Ayələrin Tərcüməs(n)i
TA RİH VƏ QURANın ONA VER Dİ Ğİ ƏHƏMİYYƏT
Yüklə 6,43 Mb.
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- ay ələrin tərcüməs(n)i
- 254- Ey iman eden ler, heç bir alış-verişin, heç bir dost lu ğun v
- ay ələrin AÇIK LA MAs ı
- 253) İş te o el çi ler; bir kıs mı nı bir kıs mı na üs tün kıl dık.
|
TA RİH VƏ QURANın ONA VER Dİ Ğİ ƏHƏMİYYƏT Kül li və cüzi olay la rın söz lü ola rak ak ta rı mı su re tiy le təsbit edi li şi de mek olan nəqli ta rih, in sa noğ lu nun yer yü zü ne adım/addım at tı ğı, ilk gün den, ha ya tı nın ən/en es ki çağ la rın dan iti ba ren il gi duy du ğu bir ko nu dur. Hər dö nem de, ba zı kim se le rin ge liş me le ri zih nin de tu tup söz lü ola rak ak tar dık la rı nı ya da ki tap lar ya za rak, ya şa nan olay la rı təsbit et tik le ri ni bi li yo ruz. Baş ka la rı də təsbit edi len bu olay la rı ku şak tan ku şa ğa ak tır mış lar dır. İn san, ha ya tın çe şit li alan la rın da bun lar dan ya rar la nır. Top lum sal ge liş me ler açı sın dan ör nek al mak, ib ret ders le ri çı kar mak, geç miş te olub bi ten le ri kıs sa lar şek lin de an la tıp eğ len mek gi bi. Geç mi şe aid bil gi le rin ak ta rı mı, si ya si, eko no mik ya da sa na yi ala nın da da çe şit li ya rar lar sağ lar. Son de re ce onur lu bir bi lim da lı ol ma sı na və sa yı sız ya rar la rı bu lun ma sı na rağ men, ta rih üze rin de et kin olan iki fak tör, onun do ğal və sağ lık lı ge li şi mi ni boz mak ta, ger çek be yan ye ri ne ya lan və yan lış açık la ma lar içer me si ne ne den ol mak ta dır. Bu fak tör ler den il ki şu dur: Ta rih bi li mi hər dö nem de, ik ti da rın, gü -cü və oto ri te yi elin de bu lun du ran yö ne ti min et ki sin de olar. Bu ne den le ik ti da rın, si ya sal oto ri te nin ya ra rı na ola bi le cek şey le ri ön plana çı ka rıp ona za rar ve re bi le cek ya da kur du ğu sis te min iş le yi şi ni bo za bi le cek şey le ri ört bas et me eği li mi için de ol mak du ru mun da dır. Çün kü, hər dö ne min si ya sal ik ti da rı nın, ken di ya ra rı na ol du ğu na inan dı ğı ger çek le ri hal ka du yur ma ya, za ra rı na ola ca ğı nı tah min et ti ği ger çek le ri də giz le me ye, ən/en a zın dan on la rı ya rar la na bi le ce ği bir kı lı fa sok ma ya ya da ba tı lı və ya la nı haqq və doğ ru luk kis ve si al tın da be nim set me ye bü yük əhəmiyyət ver di ğin den kuş ku duy mu yo ruz. Çün kü in san de nen can lı tü rü nün bi re yi və bi rey ler top la mın dan olu şan kit le si, öz ya ra tı lış ola rak, imkan lar öl çü sün de ken di ne ya rar sağ la mak və za ra rı na ola bi le cek şey le ri də ber ta raf et mek eği li min de dir. Gü nü müz de ege men olan re jim le ri və geç miş te ya şa yan top lu luk la rın ha yat bi çim le ri ni ir de le yip ge rek li so nuç lar çı ka ra bi le cek ən kiçik bir bi linç kı rın tı sı na sa hip heç kim se nin kuş ku duy ma ya ca ğı bir re a li te dir bu. İkin ci fak tör isə şu dur: Ta rih sel ge liş me le re iliş kin ha ber le ri der le yip ku şak tan ku şa ğa ak ta ran lar, on la rı bi r a ra ya ge ti rip yo rum ya pan la rın tü mü, ta şı yıp ak tar dık la rı ya da de ğer len dir me yap tık la rı hu sus lar da ke sin lik le ulu sal asa bi ye tin və iç sel duy gu la rın et ki sin den kur tu la maz lar. Geç miş top lum la ra iliş kin bil gi le ri ku şak tan ku şa ğa ak ta ran ta rih çi ler və on la rın ya şa dık la rı dö nem de ege men olan din sel yö ne tim ler bel li bir mez he bin, bel li bir di nin bağ lı la rıy dı lar. Din sel du yar lı lık la rı son de re ce güç lü və ulu sal ta as sup la rı ol duk ça ile ri bo yut lar day dı. Bu ne den le, ay nı za man da olay lar hak kın da hü küm ver me, on la rı de ğer len dir me özel li ği də bu lu nan ta rih sel ge liş me le re iliş kin ha ber le re bir şe kil de mü da ha le et me le ri ka çı nıl maz dı. Ni te kim gü nü müz de də, ma ter ya lizm və din kar şı tı söz de öz gür lük çü ha re ket ler, akıl dan çox ar zu la rı bay rak laş tı ran ide o lo ji le rin ta as sup dü ze yin de ki tu tu cu luk la rı də, ça ğı mız da ya şa nan olay la ra iliş kin de ğer len dir me le re mü da ha le edib on la rı is te dik le ri gi bi yo rum la ma eği li min de dir ler. Tıp kı es ki nin mu ta as sıp yö ne ti ci le ri nin kay det tik le ri ya da baş ka ku şak la ra ak tar dık la rı ha ber le re mü da ha le edib on la rı bel li bir ka lı ba sok ma la rı gi bi. Bu yüz den, her han gi bir di ne ya da mez he be men sup bir kim se nin, ka le me al dı ğı bir eser de, ya da geç mi şe iliş kin ha ber le ri der le di ği bir ki tap ta ken di di ni ne, mez he bi ne tərs dü şen bir bil gi ye, bir aleyh te açık la ma ya yer/yeyər ver di ği ni gö re mez si niz. Hər di nin men su bu, ken di di ni nin te mel il ke le riy le uyu şan bil gi le ri kay det miş, der le di ği ha ber le ri ken di mez he bi nin süz ge cin den ge çi re rek baş ka ku şak la ra ak tar mış tır. Ça ğı mı zın ta ri hi ni ya zan lar üçün də ay nı du rum ge çer li dir. Ta ri he iliş kin heç bir de ğer len dir me le ri yok tur ki, ma ter ya liz mi des tek le yen bir ya nı bu lun ma sın. Kənar yan dan ta rih bi li mi nin soy suz laş ma sı na, yoz laş ma sı na ne den olan baş ka et ken ler də söz ko nu su dur. Bun la rın ba şın da də ta rih sel olay la rı kay det me ye, kay na ğın dan edin me ye, on la rı bir yer de top la yıp ge le cek ku şak la ra ak tar ma ya, bun la rı ki tap laş tır ma ya, de ğiş tir me le re və yi tip git me le re kar şı ko ru ma al tı na al ma ya ya ra ya cak vasitə və ge reç le rin bu lun ma yı şı ge lir. Ger çi bu ek sik lik gü nü müz de ül ke le rin ya kın laş ma la rı, ile ti şim araç la rı nın baş dön dü rü cü bir hız la ge liş me gös ter me le ri, ha ber ak ta rı mı nın, in ti ka li nin və dö nü şü mü nün ko lay laş ma sı so nu cu or ta dan kalk mış bu lu nu yor. An cak, bu se fer də fe la ket bir baş ka açı dan et ki si ni gös te ri yor. Şöy- le ki: Po li ti ka in sa nın hər işi ne, ha ya tı nın hər cep he si ne mü da ha le edər hala gel miş tir. Gü nü müz dün ya sı ar tık bi lim sel po li ti ka nın ek se ni et ra fın da dö nü yor. Ül ke le rin po li ti ka la rı de ğiş tik çe, ha ber ler də de ği şik li ğe uğ ra mak ta dır. Bu isə, ta rih bi li mi ne yö ne lik olum suz bir tep ki nin oluş ma sı na ne den ol mak ta dır. Ne re dey se ta rih bi li mi ar tık heç bir şe kil de iti na edi le mez hala ge le cek tir. Nak le da ya nan ta ri hin bün ye sin de ki bu ek sik lik ler ya da bu çe liş ki ler, gü nü müz de bi lim adam la rı nın, ta rih sel yar gı la rı nı ar ke o lo jik bul gu la ra gö re bi çim len dir me le ri nin baş ta ge len se be bi ya da ana et ke ni ol muş tur. Ça ğı mız da ge liş ti ri len bu yön tem, sö zü nü et ti ği miz prob lem le rin bir kıs mın dan, ör ne ğin ilk fak tör den kur tul muş gi bi gö rü nü yor sa də, öte ki prob lem ler den və fak tör ler den kur tul ma dı ğı or ta da dır. Ana fak tö rü də, biz zat ta rih çi nin, ta rih sel yar gı la rın da tut ku la rı nın, duy- gu la rı nın və asa bi ye ti nin et ki sin de kal ma sı dır. Po li tik dü şün ce si nin, ta rih sel bul gu lar üze rin de, ba zı sı nı du yur ma, di ğer ba zı sı nı ört bas et me, de ğiş tir me ya da baş ka laş tır ma şek lin de et kin ol ma sı dır. İş te, onul maz bo zuk yön le riy le bir lik te ta rih bi li mi nin ger çek du ru mu. Bu ra dan ha re ket le an lı yo ruz ki: Quranı Ke rim'de ye r a lan kıs sa lar, ta rih sel ve ri ler le kar şı laş tı rı la maz. Çün kü Quran va hiy dir, ha ta dan mü nez zeh tir, ya lan dan uzak tır. Do la yı sıy la Ta rih bi li mi Quranın an la tı mı na iti raz ede mez. Çün kü ta ri hin ya lan və ha ta dan uzaq ol du ğu na iliş kin bir gü ven ce yok tur. Ör ne ğin Quranı Ke rim'de ye ra lan kıs sa la rın ço ğu (ən/en baş ta də in ce le mek te ol du ğu muz Ta lut kıs sa sı), es ki və ye ni (Tev rat-İn cil) ahit ler de an la tı lan lar dan fark lı dır. Amma bu nun bir öne mi yok tur. Quranda an la tı lan lar dan kuş ku lan ma mı zı ge rek tir mez. Çün kü es ki və ye ni ahit le rin, ta rih bi li min den fark lı yön le ri çox bu lun ma mak ta dır. Ona da na sıl mü da ha le edil di ği ni, na sıl ve ri le riy le oy nan dı ğı nı gör dün. Kal dı ki, es ki və ye ni ahit ler de Sa mu el və Şarl adıy la ge çen bu kıs sa nın ya za rı, ke sin ola rak bi lin me yen bir ki şi lik tir. Kı sa ca sı Qurani Kərimdə an la tı lan la rın ta rih ki tap la rı, özel lik le Tev rat və İn cil'le çe liş me le ri biz ce önem li de ğil dir. Çün kü Quran, Hak- tan ge len haqq bir kelam dır. Kənar yan dan, Quranı Ke rim bir ta rih ki ta bı de ğil dir. İçin de ki kıs sa lar la, ta rih ki tap la rın da he def len di ği oran da, bir ta rih sel açık la ma amaç lan mı yor. Quran va hiy ka lı bıy la su nu lan bir ilahi me saj dır. Ulu Al lah, onun la hoş nut lu ğu na təbii/tabe olan kim se le ri esen lik və ba rış yol la rı na ile tir. Bu yüz den Quranın bir kıs sa yı bü tün yön le riy le və kap sa dı ğı bütün hadisə və ge liş me le riy le ak tar dı ğı nı gö re mez si niz. Sa de ce bir kıs sa dan üze rin de dü şü nül me si, yo ğun la şıl ma sı ge re ken fark lı bö lüm ler al/götürər. Bu nun la də ib ret alın ma sı, hik me tin kav ran ma sı ya da öyüd alın ma sı gi bi bir he de fin ger çek leş me si ni amaç lar. Ay nı özel li ği in ce le mek te ol du ğu muz Ta lut və Ca lut kıs sa sı, üçün də söy le ye bi li riz: Kıs sa şöy le bir ifa dey le baş lı yor: "Musadan son ra İs ra i lo ğul la rı 'nın ile ri ge len le ri ni gör me din mi?" Son ra şöy le bu yu ru lu yor: "Pey gam ber le ri on la ra de di ki: Onun hü küm dar lı ğı nın ala me ti..." "Ta lut ay rı lın ca..." "Ca lu t'un kar şı sı na çık tık la rın da..." Bi lin di ği gi bi ifa de nin bü tü nü içe ri sin de, bu cüm le le ri bir bi ri ne bağ la mak üçün uzun bir hi ka ye an lat mak ge re kir. Da ha ön ce "Ba ka ra" kıs sa sı ilə il gi li ola rak də bu hu su sa dik kat çek miş tik. Bu özel lik, Quranın an lat tı ğı bü tün kıs sa lar da yi ne le nen be lir gin bir özel lik tir. Quran, kıs sa la rın sa de ce ge rek li olan kı sım la rı nı sırf ib ret alın ma sı, öyüd ola rak tu tul ma sı, hik me ti nin al gı lan ma sı ve ya ta rih sah ne sin den çe kil miş mil let ler və yo k ol muş top lum lar hak kın da yü rür lü ğe kon muş bir ilahi ya sa nın tes pit edil me si ama cı na yö ne lik ola rak an la tır. Ni te kim ulu Al lah şöy le bu yu rur: "El bet te on la rın kıs sa la rın da ağıl sa hip le ri üçün ib ret var dır." (Yusuf, 111) "Al lah si ze açık la mak və si zi, siz den ön ce ki le rin yollarına və ya sa la rı na ilet mek is ter." (Nisa, 26) "Siz den ön ce ilahi ya sa ların dəyişməzliyini sübut edən bir çox hadisələr gəldi keçdi. O halda yer yü zünü gəziş də Allahın ayələrini ya lan sa yan la rın aqibətini gö rün. Bu (Quran), in san la ra istiqamətli bir açık la ma, mut ta ki le r üçün bir yol gös terici və bir öğüt tür." (Al/götürü İmran, 137-138) Bun lar gi bi da ha bir çox ayə ör nek gös te ri le bi lir. ayələrin tərcüməs(n)i 253- İş te o el çi ler; bir kıs mı nı bir kıs mı na üs tün kıl dık. On lar dan, Al lah'ın ken di le riy le ko nuş tu ğu və de re ce ler le yük selt ti ği var dır. Mer ye moğ lu İsaya apa çık bel ge ler ver dik və onu Ru hu'l-Ku düs'le des tek le dik. Şa yet Al lah di le sey di, ken di le ri ne apa çık bel ge ler gel dik ten son ra, on la rın pe şin den ge len ler, bir bir le ri ni öl dür mez di. An cak ih ti la fa düş tü ler; on lar dan ki mi inan dı, ki mi inkar et ti. Al lah di le sey di bir bir le ri ni öl dür mez ler di. Amma Al lah di le di ği ni ya pan dır. 254- Ey iman eden ler, heç bir alış-verişin, heç bir dost lu ğun və heç bir şe fa a tin ol ma dı ğı gün gel mez den ev vel, si ze rı zk ola rak ver dik le ri miz den in fak edin/əldə et. Kafir ler... On lar zul me den ler dir. ayələrin AÇIK LA MAsı As lın da bu iki aye tin akı şı, ci ha dı em re den, ha yır amaç lı har ca ma la rı teş vik edən, ar dın dan möminlər ge rek li ib ret ders le ri çı kar sın lar di ye Ta lut'un sa vaş kıs sa sı nı su nan ön ce ki ayet le rin akı şın dan bü tü nüy le uzaq de ğil dir.Ha tır la na ca ğı gi bi söz mövzusu ayet ler gru bu: "Sən də gön de ri len el çi ler den sin." ifa de siy le son bul muş tu. Bu iki ayə isə, "İş te bu el çi ler; bir kıs mı nı bir kıs mı na üs tün kıl dık." ifa de siy le baş lı yor. Ar dın dan, pey gam ber ler den son ra, on la rın üm met le ri nin bir bir le riy le sa vaş ma la rı na de ği ni li yor. Ön ce ki kıs sa da, ya ni Ta lut kıs sa sın da isə, şöy le bir ifa de ye yer/yeyər ve ri li yor du: "Mu sa'dan son ra İs ra i lo ğul la rı 'nın ön de ge len le ri ni gör me din mi?" Dik kat edi lir se, ifa de de "Mu sa'dan son ra..." kay dı var dır. Son ra, bir dəfə da ha heç bir alış ve ri şin heç bir dost lu ğun və heç bir şe fa a tin ol ma dı ğı gün gel mez den ev vel, möminlər ha yır amaç lı har ca ma lar da bu lun ma ya teş vik edi li yor lar. Bü tün bun lar gös te ri yor ki, bu iki ayə, ön ce ki ayet ler gru bu nun de va mı ni te li ğin de dir və tü mü bir lik te na zil ol muş lar dır. Kı sa ca sı, ayəs(n)i ke ri me, ak la ge le bi le cek bu növ ku run tu la rın yer siz li ği ni vur gu la yı cı ni te lik te dir: Pey gam ber lik mis yo nu, özel lik le bu mis yo nun haqq ni te lik li ol du ğu nu gös te ren apa çık bel ge ler le des tek li olu şu, sa vaş fe la ke ti ni so na er dir me li dir. Bu nun bi rin ci ge rek çe si şu dur: Ulu Al lah, el çi le ri gön der mek və on la rı apa çık və ola ğa nüs tü bel ge ler le des tek le mek le in san la rın dün ya və ahi ret mut lu lu ğu na eriş me le ri ni is te miş tir. Bu nun üçün də on la rı sa vaş tan alı koy ma sı və on la rı hi da yet üze re bir leş tir me si ge re kir di. Bu hal de, pey gam ber ler den son ra, üm met le ri ara sın da pat lak ve ren sa vaş lar və bit mez tü ken mez di diş me ler nə olu yor? Özel lik le hü küm le ri nin te me li və ya sa la rı nın özü bir lik və bü tün lü ğe da ya lı İslam di ni nin ya yıl ma sı nın ar dın dan ya şa nan Müslüman lar ara sı üzü cü olay la ra nə de me li? Pey gam ber lik mis yo nu nun ar dın dan sa va şın or ta dan kalk ma sı ge re ği ni do ğu ran ikin ci ge rek çe də şu dur: Heç kuş ku suz, pey gam ber le rin gön de ri li şi və haqq içe rik li da ve tin apa çık bel ge ler və möcüzələrlə des tek le ni şi, kalp le rin inan ma sı nı sağ la ma ama cı na yö ne lik tir. İman kal bin bir özel li ği dir. Ürəkdə isə zo ra və bas kı ya da ya lı bir inanc oluş tu ru la maz. Pey gam ber lik mis yo nu iş le vi ni gör dük ten son ra, sa vaş ma nın nə an la mı var dır? Bu prob le mi, sa vaş ayet le ri ni in ce ler ken gün de me ge tir miş və ge rek li ce va bı də ver miş tik. Fa kat in ce le mek te ol du ğu muz ayet te, yü ce Al lah bu ce va bı ve ri yor: Sa vaş, üm met ler ara sı ih ti laf la rın bir so nu cu dur. Əgər ih ti laf lar ol ma say dı, top lum lar işi sa va şa ka dar gö tür mez ler di. Bu hal de sa va şın ne de ni, top lum la ra ra sı ih ti laf tır. Əgər yü ce Al lah di le sey di, kuş ku suz ih ti laf ol maz dı, do la yı sıy la sa vaş ol gu su də ya şan maz dı. Al lah di le sey di, bu se be bi or ta ya çı kı şın dan son ra, et ki siz hala ge ti re bi lir di. An cak O, di le di ği ni ya par və kuş ku suz olay la rın se bep ler ya sa sı na gö re ge liş me gös ter me le ri ni di le miş tir. Bu yüz den ih ti laf ol gu su va rol muş tur, bu yüz den sa vaş ol muş tur. Aye tin ver di ği me sa jın özü bun dan iba ret tir. 253) İş te o el çi ler; bir kıs mı nı bir kıs mı na üs tün kıl dık. Bu ifa de de, pey gam ber le rin iş gal et tik le ri ma ka mın yü ce li ği ne, mis yon la rı nın ulu lu ğu na yö ne lik bir işa ret var dır. Bu yüz den, uzak ta ki bir şe ye işa ret et mek üçün kul la nı lan "til ke" işa ret is mi kul la nıl mış tır. Ay rı ca ayəs(n)i ke ri me de, ulu Al lah'ın pey gam ber le rin bir kıs mı nı, di ğer bir kıs mın dan üs tün kıl dı ğı na iliş kin işa ret ler də var dır. Bu na gö re, pey gam ber le ri ara sın da da ha üs tün olan lar də var dır, bir de re ce alt dü zey de olan lar də var dır. Amma bu na rağ men tü mü nün de ğiş mez bir üs tün lü ğü də söz ko nu su dur. Çün kü pey gam ber lik mis yo nu, baş lı ba şı na bir fa zi let tir və bu fa zi let, tü mü nün or tak ol du ğu bir hu sus tur. Ay nı şe kil de, pey gam ber ler ara sın da ma kam fark lı lık la rı və de re ce ay rı lık la rı də söz konusu dur. Ni te kim, ayəs(n)i ke ri me nin son kıs mın da də işa ret edil di ği gi bi, on lar dan son ra, mis yon la rı nı ta şı mak la yü küm lü üm met le ri ara sın da də ay rı lık lar ya şan mış tır. An cak bu iki si ara sın da be lir gin bir fərq var dır. Pey gam ber ler ara sın da ki fark lı lık lar, ma kam və de re ce üs tün lü ğü ne iliş kin dir. Amma, pey gam ber lik mis yo nu nun sa hip ol du ğu fa zi let və bütün er dem le ri içe ren tev hid, tü mü üçün ay nı oran da ge çer li dir. Pey gam ber ler den son ra, on la rın mis yon la rı nı de vam et tir mek le yü küm lü üm met ler ara sın da ya şa nan ay rı lık lar sa, ni te lik ola rak bun dan fark lı dır. Bu ra da kü für və iman ay rı lı ğı, olum lu və olum suz ay rı lı ğı söz ko nu su dur. Bi lin di ği gi bi, bu iki növ ay rı lık və fark lı lık la rın or tak bir nok ta sı yok tur. Bu yüz den yü ce Al lah hər iki si ni fark lı ifa de ler le di le ge tir miş tir. Ör ne ğin, pey gam ber le rin ara sın da ki de re ce və ma kam ay rı lı ğı nı "üs tün lük=fa zi let" ola rak ni te le miş və bu nu ken di za tı na nisbət et miş, üm met le ri nin ya şa dı ğı ay rı lık la rı də ih ti laf ola rak ni te le ye rek bu nu on la rın ken di le ri ne nisbət et miş tir. Pey gam ber ler le il gi li ola rak: "Üs tün kıl dık" bu yu rur ken, üm met le ri üçün "ih ti la fa düş tü ler." bu yur muş tur. İn ce le mek te ol du ğu muz aye tin son kıs mın da, sa vaş ko nu su iş len di ği, içe ri ği sa vaş la il gi li ol du ğu, ay rı ca ön ce ki ayet le rin içe ri ği də sa vaş la ilin ti li ol du ğu, sa vaş ma ya iliş kin əmr kap sa dık la rı, sal dı rı ya ay nı sıy la mi sil le me de bu lun ma yı ön gör dük le ri üçün, bu bö lü mün, ya ni: "İş te o el çi ler; bir kıs mı nı üs tün kıl dık..." di ye baş la yan kı sım dan "Onu Ruh'ul-Ku düs'le des tek le dik..." kıs mı na ka dar ki ifa de nin, aye tin so nun da ki bu ifa de açı sın dan bir gi riş ol ma sı ka çı nıl maz ola rak ön plana çı kı yor: "Al lah di le sey di bir bir le ri ni öl dür mez ler di. Amma Al lah di le di ği ni ya pan dır." Bu na gö re, aye tin gi riş kıs mı bu ger çe ği vurğulamağa dö nük tür: Pey gam ber lik ma ka mı, bütün pey gam ber le rin or tak ol duk la rı bir ma kam ol mak la be ra ber, ha yır və be re ket le rin ge liş me si ne, ke mal və mut lu luk la rın çoxalmasına, ilahi ko nuş ma ya ara cı sız mu ha tap ol ma, apa çık bel ge ler al ma və Ruh'ul-Ku düs ilə des tek len me gi bi ya kın lık və göz de lik ifa de edən de re ce le ri də için de ba rın dı ran bir ma kam dır. Bun ca ha yır və ke mal un su ru nu için de ba rın dır ma sı na rağ men bu yü ce ma kam, sa vaş ol gu su nun or ta dan kal dı rıl ma sı nı ge rek tir mi yor. Çün kü sa va şın da ya na ğı, insanlar arası ih ti laf tır. Di ğer bir ifa dey le, ayəs(n)i ke ri me den bu so nu cu al gı lı yo ruz: Pey gam ber lik mis yo nu, te mel de da yan dı ğı üs tün lü ğe kar şın, bün ye sin de ha yır la rın ge liş me gös ter di ği bir ma kam dır. Bu ma ka mın nə ta ra fı na ba kı lır sa, kar şı mı za ye ni bir üs tün lük çı ka cak tır. Bu mis yo nun bir yö nü ne eği lip bak tı ğın da terütaze bir yu mu şak lık, bir gü zel lik far k e de cek sin. Bü tün göz ka maş tı rı cı lı ğı, gör ke mi, apa çık ayet ler le des tek li li ği ilə be ra ber bu ma ka mın var lı ğı, in san lar ara sın da ki kü für-iman iki le mi ne da ya lı ih ti la fı kal dır ma yı ger çek leş tir mi yor. Çün kü bu ih ti la fın tək kay na ğı in san la rın biz zat ken di le ri dir və bu ih ti la fı mey da na ge ti ren ler də on lar dır. Ni te kim yü ce Al lah, baş ka ayet ler de bu ger çe ği di le ge tir miş tir: "Heç şüp he siz din, Al lah ka tın da İslamdır. Ki tap ve ri len ler, an cak ken di le ri ne elm gel dik ten son ra, ara la rın da ki kıs kanç lık və hak ka baş kal dır ma yü zün den ay rı lı ğa düş tü ler." (Al/götürü İmran, 19) aye ti ni bu na ör nek gös te re bi li riz. Ni te kim "İn san lar tək bir ümmet ti." (Ba ka ra, 213) aye ti ni in ce ler ken, bu re a li te yi ay rın tı lı bi çim de açık la dık. Kuş ku suz, ulu Al lah di le sey di, pey gam ber ler den son ra, on la rın üm met le ri ara sın da ya şa nan sa vaş la rı, ev ren sel ya sa lar sis te mi çer çe ve sin de ön ler di. Amma söz mövzusu üm met ler, ara la rın da ki kıs kanç lık və hak ka baş kal dır ma dür tü sü yü zün den ih ti la fa düş tü ler. Be ri ta raf ta, yü ce Al lah ya ra tı lış ya sa sı çer çe ve sin de var lık bü tü nü ne se bep-so nuç il ke si ni ege men kıl mış tır. İh ti laf sür tüş me, çe kiş me ne de ni dir. Ay rı ca ulu Al lah di le sey di, ya sa zo ruy la sa va şı ön ler di ve ya ən/en azın dan sa vaş ma em ri ni ver mez di. Amma yü ce Al lah, sa va şı em ret ti və sa vaş em riy le in san la rı de ne yip sı nav dan ge çir me yi amaç la dı. Al lah'ın pis le iyi yi ayırt etməsi, iman eden ler le ya lan cı la rı be lir le me si üçün bu ge rek liy di. Kı sa ca sı, pey gam ber ler den son ra, on la rın mis yon la rı nı üst le nen üm met le rin sa vaş ma la rı ka çı nıl maz dı. Çün kü hak ka baş kal dır ma və kıs kanç lık tan kay nak la nan bir ih ti laf ol gu su söz konusuy du. Pey gam ber lik mis yo nu və açık la ma la rı, sa de ce ba tıl aley hi ne ka nıt lar su na rak, hak kın et ra fın da ki kuş ku la rı gi der me iş le vi ni gö rür. Kıs kanç lık, inad və ben ze ri re zil lik le ri yer yü zün den sil me nin, in san de nen can lı tü rü nü bun la ra kar şı islah et me nin sa vaş tan baş ka yo lu yok tur. De ne yim ler gös ter miş tir ki, kı lıç la des tek len me di ği sü re ce tək ba şı na ka nıt işə ya ra mı yor. Bu ne den le, ge rek du yul du ğu hər se fe rin de yü ce Al lah, hak kı ege men kıl ma və Al lah yo lun da ci had et me yi em ret miş tir. Hz. İb rahim'-de (ə.s), İs ra i lo ğul la rı'n da və Re su lul lah efen di mi zin (s. a. a) pey gam ber ola rak gö rev len di ri li şin den son ra ol du ğu gi bi. Da ha ön ce sa va şa iliş kin ayet le ri in ce ler ken, ba zı açık la ma lar da bu lun muş tuk. Yüklə 6,43 Mb. Dostları ilə paylaş:
|