Ayələrin Tərcüməs(n)i
Yüklə 6,43 Mb.
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 277) İna nıp gü zel amel ler de bu lu nan lar...
- 278) Ey ina nan lar, Al lahtan sa kı nın v ə əgər inan m ış sa nız, fa iz den (he nüz alın ma yıp) ar ta ka lan kıs mı bı ra kın.
- 279) Şa yet böy le yap maz sa nız, Al lah v ə Re su lü ne sa vaş aç tı ğı nı zı bi lin.
|
276) Al lah, fa i zi yox edər də, sa da ka la rı ar tı rır. Aye tin ori ji na lin de ge çen "mahk" ke li me si, bir şe yin pey der pey ek si li şi və ted ri ci ola rak yo k o luş sü re ci ne gir me si an la mı na ge lir. "Yurbi" fi i li nin məsdəri olan "ir ba" isə ge liş tir me, ço ğalt ma de mek tir. "Əsəm" gü nah ta şı yan günahkar de mek tir. Da ha ön ce "ad" ke li me si nin an la mı na işa ret et miş tik. Ayəs(n)i ke ri me de sa da ka la rın ar tı şı və fa i zin pey der pey tü ke ni şi kar şı lık lı ola rak gün de me ge ti ri li yor. Da ha ön ce sa da ka la rın ar tı şı nın və ge liş me si nin sırf ahi re te öz gü bir du rum ol ma dı ğı nı, bi la kis özel de ahi ret te və ge nel de də ahi ret te ol du ğu gi bi dün yay la də il gi li bir du rum ol du ğu nu be lirt miş tik. Ne ti ce ola rak ay nı du rum zo run lu ola rak fa i zin tü ke ni şi üçün də ge çer li dir. Ma lın ço ğal ma sı sa da ka nın ay rıl maz bir özel li ği dir. Bu onun ən/en be lir gin və ka çı nıl maz iş le vi dir. Bu da be ra be rin de rah me tin yay gın laş ma sı nı, sev gi nin və gü zel an laş ma nın dav ra nış la ra ege men ol ma sı nı, kalp le rin bir bi riy le kay naş ma sı nı, gü ven ko ru yu cu lu ğun hər ta ra fı ku şat ma sı nı ge ti rir. Kalp ler baş ka sı nın ma lı nı kap ma duy gu sun dan, boz gun cu luk tan və hır sız lık tan uzak la şır. Sa da ka, bir li ği, yar dım laş ma yı və da ya nış ma yı ge rek ti rir. Bu sa ye de, ma la mu sal lat olan boz gun cu luk və yo k o luş yol la rı nın bir ço ğu ka pa nır. Bü tün bun lar ma lın ar tı şı na, qat qat ge liş me si ne yar dım cı olur lar. Ay nı şe kil de fa i zin də ka rak te ris tik özel li ği ma lı pey der pey tü ket me si, ted ri ci ola rak yox et me si dir. Ka tı lı ğın və hüs ra nın ya yıl ma sı nı sağ lar. Ge ri de kin,düş man lık və kö tü zənn duy gu la rı nı bı ra kır. Gü ven duy gu su nu yox edər. İn san la rı imkan bul duk ça, söz lü, fi i li, do lay sız ya da do lay lı yol lar dan in ti kam al ma ya itələyər. Tef ri ka ya, ih ti la fa se bep olar. Bu şe kil de boz gun cu lu ğun bir çox yo lu və mal tü ke ni şi nin bir çox ka pı sı açıl mış olar. Ma lın, fa i zin yol aç tı ğı afet ler den, yay gın laş ma sı na ne den ol du ğu mu si bet ler den kur tul du ğu çox na dir gö rül müş şey dir. Bü tün bun la rın ne de ni ge rek sa da ka nın və ge rek se fa i zin yok sul və muh taç lar sı nı fı ha ya tıy la ilin ti li ol ma sı dır. Bun la rın de rin duy gu la rı, zo run lu ih ti yaç la rı ne de niy le uya rıl mış halda olur lar. Bas tı rıl mış və tat min edil me miş ne fis le ri nin ha yat hak kı nı sa vun ma ya ha zır dır lar. Hər fır sat ta kar şı çık ma yı baş kal dır ma yı dü şü nür ler. Şa yet bu ger gin at mos fer de on la ra iyi lik ya pıl sa, kar şı lık sız yar dım da bu lu nul sa, duy gu la rı iyi lik le kar şı lık ver me, yaxşı ni yet bes le me yö nün de eği lim gös te rir, bu nu olum lu so nuç lar iz ler. Bu nun üze ri ne on la ra kö tü lük edil se, ka ba və ha şin dav ra nıl sa, mal la rı na, ırz la rı na və can la rı na yö ne lik ta vır lar için de olun sa, bu na in ti kam la və el le ri ne ge çen hər fır sa tı za rar ver me ama cıy la kul la nır lar. Yok sul la rın bu ölüm cül və yı kı cı in ti kam la rın dan fa iz ci le rin can la rı nı kur tar dık la rı çox gö rül müş de ğil dir. Hər yer de fa iz ci le rin mal la rı nın yo k ol du ğu na, ev le ri nin ha rap və emek le ri nin hüs ra na uğ ra dı ğı na iliş kin ha ber ler duy mak ya da biz zat göz lem le mek müm kün dür. Ön ce lik le şu nu bil me miz la zım: Sos yal ol gu la rın və olay la rın da yan dı ğı se bep və il let le rin var lık və et kin lik le ri ge nel lik ifa de edər. Biz ser gi le di ği miz fi il ler ara cı lı ğı ilə, on la rın ge nel lik le ger çek le şen he def və so nuç la rı nı kas te de riz. Bun lar dan bi ri ni kas tet ti ği miz za man, sü rek li de ğil, amma ge nel lik le on dan, ya ni mü seb be bin den ay rıl ma yan se be bi ni də ya nı ba şın da ha zır la rız. Na di ren or ta ya çı ka bi len ih ti mal le ri də yox sa yı yo ruz. Va ro luş açı sın dan malılının ken di sin den ay rı ol ma sı mu hal olan nok san sız il let le re ge lin ce, bun lar tek vi ne və va ro lu şa öz gü dür ler və ob je ler dün ya sın da ki ha ki kat le ri araş tır ma ya da ya lı ilim le rin kap sa mı na gi rer ler. Mut lu luk ya da mut suz lu ğu do ğu ran fi il və dav ra nış la rın ya pı cı və yı kı cı yön le rin den sö z e den hü küm le ri içe ren ayet ler üze rin de dü şün dü ğü müz za man, Quranın amel le rin so nuç la rı nı yi ne amel le re da yan dır ma və amel le ri il let le ri üze rin de bi na et me ame li ye sin de bu yön te mi iz le di ği ni; ge nel lik le or ta ya çı kan so nu cu hər za man or ta ya çı kan so nuç gi bi sun du ğu nu gö rü rüz. Akıl lı la rın yön te min de də bu tu tum esas tır. İkin ci si: Top lum fərd gi bi dir. Top lum sal iş ler tıp kı fer di iş le ri an dı rır lar. Var lık iti ba riy le hər bi ri ne uy gun ola rak baş gös te ren du rum la rı bir bi ri ne ben zer. Fer din bir ha ya tı, öm rü, za ma nı be lir len miş ölü mü, fi il ler və bun la rı iz le yen so nuç la rı ol du ğu gi bi top lu mun də ha ya tı, ölü mü, öm rü, fi il le ri və so nuç la rı var dır. Quran bu nu açıq bir dil le ifa de edi yor: "Biz ken di si üçün bi li nen bir ki tap ol mak sı zın hiç bir ül ke yi yı kı ma uğ rat ma dık. Heç bir üm met, ken di ece li ni nə ge çe bi lir, nə də (on lar) ge ri ka lır." (Hicr, 4-5) Bu na gö re, bir iş fer di lik ten çı kıp top lum sal lık ni te li ği ni ka za nır sa ka lı cı lı ğı nın ve ya yo k o lu şu nun ni te li ği də de ği şir, söz gelimi if fet li lik ya da if fet siz lik ni te lik le ri fer di bo yut lar da kal dık la rı sü re ce, bun la rın ken di ça pın da bir et kin lik le ri olar ha yat üze rin de. Çün kü ha ya sız lık ya pan bir kim se in san la rın nef re ti ni ka za nır; onun la ev len mek ten, otu rup, kalk mak tan ka çı nır lar. İn san la rın gü ve ni ni kay be der. Bu, top lu mun kar şı ol du ğu du rum da ha ya sız lı ğın fer di bo yut lar da kal ma sı nın so nu cu dur. Ha ya sız lık və fu huş, top lum sal bo yut lar ka za nıp her kes ta ra fın dan bi li nir hala ge lin ce, yu ka rı da ki sa kın ca lar or ta dan kal kar. Çün kü bun lar ge nel inkarın və iş le nen fi i le yö ne lik top lum sal tep ki nin so nuç la rı ola rak or ta ya çık mış lar dı. Ha ya sız lık yay gın la şıp ge nel lik ka za nın ca bu cür sa kın ca lar də or ta dan kalk mış olar. An cak nes lin ke sil me si və cin sel has ta lık lar gi bi do ğal boz gun cu luk lar və fıt ra tın qəbul etmədiyi di ğer sos yal bo zgun cu luk lar -nes lin bir bi ri ne ka rış ma sı, so yun bo zul ma sı, et nik kö ken ay rı lık la rı nın or ta dan kalk ma sı və bun la ra bağ lı olan di ğer sos yal ya rar la rın yox ol ma sı gi bi- bu nun ka çı nıl maz so nuç la rı dır. Ay nı şe kil de, boz gun cu lu ğun fer di ol ma sı du ru mun da so nuç la rı ça buk ya da ya vaş or ta ya çık ma ba kı mın dan bu nun top lum sal ni te lik li bir boz gun cu luk ol ma sın dan fark lı olar. Bu nu öğ ren di ği ne gö re, şu nu bil miş ol ma lı sın: Yü ce Al lah'ın sa da ka la rı art tır ma sı na kar şı lık fa i zi yox et me si, ka çı nıl maz ola rak fi i lin fer di ya da top lum sal ni te lik te ol ma sı du ru mu na gö re de ği şik lik ar z e de cek tir. Ki şi sel çer çe ve de ger çek le şen fa iz mu a me le si ilə top lum sal bo yut lar ka za nan fa iz mu a me le le ri gi bi. Fer di olun ca, bu işi ya pan ki şi ge nel lik le he lak olar. Fa iz ci le rin bu aqibətdən kur tul duk la rı çox az gö rül müş tür. Çün kü an cak bu mu a me le le rin ger çek leş ti ği or ta ma öz gü ba zı se bep ler və et ken ler fa iz ci nin ha ya tın dan yo k o luş və ze lil lik un sur la rı nı ber ta raf ede bi lir ler. Fi i lin top lum sal lı ğı na ge lin ce; bu na gü nü müz de ki mil let ler və dev let ler ara sın da ca ri olan fa iz mu a me le le ri ni ör nek gös te re bi li riz. Bu nun i çin ka nun lar ko nul muş, ban ka lar ku rul muş tur. Top lum bu fi i li onay la dı ğı, yay gın laş ma sı na icazə ver di ği və eko no mik mu a me le le rin de bir uy gu la ma ola rak ka bul et ti ği, ay rı ca in san lar bu nun olum suz luk la rı üze rin de ka fa yor ma ge re ği ni duy ma dık la rı üçün fer di ni te lik le ri ni bel li öl çü ler de kay bet miş tir. An cak fa iz le mu a me le et me nin ka çı nıl maz so nuç la rın da bir de ği şim ol ma mış tır. Bir yan dan ge nel ser ve tin kat la na rak bü yü yüp bir ke sim ya nın da top lan ma sı, bir di ğer yan dan ge nel bir yok sul luk və yok sun lu ğun ege men ol ma sı, kənar yan dan zen gin ler le fa kir ler ara sın da ki uçu ru mun git tik çe bü yü me si gi bi. Bun lar çağ daş fa iz sis te mi nin ka çı nıl maz so nuç la rı dır. Ya kın da bu sis te min uğur suz et ki le ri ken di ni gös te re cek tir. So nuç la rın bu tərz be lir gin le yi şi ni, or ta ya çı kı şı nı fer di açı dan ya vaş və ağır bir ge liş me ola rak al gı lar sak, ba zen uzun va de li olu şun dan do la yı yox gi bi de ğer len dir sek bi le, top lum sal açı dan hız lı bir ge liş me dir bu. Çün kü top lum sal ömür, fer di ömür den fark lı dır. Top lum açı sın dan bir gün gi bi de ğer len di ri len bir za man di li mi, fer di açı dan uzun bir za man di li mi ne bərabər ola bi lir. Yü ce Al lah bir ayəs(n)i ke ri me de şöy le bu yu ru yor: "İş te o gün le ri Biz in san lar ara sın da dev ret ti rip du ru ruz." (Al/götürü İmran, 140) Bu ayet te ge çen gün ke li me si ilə, ba zı in san la rın di ğer ba zı in san la ra, bir ta i fe nin di ğer bir ta i fe ye, bir hü kü me tin di ğer bir hü kü me te və bir top lu mun di ğer bir top lu ma üs tün lük sağ la dı ğı çağ kas te dil miş tir. Bu gö z ar dı edi le mez bir ger çek tir ki, in sa nın mut lu lu ğu na fer di açı dan na sıl diqqət gös te ri li yor sa, top lum sal açı dan də diqqət gös te ril me li dir. Quranı Ke rim fert le il gi li ifa de le re yer/yeyər ver se də as lın da fərd hak kın da ko nuş maz, onu əsas alan/sahə de ğer len dir me ler de bu lun maz, bi la kis Quran, növ və fərd ola rak in sa nın mut lu lu ğu nu ger çek leş tir mek üze re Al lah ta ra fın dan in di ril miş tir, dün ya nın geç mi şiy le, ge le ce ğiy le mut lu lu ğu nu ga ran ti edər. Bu halda: "Al lah fa i zi yox edər də, sa da ka la rı ar tı rır." ifa de si, fa iz və sa da ka nın du ru mu və fərd və növ ola rak in san üze rin de ki et ki si ilə il gi li dir. Yox ol ma fa i zin ka çı nıl maz bir ge re ği dir; on dan ay rıl maz. Ay nı şe kil de ar tış də sa da ka nın ka çı nıl maz ge re ği dir və on dan ay rıl maz. Bu halda fa iz "ri ba (=ar tış və faz la lık)" ola rak ad lan dı rıl sa bi le, as lın da tü ke niş tir. Sa da ka də, ar tış ola rak isim len di ril mez se bi le, as lın da ger çek bir ar tış (ri ba)dır. Ayəs(n)i ke ri me bu na işa ret edi yor: "Al lah, fa i zi yox edər də, sa da ka la rı ar tı rır." Gö rül dü ğü gi bi, bu ra da fa i zin (ri ba) ni te li ği (ri ba=ar tış) sa da ka çe şit le ri ne uyar la nı yor. Fa iz isə, bi li nen adı nın (ri ba=ar tış, faz la lık) ifa de et ti ği an la mın ak si ne bir ni te lik le ya ni tü ke niş le anı lı yor. Bu ana ka dar ki açık la ma lar dan, ba zı la rı nın bu tərz id di a la rı nın za yıf lı ğı or ta ya çı kı yor: Di yor lar ki: Fa i zin yox edi li şi, ça lış ma nın ge çer siz kı lı nı şı, fa iz den el de edi len ma lın or ta dan kal dı rıl ma sı su re tiy le işin hüs ran la so nuç la nı şı an la mı na gel mez. Çün kü so mut göz lem və fi i li du rum bu nu ya lan lı yor. Ayəs(n)i ke ri me de ge çen "yox et me"den mak sat, ça lış ma nın, eme ğin, fa iz mu a me le siy le gü dü len amaç lar bağ la mın da ge çer siz kı lı nı şı dır. Çün kü fa iz le mu a me le edən ki şi, bu tərz mal bi rik tir me yön te miy le ra hat lı ğın lez ze ti ni, ha ya tın gü zel li ği ni və ko lay bir ge çi mi ar zu lu yor. An cak mal bi rik tir me te la şı, dir he me dir hem ek le me en di şe si, ken di si ne, ma lı na və qarına göz ko yan la ra kar şı koy ma iç gü dü sü bü tün bun la ra en gel olar. İn san la rın düş man ca ba kış la rı və yok sul la rın ki ni fa iz ci ü ze rin de yo ğun la şır. Bu de ğer len dir me nin za yıf lı ğı or ta da dır. Ay nı du rum di ğer ba zı la rı nın bu tərz de ğer len dir me le ri üçün də ge çer li dir: On la ra gö re də, kas te di len ahi ret te ki yo k o luş tur. Fa iz ci nin kı ya met gü nü amel le ri nin se va bın dan yok sun ka lı şı dır. Ya da fa iz le uğ raş ma sın dan do la yı fərz iba det le ri nin se va bın dan mah rum ol ma sı dır. Bu de ğer len dir me nin za yıf yö nü şu dur: On la rın işa ret et ti ği tarz da bir yok sun olu şun də ya şa na ca ğı kuş ku suz dur. An cak, yox o lu şu sırf bu na öz gü kıl ma nın ka nı tı yok tur. Ay nı şe kil de, mu te zi le eko lü nün: "kim ge ri dö ner se" di ye baş la yan ifa de ye da ya na rak bü yük gü nah iş le yen le rin ebe di yen ateş te ka la cak la rı na iliş kin çı kar sa ma la rı nın də za yıf lı ğı or ta ya çı kı yor. Da ha ön ce bu çı kar sa ma ya və ce va bı mı za yer/yeyər ver miş tik. Şüp he siz Al lah, hiç bir içi ne gü nah yer le şip də faz la sıy la en-qar/qazanc ede ni sev mez. Bu ifa de, fa i zin yox edi li şi ne yö ne lik ge nel ni te lik li bir ge rek çe len dir me ko nu mun da dır. Vur gu la nan an lam şu dur: Fa iz yi ye nin küf rü çok tur. Ən/en baş ta yü ce Al lah'ın ken di si ne bah şet ti ği bir çox ni me te kar şı lık nan kör lük edər, küf ran-ı ni met te bu lu nur; çün kü in san ha ya tı na ege men olan fitri yol la rın üze ri ni ör ter. Fitri yol lar dan kas tı mız, fitri mu a me le və alış-veriş yön tem le ri dir. Ay rı ca fa iz yi yen ki şi, iba det ler le və meş ru alış-veriş mu a me le le riy le il gi li bir çox hük mü də inkar edən bir po zis yon da dır. Fa iz le mu a me le edən ki şi, fa iz den el de et ti ği ma lı yi ye ce ğin de, içe ce ğin de, gi ye ce ğin de və ba rı na ğın da kul lan mak la iba det le ri nin bir ço ğu nu ip tal et miş olar. Çün kü şart la rı nı yi ti rir. Elin de ki fa iz ma lı nı kul lan mak la bir çox mu a me le si ni də ge çer siz kı lar. Baş ka la rı na aid mal la rı çe şit li şe kil ler de gas p e der. İn san la rın mal la rı na yö ne lik ola rak ta mah kar dav ra nır, ih ti ra sı na gö re ha re ket edər, ken di si üçün haqq gör dü ğü nü el de et me üçün ən sərt və ən/en ka ba yön tem le re baş vu rur. Böy le ce əxlaq və fa zi le tin bir çox te mel il ke si ni və ay rın tı ni te lik li ku ral la rı nı çiğ ner. O, bir gü nah ta şı yı cı sı dır.Gü nah onun içi ne yer leş miş tir. Bu yüz den Al lah, onu sev mez. Çün kü Al lah, içi ne gü nah yer le şip də faz la sıy la inkar da bu lu nan bi ri ni sev mez. 277) İna nıp gü zel amel ler de bu lu nan lar... Sa da ka ve ren le rin və Al lah'ın ya sak la dı ğı fa iz mu a me le si ne son ve ren le rin uğ ra ya cak la rı se va bı açık la ma ya yö ne lik bir ge nel ge rek çe len dir me dir bu ifa de və ko nuy la də tam bir uyğunlaşma oluş tur mak ta dır. 278) Ey ina nan lar, Al lah'tan sa kı nın və əgər inan mış sa nız, fa iz den (he nüz alın ma yıp) ar ta ka lan kıs mı bı ra kın. Bu ra da hi tap möminlərə yö ne lik tir. Bu bağ lam da Al lah'tan kor kup sa kın ma la rı em re di li yor. Bir ba kı ma bu emir le, bi raz son ra ge le cek bu em re ze min ha zır la nı yor: "Fa iz den ar ta ka lan kıs mı bı ra kın." Bu ifa de gös te ri yor ki, ayəs(n)i ke ri me nin in di ği sı ra lar da mü min le rin için de ki ba zı ki şi ler fa iz alı yor lar dı. Bun la rın bir ta kım in san la rın üze rin de fa iz borç la rı var dı. İş te bu ra da bu cür borç lar dan vaz geç me le ri is te ni yor və ar ka sın dan bu teh dit cüm le si ne yer ve ri li yor: "Şa yet böy le yap maz sa nız, Al lah'a və Re su lü ne sa vaş aç tı ğı nı zı bi lin." Bu de ğer len dir me miz, bir son ra ki ri va yet ler bö lü mün de aye tin eniş se be bi ne iliş kin ola rak yer/yeyər ve re ce ği miz ri va ye ti də pe kiş ti ri yor. "Əgər inan mış sa nız" ifa de si ilə cüm le nin ka yıt lan dı rıl ma sı, fa iz den ar ta ka la nı ter k et me nin ima nın ge rek le rin den ol du ğu nu vur gu la ma ya yö ne lik tir. Ay rı ca da ha ön ce ge çen: "Kim ge ri dö ner se..." və "Al lah, günahkar kafir le rin heç bi ri ni sev mez." cüm le le ri nin an la mı nı də des tek le yi ci bir ifa de dir. 279) Şa yet böy le yap maz sa nız, Al lah və Re su lü ne sa vaş aç tı ğı nı zı bi lin. "İZəni" ke li me si nin kö kü olan "icazə" ke li me si, ka lıp və an lam ola rak "elm" ke li me siy le ay nı dır. Ba zı la rı, "izan" kö kün den əmr ol mak üze re "fe-azi nu" şek lin de oku muş lar dır. (Ya ni Al lah və Re su lü ne kar şı sa vaş elan edin) "Bi-har bin" ke li me si nin ba şın da ki "ba" har fi, ke li me nin "ya kin" və ben ze ri ke sin lik ifa de edən bir an la mı içer me si ne dö nük tür. Bu du rum da cüm le nin an la mı şöy le olar: "Sa va şı ke sin bi lin ve ya ken di ni ze Al lah'tan və Re su lün den ta raf elan edil miş sa va şı ke sin ola rak bil di rin." "Hərb" ke li me si nin nek re (=be lir siz) bı ra kıl ma sı sa va şın bü yük lü ğü nü (Al lah və Re su lü ilə ya pı lan sa vaş, çox bü yük tür.) ya da çe şit li li ği (Fa iz al mak bir ne vi Al lah və Re su lü ilə sa vaş tır.) vur gu la ma ya dö nük tür. Yi ne "sa vaş"ın Al lah'a və Re su lü ne nisbət edi li şi, onun ko nu luş və ya sa ma açı sın dan yü ce Al lah'ın və teb liğ açı sın dan el çi si nin (s. a. a) pay sa hi bi ol du ğu hü küm le ir ti bat lı olu şun dan kay nak la nı yor. Şa yet sa de ce Al lah'la bağ lan tı lı ol say dı, bu du rum da yaratma və va ro luş sal bir ol gu olur du. El çi si ne (s. a. a) ge lin ce, bir iş te, bir emir de Al lah'tan ay rı ba ğım sız bir yet ki ye sa hip ol ma sı söz mövzusu de ğil dir. "İş te sa na bir yet ki yok tur." (Al/götürü İm ran, 128) Ya ni hiç bir ko nu da müs ta kil de ğil sin. (Bu ra ya ka dar de ni len ler fa iz ci nin Al lah və Re su lü ilə sa vaş ma sıy la il gi li dir. An cak Al lah və Re su lü nün fa iz ci ye kar şı sa va şı isə şöy le dir: Her han gi bir hük mü ka bul et me yen le re kar şı Al lah və Re su lü nün sa vaş aç ma sı, Müslüman lar için de söz mövzusu hük mü red de den le re, o hük mün sa vaş yo luy la da ya tıl ma sı de mek tir. Bu ayəs(n)i ke ri me bu na işa ret edi yor: "Te ca vüz de bu lu nan la, Al lah'ın em ri ne dö nün ce ye ka dar sa va şın." (Hu cu rat, 9) An cak yü ce Al lah, koy du ğu hük mü sa vun ma da bir di ğer yön te mi də dev re ye so ku yor. Hük mü nü red de den le re kar şı fıt rat yo luy la sa va şı yor. Ge ne lin sa hip ol du ğu fıt ra tı on la rın aley hi ne ayak lan dı rı yor. Ne fes al/götürüb ver me le ri ni bu fıt rat en gel ler; yurt la rı nı vi ra ne ye çe vi rir. Yer yü zün den iz le ri ni si ler. Yü ce Al lah bir aye ti ke ri me de şöy le bu yu ru yor: "Biz, bir ül ke yi he lak et mek is te di ği miz za man, onun var lık və güc sa hi bi ön de ge len le ri ne em re de riz, böy le lik le on lar on da boz gun cu luk çı ka rır lar. Ar tık onun üze ri ne söz (əzab ka ra rı)hak olar da, onu kö kün den dar ma da ğın ede riz." (İs ra, 16) Əgər töv be eder se niz, ar tık ser ma ye le ri niz si zin dir; böy le ce nə zul met miş olur su nuz, nə də zul me uğ ra tıl mış. "Əgər töv be eder se niz" di ye baş la yan cüm le, da ha ön ce hi ta bın fa iz le mu a me le edən ba zı la rı nın ken di le riy le alış-veriş eden le rin üze rin de fa iz borç la rı olan ba zı mü min le re yö ne lik ol du ğu şek lin de ki açık la ma mı zı des tek li yor. "Ar tık ser ma ye le ri niz si zin dir." ya ni, fa iz den arın mış əsl ma lı nız si ze ait tir. Nə fa iz al mak su re tiy le zul met miş olur su nuz, nə də ser ma ye le ri ni ze te ca vüz edil mek və alın ma sı su re tiy le zul me uğ ra mış olur su nuz. Ayəs(n)i ke ri me de ön ce lik le mül ki ye tin as li ol du ğu vur gu la nı yor. İkin ci si; da ha ön ce də söy le di ği miz gi bi fa iz al ma nın bir zu lüm ol du ğu be lir ti li yor. Üçün cü sü; alış-veriş və mu a me le çe şit le ri onay la nı yor. Çün kü "ser ma ye le ri niz" bu yu ru lu yor. Mal çe şit li mu a me le ler de və ka zanç yol la rın da kul la nıl dı ğı za man "ser ma ye" adı nı al/götürər. Yüklə 6,43 Mb. Dostları ilə paylaş:
|