvamlı

) 

(öc

ə

öcl

ə, qısaqısla, kə

s

ə

k

ə

sl

ə

: qisasla) 

(

baylıq

: dövl

ə

t). 

kimi gül

ə

r, kimi güldür

ə

r. kimisi gülüb güldür

ə

r. 

kimi haydan sancı, kimi vaydan

. 

kimi iz qoyub, kimi izl

ə

yir izi. 

kimi könüld

ə

 

yaşır, kimi yaşamda qalır, bu açmazdan qaçmağa, kimsə

 

bil

ə

n yolu yox. 

kimi qaçışda, kimi qovuşda

. 

kimi qaçmaqda kimi köçm

ə

kd

ə, oturan yaşadı

. 

kimi olcağı görür, kimi olanı görür, kimi olmuşu görür

. 

birincisi düşünür, 

ikincisi keçinir, üçüncüsü ç

ə

kinir. 

kimi öz işində, kimi deyirman dişində, kimi dartır, kimi dartılır

. 

kimi seçdiyin güdür, kimi seçildiyin. 

kimi söyl

ədi yapdı, kimi yapdığın söylə

r. 

kimi t

əpişə

r, kimi 

ə

zil

ə

r. 

kimi tikan, batmaq işi, kimi gül

, 

ötmüş isi

. (isi: iyi. iysi). 

kimi vardır kölgəsinin ardında, kimi vardır kölgə

 

onun dalında

. (

kölg

ə

: iz. 

ad. 

nişan)

. 

846. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

kimi yarıya duzatır, kimi yaralar düzə

tir. 

kimi yolçu kora yalquç olur, kimisin yoldan alıb kor ylluğa hadi olur

. 

kimil

ər yarınları boş görürlər, bu boşluğu yalnız bir gövdə

d

ə

, kimisind

ə

 

yatan sevişlə

 doldurmaq ist

ə

yirl

ə

r. 

kimil

ər yox çıxarı, hə

rn

ə

 

varı, kimilə

r h

ə

rn

ə

 

varı yox çıxarı

. (

çıxarı

: 

ə

rd

ə

mi

). 

kimin beşik arar, kimin saltuq

. 

(saltuq: 

qapırcaq

: tabut. qaput. ölünü sin

ə

 d

ə

k 

daşıtan qutu)

. 

kimin bil

ə

 

qaş olsa, yaşın yaxmaz

. {- kimin bel

ə

 

qutsuq daşı olsa, ıldırım 

onu çalmaz}. 

kimin birl

ə

 

qaş olası, yaşın onu yaxması

. (

qaş

: 

göz daşı

. 

yada daşı)

. (h

ə

r 

kimin göz mıncığı olsa, qada baladan saxlanır)

. 

kimin ilkini kimin songünü. 

(yazılmadan yazı öndə

n oxunmaz). (

yaşam dolu 

gözl

ə

nm

ə

z). (gözl

ə

nm

ə

z: sürpiriz). 

kimin kim olmaya yazusu onmaq, ani s

ə

'yil

ə

 

müşgüldür onarmaq

. 

kimin oğlusan ə

lind

ə

 

değil, hançı yoldasan özgə

d

ən değil

. 

kimin

ə

 

alqış, kiminə

 

qarqış, kişisin buldun, ona ol yarqış

. (