Az eBook Archive
Yüklə 1,57 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
həm olmağa imkan verə, həm də onu dəyişə bilərəm?
Etməyin lazım olan şeyi et. Eyni zamanda, olanı da qəbul elə. Bir halda ki, idrak və müqavimətin oxşar an- lamları var, qəbul eləmək səni dərhal idrakın hakimiy- 234 yətindən qurtarır, bununla da Varlıqla əlaqən bərpa olu- nur. Və nəticədə səni nəsə etməyə təhrik edən eqonun ənənəvi “hərəkət” istiqaməti, yəni qorxu, hərislik, nəza- rətə, müdafiəyə cəhd, yaxud saxta mənlik duyğusuna yol vermən dayanacaq. Artıq işə idrakdan xeyli yüksəkdə dayanan intellekt girişəcək, ona görə də, sənin işin key- fiyyət baxımından şüurun başqa səviyyəsinə keçəcək. “Taleyinin xalısına hörülən istənilən naxışı qəbul elə, çünki sənin kədərini heç nə ovuda bilməz!” Bunu 2000 il əvvəlin son dərəcə nadir insanlarından olan, dünya üzə- rindəki hökmranlıqla birlikdə müdrikliyə ucalan Mark Avreli yazıb. Deyəsən, insanların çoxuna öz müqavimətini kənara atıb qəbullanmaqdan, hər şeyi olduğu kimi qəbul etmək- dən və bağışlamağı öyrənməkdən qabaq böyük əzablar yaşamaq lazımdır. Ancaq onlar qəbullanıb bağışladıqdan sonra, böyük möcüzələrdən biri baş verir: məhz pis gö- rünən şey vasitəsilə İlahi şüurun oyanması – iztirabın daxili dincliyə çevrilməsi baş verir. Dünyadakı bütün pis- liklərin və əzabların son məqsədi insanları adları və bə- dənləri xaricində kim olduqlarını dərk etdirməkdir. Odur ki, dar baxışlarımıza əsaslanaraq, pislik kimi qəbul etdiyi- miz şey, əslində əks tərəfi olmayan böyük xoşbəxtliyin və mərhəmətin bir hissəsidir. Lakin bu sənin üçün yalnız bağışlamaq yoluyla həqiqətə çevrilə bilər. Nə qədər ki bu 235 baş verməyib, biz pislikdən xilas ola bilməyəcəyik və o davam edəcək. Bağışlama yolu ilə hansı ki, bu keçmişin həqiqət ol- madığını görüb qəbul etmək və indiki anı olduğu kimi ol- masına icazə verməkdir, çevriliş möcüzəsi həm daxilində, həm də xaricində meydana gəlir. Dərin mövcudluğun səssiz sahəsi həm daxilində, həm də xaricində yaranır. Şüurun bu sahəsinə girən hər şey, onun təsirini hiss edir, bəzən çox aşkar şəkildə, bəzənsə daha dərin səviyyədə və onda dəyişikliklər müəyyən vaxtdan sonra hiss olunur. Beləcə, heç bir şey etmədən, təkcə mövcud olmaqla və dərin mövcudluğun titrəyiş tezliyini saxlamaqla anlaşılmazlığı aradan qaldırır, ağrıdan xilas olur, şüursuzluğu dağıdırsan. H əyat Dramının Sonu Əgər qəbuletmə və daxili dinclik halındasansa, həyatına adi şüur baxımından “pis” hesab oluna biləcək şey girə bilərmi? Hətta siz onu “pis” adlandırmasanız belə. İnsanların həyatında baş verən və “pis” adlandırılan şeylərin böyük hissəsinin səbəbi onların şüursuzluğudur. Pis şeylər öz-özünə baş verir, ya da daha doğusu, eqolar tərəfindən yaradılır. Bəzən mən onlara “dram” kimi ya- naşıram. Əgər tam şüurlusansa, dram heç vaxt sənin hə- 236 yatına daxil ola bilməz. İcazə ver, eqonun necə fəaliyyət göstərdiyini və dramı necə yaratdığını qısaca xatırladım. Eqo – müşahidə olunmayan idrakdır. O, sənin həya- tını müşahidəçi, şahidlik edən şüur mövcud olmayanda idarə edir. Eqo özünü ona düşmən olan kainatda əlahiddə ayrı biri kimi hesab edir. Onun heç bir digər varlıqla əlaqəsi yoxdur, o, potensial olaraq təhlükə saydığı və öz məqsədləri üçün istifadə etməyə çalışdığı digər eqoların mühasirəsindədir. Eqonun davranışlarının təməl modeli öz qorxusu və natamamlıq hissi ilə mübarizə üçün yaradılıb. Bu modellər müqavimət, hakimiyyət, ac- gözlük, nəzarət etməyə cəhd, hücum və müdafiədir. Eqo- nun bəzi strategiyaları son dərəcə mahir görünür, halbuki əslində onlar heç vaxt problemləri həqiqətən həll etmir- lər. Ona görə ki, eqo özü elə problemdir. Şəxsi münasibətlərdə, istənilən təşkilatlarda və ya qurumlarda eqolar bir araya gələndə, gec-tez “pis” şeylər baş verir: onlar bu və ya digər formalı dramlar, kon- fliktlər, problemlər, hakimiyyət uğrunda mübarizə, emo- sional və ya fiziki zorakılıqlar şəklində ortaya çıxır.Buna müharibə, soyqırım və istismar kimi ortaq pisliklər də da- xildir, bunların hamısı kütləvi şüursuzluqdan qaynaq- lanır. Bundan savayı, eqonun daimi müqaviməti ucbatın- dan bədəndə enerji axını çətinləşir və ya tamamilə daya- nır, nəticədə cürbəcür xəstəliklər əmələ gəlir. Siz Varlığa yenidən birləşəndə isə, idrakın səni idarə etmir, odur ki, 237 belə şeylər də etmirsən. Dramlar yaratmır və onlarda iştirak etmirsən. İki və ya daha çox eqo nə zaman bir araya gəlirsə, orada hökmən müəyyən dram yaşanır. Əgər öz-özlü- yündə əzab çəkirsənsə, bu da dramdır. Əgər günahkarlıq və ya təlaş hiss edirsənsə, bu da dramdır. Əgər keçmişin və gələcəyin indinin üzərinə kölgə salmağına imkan ve- rirsənsə, psixoloji zaman, yəni dram üçün xammal yara- dırsan. İnsanların çoxu şəxsi həyat dramlarını sevirlər. Onlar özlərini şəxsi həyat tarixçələri ilə eyniləşdirirlər. Onların həyatını eqoları idarə edir. Onlar öz mənlik hisslərini də dramlarına əlavə edirlər. Hətta adətən onların uğursuz cavab, qərar və ya şəfa axtarışları onların dramının bir hissəsinə çevrilir. Bu elə onların idrakıdır. Onların ən çox qorxduqları və müqavimət göstərdikləri şey dramlarının son tapmağıdır. Bu o deməkdir ki, onlar idrakları olduğu müddətdə qorxduqları və müqavimət göstərdikləri şey, oyanmaqlarıdır. Olanı tam qəbul edərək yaşayanda, bu sənin bütün həyat dramlarının sonu olur. Onda heç kəs səni müba- hisəyə çəkə bilmir, hətta buna çox çalışsa da. Tam şüurlu insanla mübahisə etmək mümkün deyil. Mübahisə özünü idrakla və öz zehni mövqeyinlə, eyni zamanda öz müqa- vimətinlə və başqasının mövqeyinə verdiyin cavabla ey- niləşdirməkdir. Mübahisənin nəticəsi adətən qarşı tərəf- 238 lərin möhkəmlənməsi və güclənməsi olur. Bunlar şüur- suzluq prinsipinin hərəkət mexanizmləri və işləyiş for- masıdır. Əgər qəbul etmə durumunda olsan, sən əvvəlki tək fikrini açıq və qəti deyə bilərsən, ancaq onun ardında nə reaktiv güc, nə müdafiə, nə də hücum olacaq və o heç vaxt drama çevrilməyəcək. Tam şüurlu olanda sən qarşı- durma vəziyyətindən çıxırsan. Möcüzələr Kursunda deyilir. “Öz-özünlə tək qalanda qarşıdurma haqqında düşünmək belə mümkün deyil” Burada nəzərdə tutulan təkcə başqa insanlarla qarşı- durma halları deyil və bundan qat-qat artıq dərəcədə da- xili qarşıdurmalarda da şamil olunur. Çünki idrakının tə- ləbləri və gözləntiləri ilə qarşıdurma olmayanda içinizdə də qarşıdurma olmur. H əyatın Dəyişkənliyi və Dövriliyi Lakin nə qədər ki, fiziki ölçüdəsən və kollektiv insan şüuru ilə əlaqən var, psixi ağrı az da olsa olacaq. Onu iz- tirabla, yaxud zehni-emosional ağrı ilə qarışdırmaq ol- maz. İstənilən iztirab eqo ilə müqavimətin nəticəsidir. Fiziki dünyada yaşadığından, sən onun dövrü təbiətinə, eyni zamanda, dövrü dəyişkənlik qanununa tabe olmaq- da davam edirsən, ancaq onu “pis”olaraq qəbul etmirsən. O sadəcə olandır. 239 Hər şeyə “mövcud olmaq” imkanı verəndə bu təzad- lar oyunun altında olan daha dərin ölçü özünü daimi mövcudluq, sabit dərin dinclik, yaxşının və pisin o biri tərəfində yaşayan səbəbsiz sevinc kimi göstərir. Bu, Var- lığın sevincidir, İlahi dinclikdir. Forma müstəvisində cisimlərin bir-birindən ayrı gö- rünən doğum və ölüm, yaranma və dağılma, yüksəliş və çöküşləri vardır. Bu hər şeydə özünü göstərir: ulduzların və ya planetlərin həyat dövriyyəsində, millətlərin, siyasi sistemlərin, sivilizasiyaların parlayıb sönməsində, həmçi- nin fərdin həyatındakı qazanc və itkilərdə. Hər şeyin yaxşı göründüyü və nəaliyyət əldə et- diyiniz uğur dövrələri var, bir də onların dağıldığı uğur- suzluq girdabları: bu zaman yeni nəsə etmək, transfor- masiyanın baş verməsi üçün yeni şərait yaratmaq məqsə- dilə onları tərk etməlisən. Əgər bu mərhələdə uğur- suzluq girdablarından yapışır və müqavimət göstərirsən- sə, bu o deməkdir ki, həyatın axınına uymaq istəmirsən və deməli, əzab çəkəcəksən. Yüksəliş mərhələsinin yaxşı, uğursuzluq dövrünün isə pis olduğu qətiyyən doğru deyil. Bu yalnız idrakın mühakimələri sferasında həqiqətdir. İnkişaf adətən müs- bət hal sayılır, ancaq heç nə sonsuza qədər inkişaf edə bilməz. Əgər inkişaf durmadan davam etsəydi, axırda dəhşətli miqyas alar və sadəcə dağıdıcı olardı. Yeni inki- şafın ola bilməsi üçün tənəzzülə ehtiyac var. Biri olma- 240 dan, digəridə ola bilməz. Tənəzzül yəni uğursuzluq döv- rü mütləqdir və mahiyyətcə mənəvi gerçəkləşmə üçün la- zımdır. Sən mənəvi tərəfə yönəlmən üçün dərin uçuruma düşməli, müəyyən səviyyəyə yuvarlanmalı, itki verməli, ya da güclü ağrı hiss etməlisən. Bəlkə də, böyük uğurun boş və mənasız olar beləliklə, uğursuzluğa çevrilər. Hər bir uğurun arxasında uğursuzluq, hər bir uğursuzluğun arxasında uğur var. Bu dünyada forma müstəvisində hər kəs əvvəl-axır uğursuzluğa düçar olur və hər bir nailiy- yət, şübhəsiz ki, gec və ya tez uğursuzluq olur. Bütün formalar müvəqqətdir. Sən əvvəlki tək fəal olaraq, yeni forma və situasiyalar yaradıb həzz ala bilərsən, ancaq artıq özünü onlarla eyni- ləşdirməyəcəksən. Onlar sənə şəxsi mənlik duyğusu ver- mək üçün lazım deyillər. Onlar sənin həyatın deyil, sadə- cə həyatının situasiyalarıdır. Sənin həyat enerjin də dövrələrə tabedir. O həmişə zirvədə ola bilməz. Enerjinin yüksək və zəif olduğu mər- hələlər var. Bəzən sən çox aktiv və yaradıcı olursan, lakin hərdən də hər şey durğunlaşır və onda heç bir hərəkət etmir, heç bir şeyə nail olmursan. Dövrə istənilən qədər davam edə bilər: bir neçə saatdan bir neçə ilədək. Böyük dövrələr və bu böyük dövrələrin içərisində olan kiçik dövrələr var. Həyat üçün təhlükəli olan bir çox xəs- təliklər zəif enerjili dövrələrə müqavimət göstərməyin nəticəsidir. Bunu etmək istəyi, yaxud duyğularını və şəx- 241 si eyniləşdirməni uğur kimi xarici faktorlardan almağın, idrakınla eyniləşmə müddətində qaçınılmaz illüziya olacaq. Bu illüziya zəif dövrələri qəbul etməyi, məğlub ol- mağı ya çətinləşdirir, ya da mümkünsüz edir. Beləliklədə, özünü qorumağa meylli olan orqanizminin intellekti səni saxlamağa məcbur etmək üçün, xəstəlik “düşünüb tap- maq” kimi müdafiə tədbirindən istifadə edə bilər ki, yeni- lənmə baş verə bilsin. Kainatın dövri təbiəti bütün şeylərin və situasiyaların müvəqqətiliyi ilə yaxından sıx bağlıdır. Budda bunu öz təliminin mərkəzinə çevirmişdir. Bütün hallar son dərəcə qeyri-stabildir və fasiləsiz hərəkətdədir, ya da onun ifadə etdiyi kimi, dəyişkəndir. Bu hər bir halın, həyatında qar- şılaşdığın hər bir situasuyanın xarakteristikasıdır. Onlar dəyişir, yox olur ya da daha səni qane etmirlər. Dəyiş- kənlik Məsihin təliminin də əsas konsepsiyasını təşkil edir: “Özünüz üçün xəzinələr yığıb yerə basdırmayın, gü- və və pas onları çürüdər, oğrular isə oğurlayarlar...” Nə qədər ki idrakın şəraiti “yaxşı” qiymətləndirir, is- tər münasibətləriniz, istər mülkiyyətiniz, istər sosial rolu- nuz, istər yaşayış yeriniz, istərsə də fiziki bədəniniz ver- diyinz bu qiymətə bağlanır və onunla eyniləşir. O səni xoşbəxt, özündən məmnun edir, kimliyinin bir hissəsi olur. Ancaq “güvə və pasın yeyəcəyi” mənada heç nə əbədi deyil. O ya tükənər, dəyişər, yaxud qütb dəyi- şikliyinə məruz qalar: Dünən, ya da keçən il yaxşı olan, 242 şərait qəfil tədricən pisləşir. Əvvəllər səni xoşbəxt edən eyni şərait, bir az keçdikdən sonra bədbəxt edir. Bu- günkü uğur sabah mənasız israfçılığa çevrilir. Uğurlu ev- lilik və bal ayı uğursuz boşanmaya, yaxud mənasız mü- nasibətə çevrilir. Ya da hər hansı bir şərait özü yoxa çıxır və onun yoxluğu səni bədbəxt edir. Əgər idrakın bağ- landığı və özünü eyniləşdirdiyi şərait və ya situasiya də- yişir, ya da yoxa çıxırsa, idrak bunu heç cür qəbul edə bil- mir. O, yoxa çıxan şəraitdən yapışaraq, bu dəyişikliyə müqavimət göstərir. Bu sanki bir qolunuzun və ya ayağınızın bədəninizdən qoparılmasına bənzəyir. Hərdən bəzi insanların var-dövlətlərini və ya nüfuz- larını itirdikdən sonra intahara cəhd etdiklərini eşidirik. Bunlar ekstremal hallardır. Ciddi itkiyə və ya buna bən- zər bir şeyə məruz qalan başqaları isə, qəm dəryasına ba- tır, yaxud da xəstələnirlər. Onlar sərhədi ayıra bilmir, öz həyatları ilə həyat situasiyaları arasındakı fərqi hiss et- mirlər. Bu yaxınlarda yaşı artıq səksəni ötdükdən sonra vəfat etmiş bir aktrisa haqqında oxudum. Qocalaraq gö- zəlliyi solmağa başlayanda o özünü çox bədbəxt hiss edə- rək, tənhalığa çəkilib. O da şəraitlə – öz zahiri görünüşü ilə eyniləşmişdi. Bu şərait əvvəlcə ona sevincli, daha son- ra fərəhsiz duyğular bəxş edib. Əgər o içindəki formasız və zamanxarici həyata qovuşa bilsəydi, bu prosesi qayğı- sızlıq və dincliyin olduğu yerdən müşahidə edə bilər və zahiri formasının solmasına sakitcə imkan yaradardı. 243 Bundan başqa, onun zahiri forması yaşı olmayan əsl təbi- ətindən şüalanan işıqla daha şəffaf olardı, yəni onun gö- zəlliyi heç vaxt solmaz, mənəvi gözəlliyə çevrilərdi. An- caq bunun mümkünlüyünü heç kəs ona deməyib. Ən hə- qiqi bilgi hələ geniş şəkildə əldə olunmamışdır. & Budda öyrədirdi ki, sənin xoşbəxtliyin belə “dak- ha”dır; bu söz pali dilində “əzab” və ya “məmnuniyyət- sizlik” deməkdir. Xoşbəxtlik və bədbəxtlik bir-birindən ayrılmazdır. Bu o deməkdir ki, sənin xoşbəxtliyinlə bəd- bəxtliyin faktiki olaraq eyni şeydir. Onları bir-birindən ancaq zaman illüziyası ayırır. Ancaq bu heç də sənin neqativ mövqedə olmalı oldu- ğun demək deyil. Bu sadəcə sənin şeylərin mahiyyətini anlayıb, bütün həyatın boyu illüziyalar ardınca qaçma- mağın üçündür. Bu sənin gözəl şeyləri və xoş situasi- yaları qiymətləndirməməyin, zövq almamağın anlamına da gəlmir. Lakin onların verə bilmədiyi, yəni nəyləsə ey- niləşmə, daimilik və ümid etmək, yaxud özünü tam real- laşdırmanın arxasınca getmək əzaba və ümidlərin puç ol- masına aparan yoldur. Əgər insanlar aydınlansalar və özlərini əşyalarla eyniləşdirməkdən daha zövq almasalar, bütün reklam sənayesi və istehlak cəmiyyəti çökər. Çünki xoşbəxtliyə bu yolla nə qədər israrla can atırsansa, o da bir o qədər səylə səndən qaçır. Müvəqqəti və səthi heç bir 244 şey səni heç vaxt məmnun etməyəcək, lakin həqiqətə ça- tana qədər, bəlkə də, çoxlu ümidsizlik, məyusluq yaşaya bilərsən. Şeylər və situasiyalar həzz verə bilər, ancaq on- lar sənə ağrı da verəcək. Əşyalar və siyuasiyalar sənə ləz- zət verə bilər, ancaq sevinc bəxş edə bilməz. Sevinci heç bir şey bəxş edə bilməz. Sevinc səbəbsizdir və Varlığın sevinci kimi daxildən gəlir. O sənin təbii halındır, səylə çalışaraq və ya mübarizə apararaq əldə edəcəyin bir şey deyil. İnsanların çoxu malik olduğu, uğrunda mübarizə apardığı əşyalarda heç bir “qurtuluş” olmadığını qətiy- yən anlamır. Bunu anlayanlar çox zaman həyatdan bezir və depressiyaya düşürlər: əgər heç bir şey sənə həqiqətən tam məmnunluq vermirsə, nə uğrunda mübarizə apara- san? Bunun mənası varmı? Əgər Əhdi-Ətiqin peyğəmbəri aşağıdakıları yazıbsa, deməli, bu anlayış səviyyəsinə yük- səlib: “Mən günəşin altında baş verən hər şeyi gördüm və bunlar hamısı boş, mənasız şeylər idi, küləyin arxasınca qaçmaqdan başqa bir şey deyildi”. Bu fikri dərk edəndə, sən ümidsizliklə aydınlanma- nın arasında, hərəsinin bir addımlığında olacaqsan. Bir Buddist rahib bir vaxtlar mənə belə demişdi: "Rahib olduğumdan bəri keçən iyirmi il ərzində öy- rəndiyim bütün şeyi bir cümlə ilə ümümiləşdirə bilərəm: Yaranan hər şey, yox olur. Bildiyim budur. 245 O bunu demək istəyirdi: “Mən var olana müqavimət göstərməməyi öyrəndim; mən mövcud ana var olmağa icazə verməyi, bütün şey- lərin və şəraitlərin müvəqqəti təbiətini qəbul etməyi öy- rənmişəm. Beləcə, dinclik tapmışam”. Həyata müqavimət göstərməmək xoşbəxt, qayğısız və asan yaşamaq deməkdir. Onda bu hal artıq vəziyyə- tinin yaxşı və ya pisliyindən asılı olmayacaq. Demək olar ki, paradoksaldır, ancaq elə ki formadan daxili asılılığın aradan qalxır, həyatının ümumi şəraiti və xarici görkəmin əhəmiyyətli dərəcədə yaxşılaşma tendensiyası qazanır. Xoşbəxt olmaq üçün ehtiyac duyduğun şeylər, insanlar və şərtlər mübarizəsiz və heç bir səy göstərmədiyin halda sənin yanına gəlməyə başlayırlar və nə qədər ki, vardırlar onları dəyərləndirə, onlardan həzz ala bilərsən. Əlbəttə ki bütün bunlar, müvəqqətidir, dövrlər gəlib-gedəcəklər, ancaq onlardan asılılığın olmadığı üçün, bundan sonra onları itirmək qorxun da olmayacaq. Həyat qayğısızca- sına axacaq. Hər hansı ikinci mənbədən gələn xoşbəxtlik dərin ol- mur. O yalnız Varlığın solğun əksi, müqavimətsiz duru- ma girərkən dincliyin daxilində tapdığın titrək əks-səda- sıdır. Varlıq səni idrakın əks qütblərinin hüdudlarından kənara çıxararaq, formaya bağlılıqdan azad edir. Ətrafda hər şey uçulub-dağılsa, parçalansa belə, sən dincliyin də- 246 rin hissini duymağa davam edirsən. Bəlkə də, bununla xoşbəxt olmayacaqsan, ancaq sakit olacaqsan. Neqativlikd ən İstifadə Edib Onu K ənara Atmaq İstənilən daxili müqavimət bu və ya digər formalı ne- qativlik kimi hiss olunur. İstənilən cür neqativlik də mü- qavimətdir. Bu mənada hər iki söz, eyni anlamdadır. Ne- qativlik adi hirsdən və ya dözümsüzlükdən azğın qəzəbə qədər, depressiv ovqatdan, ya da hiddətdən çıxılmaz inti- har durumunadək dəyişə bilər. Bəzən müqavimət emosi- onal ağrıları da hərəkətə gətirir. Bu halda ən mənasız si- tuasiya belə, qəzəb, depressiya və ya dərin kədər kimi güclü neqativlik yaradır. Eqo neqativlik vasitəsilə reallığı ustalıqla idarə edə- rək, istədiyini ala biləcəyinə inanır. Eqo onun vasitəsilə həmçinin arzuladığı situsiyaları cəlb edə, arzu olunma- yanları isə qova biləcəyinədə inanır. Möcüzələr Kursu düzgün olaraq, xoşbəxt olmadığın zamanlarda bədbəxtli- yin sənə istədiyini “əldə edəcəyin” ilə bağlı şüuraltında inama sahib olduğunu göstərir. Əgər “sən", yəni idrakın bədbəxtliyin işləmədiyinə inanmasaydı, onu yaratmaq nəyinə lazım idi? Həqiqət budurki, şübhəsiz, neqativlik işə yaramır. O, arzulanan şəraiti cəzb etmək əvəzinə, on- ların yaranmasına mane olur. Arzuolunmaz halları dağıt- 247 maq əvəzinə, onları yerində saxlayır. Neqativliyin yeganə “faydalı” tərəfi eqonu möhkəmləndirməsidir. Elə bu sə- bəbdən də eqo onu sevir. Elə ki özünü neqativliyin hər hansı cəhəti ilə eyniləş- dirirsən, artıq onu başından çıxarıb ata bilmirsən və dərin şüuraltı səviyyədə müsbət dəyişikliklərdə istə- mirsən. O, sənin depressiv, acıqlı və haqsızlığa məruz qalmış kimliyini təhdid edəcək. Onda sən isə həyatının müsbət yönlərinə əhəmiyyət verməyəcək, onları görmə- məzliyə vuracaq və qəbul etməyəcəksən. Neqativlik təbii amil deyil. O, təbiətdə yoxdur. Ne- qativlik psixi çirkləndirici kimidir, həm də təbiətin zəhər- lənərək məhv olması ilə kollektiv insan psixikasında top- lanan nəhəng mənfi yük arasında dərin əlaqə var. Planeti- mizdə insan həyatından başqa heç bir həyat forması neqativliyi tanımır. Eyni zamanda, heç bir digər həyat forması onu saxlayan, mövcudluğunun əsası olan yer kü- rəsini murdarlayıb zəhərləmir. Sən heç stress vəziyyətinə düşmüş narazı bir çiçək, ya da palıd ağacı gördünmü? Depressiyaya düşmüş delfin və ya qurbağa, özündən narazı və rahatlıq tapmayan pişik, inciklik və nifrətdən qovrulan quş gördünmü? Yalnız insanlarla yaxın təmas- da olan, insan idrakı və onun dəliliyi ilə əlaqəsi olan hey- vanlar təsadüfən müəyyən əsəbi davranış göstərə və ya neqativliyə bənzər şeylər hiss edə bilərlər. 248 Hər hansı bitki və heyvanı müşahidə et, ondan var olanı olduğu kimi qəbul etməyi öyrən, Mövcud ana gü- zəştə getməyi öyrən. Həyatı öyrən. Bötüvlüyü öyrən, bü- töv olmağın, özünlə olmağın, həqiqi olmağın nə olduğu- nu öyrən. Necə yaşamağı, necə ölməyi, həyatı və ölümü problemə çevirməməyi öyrən. Mən bir neçə Dzen ustadı ilə birlikdə yaşadım, onlar hamısı pişik idilər. Hətta ördəklərdən mühüm mənəvi dərslər aldım. Onları sadəcə müşahidə etmək meditasiya- dır. Onlar necə də azad və sərbəst şəkildə, öz aləmlərin- də, indiki anda tam mövcud halda, ləyaqətli və mükəm- məl şəkildə hərəkət edirlər; bunu ancaq idraksız varlıqlar edə bilər. Bununla belə, iki ördək təsadüfən dalaşa bilər; bəzən naməlum səbəbdən, ya da biri o birinin sahəsinə girdiyi üçün. Döyüş adətən bir neçə saniyə davam edir sonra isə ördəklər ayrılıb əks istiqamətlərə üzərək, yolda arabir qanadlarını möhkəm çırpırlar. Sonra elə dinc üzür- lər ki, sanki aralarında heç bir dava-filan olmayıb. Bunu ilk dəfə müşahidə edərkən birdən anladım ki, onlar qa- nadlarını çırparkən artıq enerjidən azad olur, bununla da enerjinin bədənlərində qalıb neqativliyə çevrilməsindən qorunurlar. Bu, təbiətdən gəlmə müdriklikdir və onlar üçün çox asanddır, çünki keçmişdə yaşayan və bununlada özlərini onunla eyniləşdirən idrakları yoxdur. |