Ayələrin Tərcüməs(n)i
) Mal la rı nı ge ce, gün düz; gizli v
Yüklə 6,43 Mb.
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- AYET LE RİN h ədislər IŞI ĞIN DA şərhi
|
274) Mal la rı nı ge ce, gün düz; gizli və açıq in fak eden le rin ö-dü lü, Rəbləri qatındadır… Giz li lik və açık lık bir bir le ri nin zıd dı dır. "Yunfikune (=infak eder ler)" cüm le sin den hal dır lar. Ya ni giz li den və açık tan yap mak su re tiy le in fak eder ler. İn fak o la yın da ki za man və durum la rın bü yük bir iti nay la söz mövzusu edil me si, in fak edən kim se le rin se vap el de et me ye ver dik le ri öne mi, Al lah'ın rı za sı nı el de et me ye dö nük ça ba la rı nı, ONun hoş nut lu ğu nu ar zu ediş le ri ni vur gu la ma ama cı na yö ne lik tir. Bu yüz den yü ce Al lah on la ra il ti fat edi yor. Yu mu şak və lü tuf kar bir dil le on la ra gü zel bir va atte bu lu nu yor və di yor ki: Bun la rın ödül le ri Rab le ri ka tın da dır... AYET LE RİN hədislər IŞI ĞIN DA şərhi et-Dürr'ül-Mensur təfsirində, "Al lah, di le di ği ne qat qat ar tı rır." ifa de siy le il gi li ola rak şöy le de ni yor: İbn Ma ce, Ha san b. Əli b. Əbu Ta lib, Ebu der da, Əbu Hu rey re, Əbu Ema me el-Ba hi li, Ab dul lah b. Ö-mer, Ca bir. b. Ab dul lah və İm ran b. Hu sayn ka na lıy la hep sin den Re su lul lah'ın (s. a. a) şöy le bu yur du ğu nu ri va yet edər: "Kim in fak ede rek bir kim se yi do na tıp ci ha da gön de rir də ken di si evin de otu rur sa, ona har ca dı ğı hər dir hem kar şı lı ğın da ye di yüz/üz dir hem var dır. Kim Al lah yo lun da ci had mak sa dıy la se fe re çı kar sa və ken di si ken di mas raf la rı üçün in fak eder se, har ca dı ğı hər bir dir he me kar şı lık kı ya met gü nü ye di yüz/üz bin dir hem ve ri lir. Son ra pey gam be ri miz (s. a. a) bu aye ti oku du: "Al lah, di le di ği ne qat qat ar tı rır." ed-Dürr'ül-Men sur'un di ğer bir nüs ha sın da İbn Ma ce'nin və İbn E-bu Ha tem'in bu ri va ye ti İm ran İb ni Hu sayn ka na lıy la Re su lul lah'tan (s. a. a) nak let tik le ri yer/yeyər al mış tır. Ayyaşi, tef si rin de və Ber ki də ken di ki ta bın da İmam Cəfər Sadiqdən (ə.s) şöy le ri va yet edər: Mümi nin iş le di ği əməl gü zel olun ca, yü ce Al lah, hər bir iyi li ği ne ye di yüz qat faz la sı nı ver mek üze re ame li ni qat qat art tı rır. Çün kü yü ce Al lah: "Al lah di le di ği ne qat qat art tı rır." bu yu ru yor. Bu halda Al lah'ın se va bı nı ka zan mak üçün yap tı ğı nız amel le ri gü zel iş le yin.[189] Tefsir'ul-Ayya şi'de Ömər b. Müs lim'in şöy le de di ği ri va yet edi lir: İmam Cəfər Sadiğin (ə.s) şöy le de di ği ni işit tim: Mömin ame li ni gü zel ya pın ca, yü ce Al lah hər bir iyi li ğe ye di yüz qat faz la sı nı ver mek üze re ame li ni qat qat art tı rır. Çün kü yü ce Al lah: "Al lah, di le di ği ne qat qat ar tı rır." bu yu ru yor. Bu halda Al lah'ın se va bı nı el de et mek üçün yap tı ğı nız amel le ri gü zel iş le yin. De dim ki: Ame li gü zel leş tir mek (ih san) na sıl olar? Bu yur du ki: Na maz kıl dı ğın za man rü ku və sec de ni gü zel et. Oruc tut tu ğun za man, oru cu nu bo za cak şey ler den sa kın. Hac ca git ti ğin za man, həcc və Um re üçün ya pıl ma sı ha ram olan hər şey den uzaq dayan. Son ra şöy le bu yur du: "İş le di ğin hər əməl kir den arı ol ma lı dır."[190] Yi ne ay nı eser de, Ham ran İmam Məhəmməd Misdən (ə.s) şöy le ak ta rır: Ona de dim ki: Siz ce mi ras, yar gı və hü küm ler de mümi nin Müs-lüman dan bir üs tün lü ğü söz ko nu su mu dur? Söz gelimi mi ras ve ya baş ka bir hu sus ta mümi ne Müslüman dan da ha faz la bir pay var mı dır? Bu yur du ki: Ha yır. Bu hu sus ta hər iki si də ay nı hük me tabi dir. İmam, hak la rın da hük met ti ği za man hər iki si ne də bərabər dav ra nır. An cak amel le ri bağ la mın da mömin Müslüman dan üs tün dür. De dim ki: Yü ce Al lah: "Kim bir iyi lik ge ti rir se, ken di si ne bu nun on ka tı var dır." [Ən'am, 160] bu yur mu yor mu? Mən on la rın na maz da, ze kat ta, oruç ta və hac da mümin le bir de ğer len di ril di ği ni sa nı yor dum! Bu yur du ki: Yü ce Al lah şöy le bu yur ma mış mı dır: "Al lah, di le di ği kimsə üçün çox ar tır ma ilə qat qat art tı rır." Do la yı sıy la, amel le ri qat qat art tı rı lan lar müminler dir. İş le dik le ri hər bir iyi lik üçün yet miş qat faz la sı mükafat ve ri lir. İş te bu, on la rın üs tün lük le ri dir. Al lah mömin bir kim se nin, ima nı nın sa hih li ği ora nın da amel le ri ni qat qat ar tı rır. Al lah mü'mi ne di le di ği ni ya par.[191] Mən deyərəm ki: Bu an lam da baş ka ha ber ler də ak ta rıl mış tır. Tü mü nün or tak özel li ği, "Al lah, di le di ği ne qat qat art tı rır." ifa de si nin in fak eden le rin dı şın da ki in san la rı də kap sa mış ol ma sı və mut lak al gı lan mış ol ma sı dır. Doğ ru su də bu dur. Çün kü bu nu sırf in fak eden ler le ka yıt lan dır ma ya iliş kin bir ka nıt yok tur. Ayə in fak eden ler hak kın da in miş tir, an cak onu bir hu su sa öz gü kıl mak, sı nır lan dır mak və aye tin ini şiy le il gi li özel lik le ri sı nır lan dı rı cı və kay ıt lan dı rı cı bil mek doğ ru de ğil dir. Ayəs(n)i ke ri me mut lak ol du ğu na gö re, "qat qat art tı rır." ifa de si də, həm sa yı sal həm də baş ka şe kil de ki qat qat ar tı şı kap sa ya cak şe kil de mut lak olar. Bu du rum da şöy le bir an lam çı kar kar şı mı za: Al lah ame li di le di ği gi bi, di le di ği kim se üçün ar tı rır. Hər iyi lik ya pa nın iyi li ği üze ri ne ye di yüz/üz qat ve ya da ha faz la sı nı ya da da ha azı nı ko yar. Tıp kı di le di ği za man, in fak eden le rin in fa kı nı ye di yüz/üz qat art tır dı ğı gi bi. Bu, da ha ön ce açık la dı ğı mız gi bi, mak sa dın, "Al lah bu art tır ma yı di le di ği üçün art tı rır." ol ma ma sı du ru mu ilə çe liş mez. Çün kü bi zim ora da olum suz gör dü ğü müz, ifa de nin sırf in fak eden ler le sı nır lan dı rıl ma sı dır. Ri va ye tin işa ret et ti ği an lam də sı nır lan dır ma nın olum suz lu ğu dur. İmamın (ə.s) ce vap ola rak bu yur du ğu: Yü ce Al lah şöy le bu yur ma mış mı dır: "Al lah di le di ği kim se üçün çox art tır ma ilə qat qat art tı rır." sö zü ne ge lin ce; bu, i ki aye tin an la mı nın or tak me sa jın dan ya pı lan bir na kil dir. Ayet ler den bi ri Ba ka ra Suresi'n de ki in ce le di ği miz bu ayə, di ğe ri də ay nı su re nin 245. aye ti dir: "Al lah'ın kar şı lı ğı nı çox art tır ma ilə qat qat ar tı ra ca ğı gü zel bir bor cu ve re cek olan kim dir?" (Ba ka ra, 245) Bu ri va yet ten bu çı kar ma yı də yap mak müm kün dür: Mömin ol ma yan öte ki Müsəlman grup la rın amel le ri ka bul edi le bi lir, on lar də yap tık la rı nın kar şı lı ğın da se vap ala bi lir ler. "An cak er kek ler den... mus ta zaf lar ha riç…" (Ni sa 98) aye ti ni in ce le di ği miz de bu ko nu ya de ği ne ce ğiz. Mecma'ul-Beyan tef si rin de şöy le de ni yor: Ayəs(n)i ke ri me in fa kın hər çe şi di ni kap sa ya cak şe kil de ge nel dir (Ci had və ben ze ri iyi lik yol la rı na işa ret edi li yor). Bu yo rum, İmam Cəfər Sadiqdən (ə.s) ri va yet edil miş tir. et-Dürr'ül-Mensur təfsirində Ab dur rez zak'ın "Mu san nef" ki ta bın da Ey yup'tan şöy le ri va yet et ti ği iştirak edər: Ada mın bi ri te pe nin ba şın da son de re ce ağır və teh li ke li ko şul lar al tın da Re su lul lah (s. a. a) ilə kar şı laş tı. Ora da bu lu nan lar de di ler ki: Nə da ya nık lı və di na mik bir adam! Keş ki bu da ya nık lı lı ğı Al lah yo lun da ol say dı." Bu nun üze ri ne Re su lul lah (s. a. a) şöy le bu yur du: "Sa de ce sa va şan mı Al lah yo lun da dır?" Son ra şun la rı söy le di: "Kim an ne-ba ba sı nın ge çi mi ni te min et mek üçün halal rı zk ara mak üze re yer yü zün de do laş ma ya çı kar sa, o, Al lah yo lun da dır. Kim ai le si nin ge çi mi ni te min et mek üçün halal rı zk ara mak üze re yer yü zün de do laş ma ya çı kar sa, o, Al lah yo lun da dır. Kim ken di si nin ge çi mi ni te min et mek üçün halal rı zk ara mak üze re yer yü zün de do laş ma ya çı kar sa, o, Al lah yo lun da dır. Kim də da ha faz la mal ka zan mak üçün se fe re çı kar sa, o, şey ta nın yo lun da dır." Yi ne ay nı eser de İbn Mün zir və Ha kim'in (sa hih ol du ğu nu be lir te rek) şöy le ri va yet et tik le ri iştirak edər: Re su lul lah efen di miz (s. a. a) Be ra b. Azıba sor du: "Ey Be ra, an ne ne na sıl in fak edi yor sun?" Be ra ai le si üçün bol har ca ma da bu lu nur du. De di ki: "Ya Re su lal lah, yap tı ğım bu in fak nə gü zel dir." Re su lul lah (s. a. a) bu yur du ki: "Şüp he siz se nin ai le ne, ço cuk la rı na və hiz met çi le ri ne yap tı ğın har ca ma sa da ka dır, sa kın bu nu on la rın ba şı na kak ma, bu nun la on la rı ren ci de et me." Bu an la mı pe kiş ti ren bir çox ri va yet həm Şiə, həm də Sünni kay nak lar ca ak ta rıl mış tır. Bu ri va yet ler de vur gu la nan or tak me saj şu dur: Al lah'ı ra zı edən hər əməl, ONun yo lun da dır. Al lah yo lun da ya pı lan hər har ca ma, sa da ka dır. Tefsir'ul-Kummi'de "Mal la rı nı Al lah yo lun da in fak eden ler..." ifa de siy le il gi li ola rak İmam Cəfər Sadiğin (ə.s) şöy le de di ği ni ri va yet edər: Re su lul lah efen di miz (s. a. a) bu yur du ki: "Bir kim se bir mümi ne bir iyi lik te bu lu nur sa, son ra söz le onu in cit se ve ya yap tı ğı iyi li ği ba şı na kak sa, heç şüp he siz sa da ka sı nı ge çer siz kıl mış olar..." De vam la İmam Cəfər Sadiq (ə.s) şöy le de di: "Ayet te ge çen "saf van" çöl de bu lu nan bü yük ka ya de mek tir." Son ra "Te pe üze rin de bu lu nan bir bah çe nin ör ne ği ne ben zer ki..." ifa de siy le il gi li ola rak bu yur du ki: "Ayet te ge çen "va bil" yağ mur de mek tir. "Tal" isə ge ce le ğin bit ki və ağaç la rın yap rak la rı na dü şen çiy, şeb nem an la mı na ge lir. "İmam (ə.s) "Ateş li ka sır ga..." ifa de siy le il gi li ola rak ayet te ge çen "isar"dan rüz ga rın kas te dil di ği ni söy le di. ed-Dürr'ül-Men sur təfsirində "Ey iman eden ler, kazan dık la rı nı zın iyi le rin den in fak edin/əldə et." aye ti ilə il gi li ola rak de ni yor ki: İbn Ce rir Əli b. Əbu Ta lib'in: "Ey iman eden ler, ka zan dık la rı nı zın iyi le rin den in fak edin/əldə et." aye ti nin tef si ri bağ la mın da: "Al tın və gü müş ten "və si zin üçün top rak tan çı kar dık la rı mız dan", cüm le si ilə il gi li ola rak də ya ni ta hıl dan, hur ma dan və zəkat dü şen hər şey den in fak edin/əldə et" de di ği ni ri va yet edər. Yi ne ay nı eser de, İb ni Əbu Şey be, ABŞ b. Humeyd, Tirmizi (ri va ye ti sa hih say mış tır), İbn Ma ce, İbn Ce rir, İbn Mün zir, İbn Əbu Ha kem, İbn Mür de veyh, Ha kim (o da ri va ye ti sa hih ka bul et miş tir) və Beyhaki Sü nen ki ta bın da Be ra b. Azıbdan "Kö tü şey le ri ver me ye kal mış ma yın." aye ti ilə il gi li ola rak şöy le ri va yet eder ler: Bu ayə, biz En sar hak kın da in di. Bi zim hur ma bağ la rı mız var dı. Bir adam az ve ya çox, gü cü ora nın da ba ğın dan hur ma ge ti rir di. Bir ve ya iki sal kım hur ma ge ti ren olur du. Bu nu mes ci din ta va nı na asar dı. Suf fa'da ka lan la rın yi ye cek le ri ol maz dı. İç le rin den bi ri acık tı ğı za man sal kı mın a sı lı ol du ğu ye re ge lir, bas to nuy la vu rur, ye re dü şen ol gun laş mış və ol gun laş ma mış hur ma la rı, top lar və yer di. Ba zı in san lar də ha yır iş le me yi amaç la maz lar dı. Bun lar dan ki mi le ri he nüz ol gun laş ma mış kö tü hur ma ya da kı rık sal kım lar ge ti rir ler di. Bu nun üze ri ne yü ce Al lah bu aye ti in dir di:"Ey iman eden ler, ka zan dık la rı nı zın iyi le rin den və si zin üçün yer den çı kar dı kla rı mız dan in fak edin/əldə et. Ken di ni zin göz yum ma dan ala ma ya ca ğı nız kö tü şey le ri ver me ye kal kış ma yın." Ya ni, siz den bi ri ni ze, in fak et ti ği bu şey le rin ben ze ri ve ri lir se, an cak gö zü nü ka pa ta rak ya da uta na sı kı la al/götürər. Bu ayet ten son ra, he pi miz ar tık sa hip ol du ğu mu zun ən/en iyi si ni ge ti rir dik. el-Kafidə, İmam Cəfər Sadiğin (ə.s): "Ey iman eden ler, ka zan dık la rı nı zın iyi le rin den və si zin üçün yer den çı kar dık la rı mız dan in fak edin/əldə et. Ken di ni zin göz yum ma dan ala ma ya ca ğı nız kö tü şey le ri ver me ye kal kış ma yın." aye ti ilə il gi li ola rak şöy le de di ği ri va yet edi lir: Re su lul lah efen di miz (s. a. a) hur ma ze ka tı nın top lan ma sı nı em ret ti ği za man, ba zı la rı "Cu'rur və Mu a fa ra" de nen hur ma nın ən/en kö tü sü nü, ən/en ba ya ğı sı nı ayı rır, zəkat ola rak ve rir ler di. Ya ni mey ve kıs mı za yıf, çe kir de ği bü yük hur ma la rı ve rir ler di. Ba zı la rı də ze kat la rı nı hur ma nın ən/en iyi sin den ayı rır lar dı. Bu nun üze ri ne Re su lul lah (s. a. a) bu yur du ki: Bu iki çe şit hur ma yı (kö tü le ri ni) he sa ba kat ma yın, bun la rı zəkat ola rak ge tir me yin. Bu nun üze ri ne: "Ken di ni zin göz yum ma dan ala ma ya ca ğı nız kö tü şey le ri ver me ye kal kış ma yın." aye ti in di. Ayet te ge çen (tuğmizu fi i li nin məsdəri olan) "iğ maz"dan mak sat, bu iki növ hur ma nın alın ma sı dır."[192] İmam Cəfər Sadiqdən (ə.s): "Ka zan dık la rı nı zın iyi le rin den in fak e idin." aye ti ilə il gi li ola rak şöy le ri va yet edi lir: "Ba zı in san lar ca hi li ye dö ne min de kö tü iş ler ya pa rak mal el de et miş ler di. Bun lar Müsəlman olun ca, bu mal la rı di ğer mal la rın için den çı ka rıp in fak et mek is te di ler. An cak yü ce Al lah, ka zan dık la rı nın iyi sin den in fak et me le ri dı şın da, bu cür har ca ma la rı nı ka bul et me di."[193] Bu an la mı des tek le yi ci ma hi yet te bir çox ri va yet ge rek Şiə, ge rek se Sünni kay nak lar da çe şit li ka nal lar dan ak ta rıl mış tır. Tefsir'ul-Kummi'de, İmamın: "Şey tan, si zi fa kir lik le kor ku tu yor." aye ti ilə il gi li ola rak şöy le de di ği iştirak edər: Şey dan deyər ki: Mal la rı nı zı in fak et me yin, yok sa fa kir dü şer si niz. "Al lah isə, si ze ken di sin den ba ğış lan ma vəd e di yor." Əgər Al lah rı za sı üçün in fak eder se niz, O, si zi ba ğış lar. "si ze bol ih san va at e di yor." Yap tı ğı nız har ca ma nın ye ri ne bol ih san da bu lun ma yı va at e di yor.[194] et-Dürr'ül-Mensur təfsirində, Tirmizi (Ha sen ha dis ol du ğu nu be lir te rek), Nəsəs(n)i, İbn Ce rir, İbn Mün zir, İbn Əbu Ha tem və İbn Hib ban və Beyhaki (Şu'ab ad lı eser de) İbn Me sud'dan şöy le ri va yet eder ler: Re su lul lah efen di miz (s. a. a) bu yur du ki: Həm şey tan, həm də me lek in sa noğ luy la ar ka daş lık edər. Şey ta nın ar ka daş lı ğı, onu kö tü lü ğe dön dür mek və hak kı ya lan la ma sı nı sağ la mak ama cı na yö ne lik tir. Me le ğin ar ka daş lı ğı isə, onu hay ra dön dür mek və hak kı tas dik et me si ni sağ la mak ama cı na yö ne lik tir. Kim bu du ru mu ken di sin de gö rür se, bil sin ki, bu Allah'tan dır və Al lah'a ham det sin. Kim də öte ki du ru mu ken di sin de gö rür se, şey tan dan Al lah'a sı ğın sın. Son ra bu aye ti oku du: "Şey tan, si zi fa kir lik le kor ku tur və si ze çir kin-ha ya sız lı ğı em re der. Tefsir'ul-Ayya şi'de, İmam Məhəmməd Misin (ə.s): "Şüp he siz ken -di si ne hik met ve ri le ne bü yük bir ha yır ve ril miş tir." aye ti ilə il gi li ola rak "Bu ra da kas te di len ma ri fet tir. Ya ni di ni bil gi dir." de di ği ri va yet edi lir.[195] Yi ne ay nı eser de, İmam Cəfər Sadiğin (ə.s): "Hik met ma ri fet tir, din de de rin kav ra yı şa ulaş ma dır." bu yur du ğu be lir ti lir.[196] el-Kafidə İmam Cəfər Sadiğin (ə.s) bu ayet le il gi li ola rak: "Kas te di len Al lah'a ita at et me və ima mı ta nı ma dır." de di ği ifa de edi li yor.[197] Bu an lam da baş ka ri va yet ler də var dır. Bun lar ge nel an la mın nes nel kar şı lık la rı nı say mak tü rün den dir. el-Kafidə, bi zim mez he bin ba zı ra vi le rin den, Ah med b. Mu ham med b. Ha lid'den, o da Şiə olan ba zı ra vi ler den (mer fu ol du ğu nu be lir te rek) Re su lul lah efen di mi zin (s. a. a) şöy le bu yur du ğu nu ri va yet edər: Yü ce Al lah, kul lar üçün akıl dan da ha gü zel bir şey ayır ma mış tır. Bu yüz den akıl lı ada mın uy ku su, ca hi lin uy ku suz ka lı şın dan da ha iyi dir. Akıl lı ada mın otur ma sı ca hi lin sa va şa ka tıl ma sın dan, da ha iyi dir. Yü ce Al lah bü tün ne bi və re sul le ri an cak akıl la rı nı ta mam la dık tan son ra gön der miş tir. Gön der miş ol du ğu pey gam be rin ak lı, üm me ti nin top la mı nın ak lın dan da ha üs tün dür. Pey gam be rin ken di sin de ta şı dı ğı (mənəvi ke mal ler), ke ma le eriş me ama cıy la ça lı şan la rın ça ba la rın dan da ha iyi dir. Ku lun ak lı er me dik çe Al lah'ın fərz kıl dı ğı iba det le ri ye ri ne ge ti re mez. Bü tün abit ler iba det le ri nin fa zi le ti ba kı mın dan akıl lı ki şi nin dü ze yi ne ula şa maz lar. Akıl lı lar "ulu'l-el bab" (te miz ağıl sa hip le ri)dir. Yü -ce Al lah: "An cak te miz ağıl sa hip le ri dü şü nür." bu yu ru yor.[198] İmam Cəfər Sadiğin (ə.s) şöy le de di ği ri va yet edi lir: Hik met ma ri fe tin ışı ğı, tak va nın mi za nı və doğ ru lu ğun mey ve si dir. De sen ki: Yü ce Al lah'ın kul la rı na bah şet ti ği şey ler ara sın da hik met ten da ha bü yük, da ha yük sek, da ha ulu və gü zel olan ni met yok tur? De rim ki: Yü ce Al lah: "Ki me di ler se hik me ti ona ve rir, şüp he siz ken di si ne hik met ve ri le ne bü yük bir ha yır ve ril miş tir. Te miz ağıl sa hip le rin den baş ka sı öyüd al/götürüb dü şün mez." bu yu ru yor.[199] Mən deyərəm ki: "Hər ne yi na fa ka ola rak in fak eder se niz." aye ti nin tef si ri bağ la mın da sa da ka, əhd və zul mün an la mı na iliş kin bir çox ri va yet var dır. İn şa al lah ye ri ge lin ce bun la rı ak ta ra ca ğız. et-Dürr'ül-Mensur təfsirində, çe şit li ka nal lar dan İbn Ab bas, İbn Cü -beyr və Es ma bin t-i Əbu Be kir'e da yan dı rı la rak şöy le ri va yet edi lir: "Re -su lul lah efen di miz Müsəlman ol ma yan la ra sa da ka ve ril me si ni ya sak lar dı. Bu yüz den Müslüman lar kafir ak ra ba la rı na in fak et mek is te mez ler di. Bu nun üze ri ne yü ce Al lah: "On la rın hi da ye te er me si, se nin üze rin de (bir yü küm lü lük) de ğil dir." aye ti ni in dir di. Böy le ce kafir ak ra ba la ra in fak et me ye icazə ver di." Mən deyərəm ki: "On la rın hi da ye te er me si…" ifa de si ilə an cak, o gün mev cut bu lu nan Müslüman la rın kas te dil miş ola bi le ce ği ni da ha ön ce vur gu la mış tık. Ya ni kas te di len ler kafir ler de ğil dir. Bu halda ayə ilə, eniş se be bi ola rak ak ta rı lan ri va yet ler ara sın da bir bağ lan tı yok tur. Kal dı ki: "(Sa da ka lar) Al lah yo lun da alı ko nan və ka pa nıp ka lan fa kir ler için dir..." ifa de sin de, so mut bir ta mam la ma nın də ge liş ti ril miş ol ma sı, yu ka rı da ki de ğer len dir me ler le büs bü tün bağ daş ma mak ta dır. Müs lü man ol ma yan la ra in fak et me me se le si ne ge lin ce, bu dav ra nış Al lah yo lun da və ONun rı za sı nı el de et me ama cı na yö ne lik olun ca, ayet ler de ki ifa de le rin mut lak olu şun dan ha re ket le, bu nun ca iz ol du ğu na iliş kin bir çı kar ma ya pı la bi lir. el-Kafidə İmam Cəfər Sadiğin (ə.s): "(Sa da ka la rı) giz le ye rek fa kir le re ve rir se niz bu, si zin üçün da ha ha yır lı dır." aye ti ilə il gi li ola rak: Bu ra da kas te di len sa da ka zəkat dı şın da ki ha yır amaç lı har ca ma lar dır. Çün kü zəkat giz li de ğil açık tan ve ri lir."[200] Yi ne ay nı eser de, İmam Cəfər Sadiğin (ə.s) şöy le bu yur du ğu ri va yet edi lir: Yü ce Al lah sa na ne yi fərz kıl mış sa, onu açık tan yap mak giz li yap mak tan, müs te hap və gö nül lü ola rak ya pıl ma sı is te nen hər şe yi də giz li yap mak açık tan yap maktan da ha ha yır lı dır.[201] Yu ka rı da sun du ğu muz iki ha di sin içer di ği an la mı pe kiş ti ri ci baş ka ha dis ler də ri va yet edil miş tir. Bun dan ön ce, bun la rın an la mı nı net leş ti ri ci ri va yet le re yer/yeyər ver dik. Mecma'ul-Beyan tef si rin de: "Al lah yo lun da alı ko nan və ka pa nıp ka -lan fa kir ler üçün..." ilə il gi li ola rak bu ri va ye te yer/yeyər ve ri li yor: İmam Məhəmməd Mis (ə.s): "Bu ayə As hab-ı Suf fa hak kın da in miş tir." bu yur du. Mü el lif de vam la: "el-Kel bi də bu nu des tek le yen bir açık la ma yı İb n Ab bas'tan ri va yet edər." deyər. As hab-ı Suf fa yak la şık dörd yüz er kek ten olu şu yor du. Bun la rın Mədinədə nə ev le ri nə də sı ğı na bi le cek le ri aşi ret le ri var dı. Bu yüz den Mes cid'de ya tıp kal kı yor lar dı. Bun lar, Re su lul lah efen di mi zin (s. a. a) düş man üze ri ne gön der di ği hər müf re ze (se riy ye)de yer/yeyər alı yor lar dı. Bu ne den le yü ce Al lah, in san la rı on la ra yar dım et me ye teş vik et ti. Bir kim se nin yi ye ce ği art tı ğın da, ak şam olun ca on la ra gö tü rür dü." Tefsir'ul-Ayyaşi'de İmam Məhəmməd Misin (ə.s) şöy le bu yur du ğu ri va yet edi lir: Al lah yüz süz lük edən ıs rar cı di len ci le ri sev mez."[202] Mecma'ul-Beyan tef si rin de: "Mal la rı nı ge ce, gün düz; giz li və açıq in fak eden le rin" aye ti nin eniş se be biy le il gi li ola rak şöy le de ni yor: İbn Abbasdan nak le dil di ği ne gö re, bu ayə Əli b. Əbu Ta lib (ə.s) hak kın da in miş tir. Hz. Əlinin ya nın da dörd dir hem var dı. Bi ri ni ge ce, bi ri ni gün düz, bi ri ni giz li den və bi ri ni də açık tan sa da ka ola rak ver di. Bu nun üze ri ne bu ayə in di, "Mal la rı nı ge ce, gün düz; giz li və açıq in fak eden le rin." Ta ber si deyər ki: Bu ri va yet İmam Məhəmməd Mis və İmam Cəfər Sadiqdən (ə.s) də nak le dil miş tir." Mən deyərəm ki: Ay nı an la mı vur gu la yan ri va yet le re Ayya şi tef si rin de, Şeyx Mü fid el-İh ti sas ad lı ese rin de və Şeyx Sa duk əlinin ki ta bın da yer/yeyər ver miş tir. et-Dürr'ül-Mensur təfsirində, Ab dur rez zak, ABŞ b. Ha mid, İbn Ce rir, İbn Mün zir, İbn Əbu Ha tem Taberani və İb ni Asa kir Ab dul vah hab b. Mü ca hid ka na lıy la ba ba sın dan, o da İbn Ab bas'ın "Mal la rı nı ge ce, gün düz; giz li və açıq in fak eden le rin ödü lü" aye ti ilə il gi li ola rak şöy le de di ği ni ri va yet eder ler: "Bu ayə Əli b. Əbu Ta lib hak kın da in di. ONun dörd dir he mi var dı. Ge ce le yin bir dir hem, gün düz bir dir hem, giz li ce bir dir hem və açık tan bir dir hem in fak et ti." el-Bur han tef si rin de İbn Şeh ra şub'un "el-Me na kıb"ın dan, İbn Ab bas, Süddi, Mü ca hid el-Kel bi, Əbu Sa lih, Va hi di, Tusi, Sa'le bi, Ta ber si, Ma ver di, Ku şey ri, Si ma li, en-Nak kaş, Fet tal, Ab dul lah b. Hü se yin və Əli b. Hərb et/ətdəninin tef sir le rin de şöy le de dik le ri ak ta rı lır: Əli b. Əbu Ta lib'in dir hem le ri var dı. Bi ri ni ge ce, bi ri ni gün düz, bi ri ni giz li və bi ri ni açık tan in fak et ti. Bu nun üze ri ne: "Mal la rı nı ge ce, gün düz; giz li və açıq in fak eden le rin ödü lü" aye ti in di. Hər bir dir he mi mal ola rak ni te le di və in fa kın ka bul edil di ği müj de si ni ver di.[203] Ba zı tef sir ler de şöy le de ni yor: "Bu ayə Əbu Be kir hak kın da in miş tir. Onun qırx min dir he mi var dı. On bi ni ni ge ce, on bi ni ni gün düz, on bi ni ni giz li və on bi ni ni açık tan in fak et ti." Mən deyərəm ki: Alu si, tef si rin de bu ha di si de ğer len di rir ken şöy le deyər: İmam Sunu idi bu ha dis le il gi li ola rak bu açık la ma yı ya par: Ebu Be kir'in kırk min di na rı sa da ka ola rak da ğıt tı ğı ha be ri ni İbn Asa kir ta rih le il gi li ese rin de Ai şe'den nak le der. Ki bu ra da aye tin ini şin den sö z e dil mi yor. Bu nu id dia e den kim se, İb ni Mün zir'in İb ni İs hak'tan ak tar dı ğı bu ri va yet ten böy le bir so nu ca var mış tır. Ri va ye te gö re Əbu Be kir, ölü mü yak la şıp ye ri ne Öməri ha li fe ola rak be lir le dik ten son ra hal ka hi ta bet ti. Ön ce Al lah'a ham det ti, ONU şa nı na ya ra şır bi çim de öv dü. Son ra şun la rı söy le di: "Ey in san lar, şüp he siz ta mah kar lık hər nə ka dar az da ol sa fa kir lik tir. İn san la rın mal la rın dan ya na ümit siz li ğe düş mek (on la rın mal la rı na göz dik me mek), hər nə ka dar də ol sa zen gin lik tir. Siz ye me ye ce ği niz şey le ri top lu yor su nuz, ula şa ma ya ca ğı nız şey ler hak kın da dü şü nü yor və on la rı ar zu lu yor su nuz. Bi li niz ki, cim ri lik az bi le ol sa mü na fık lı ğın bir şu be si dir. İn fak edi niz; bu si zin üçün da ha ha yır lı dır. Ne re de bu aye tin buy ru ğu na uyan lar?" Son ra yu ka rı da ki aye ti oku du... Sunu idi şöy le deyər: "Bil di ğin gi bi, bu ri va yet te, aye tin Əbu Be kir hak kın da in di ği ne iliş kin hiç bir ka nıt yok tur." (Alu si'den yap tı ğı mız alın tı bu ra da so na er di.) ed-Dürr'ül-Men sur təfsirində çe şit li ka nal lar dan Əbu Ema me, Əbu Der da, İbn Ab bas və baş ka la rı na da yan dı rı la rak şöy le de ni li yor: Bu ayə, at lı lar hak kın da in miş tir. Mən deyərəm ki: Ri va yet te ge çen at lı lar dan, ge ce-gün düz at la rı üçün har ca ma da bu lu nan sü va ri ler kas te dil miş tir. Oy sa ayet te ki la fız, ya ni "giz li və açıq" ifa de si bu nun la bağ daş mı yor. Çün kü te mel de at üçün ya pı lan bir har ca ma yı bu şe kil de ge nel leş tir me nin, son ra de ği şik şe kil ler de və za man lar da har ca ma nın ya pıl mış ol du ğu nu vur gu la ma nın bir an la mı yok tur. Yi ne ed-Dürr'ül-Men sur təfsirində el-Mü sey yib şöy le deyər: "Mal la rı nı in fak eden ler" di ye baş la yan aye tin ta ma mı, "Ceyş'ul-Us ret" ya ni sı kın tı lı bir dö nem de se fe re ha zır la nan or du nun do na nı mı na kat kı da bu lun mak üze re in fak edən Ab dur rah man b. Avf və Os man b. Af fan hak kın da in miş tir." Mən deyərəm ki: Bu ri va yet də ayet le ör tüş me me açı sın dan ön ce ki ri va ye te ben ze mek te dir. Yüklə 6,43 Mb. Dostları ilə paylaş:
|