Azərbaycan döVLƏT İQTİsad universiteti
Yüklə 1,57 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Sxem 3. Maliyyə əməliyyatları üzrə hesabatlarda verilən məlumatların keyfiyyəti Mənbə
|
Münasiblik göstəricisi. Müxtəlif dövrlərdə (keçmiş, indiki, gələcək) baş
vermiş və verəcək hadisələri qiymətləndirərək istifadçilərin iqtisadi qərarlar verməsinə təsir göstərən məlumat uyğun hesab olunar. İnformasiyanın münasib olması, onun mahiyyətinə və əhəmiyyətliliyinə bağlı olaraq dəyişir. Bəzən informasiyanın daşıdığı məna, onun uyğun olması üçün kifayət olur. Başqa zaman isə informasiyanın mahiyyətivə əhəmiyyətliliyi nirlikdə diqqətə alınır. Əhəmiyyətlilik göstəricisi. Maliyyə əməliyyatları üzrə hesabatları təqdim edən şəxslər tərəfindən diqqət verilməməsi ya da təhrif olunduğu üçün istifadçilərin bu hesabatlarda əks olunan məlumatlara uyğun olaraq iqtisadi qərarları effektiv qəbul etməsinə təsir göstərə bilmiş informasiya faydalı hesab edilir. 24 Sxem 3. Maliyyə əməliyyatları üzrə hesabatlarda verilən məlumatların keyfiyyəti Mənbə: Mühasibat uçotunun hesablar planı və onun tətbiqinə dair Təlimat, “Kapital Audit Ltd” MMC, Bakı şəhəri, 2007-ci il Əhəmiyyətlilik müəyyən dövrdə və mühitdə maliyyə əməliyyatları üzrə hesabatlarda diqqətsizlik səbəbi ilə qeyd edilməmiş məlumatın ya da baş vermiş bir səhvin səviyyəsindən asılı olaraq dəyişir. Başqa sözlə, əhəmiyyətlilik anlayışı məlumatın daşıdığı keyfiyyət göstəriciləri üzrə deyil, həmin məlumatların mütənasibliyini təyin edən kəmiyyətlə ölçülər. Münasiblik Əhəmiyyətlilik Etibarlılıq Neytrallıq Mahiyyətin formadan üstünlüyü Düzgün təqdimat Ardıcıllıq Müqayisəlilik Tamlıq Ehtiyatlılıq Anlaşıqlılıq 25 Etibarlılıq göstəricisi Maliyyə əməliyyatları üzrə hesabatlarda göstərilən məlumatların tərkibində ciddi səhvlər, habelə qabaqcadan yaranmış yanlış ya da qərəzli fikirlər göstərilməyən məlumat toplusu etibarlı görülür. İstifadçilər bu məlumatları etibarı gördükdə, buna güvənə bilirlər. Etibarlı hesab edilən məlumat neytral, ehtiyatlı, dürüst təqdimolma və vahidlik kimi bəzi keyfiyyətlərə sahib olmalıdı. Düzgün təqdimat Təşkilatlarda hazırlanan Maliyyə əməliyyatları üzrə hesabatlarda məlumatların dürüst təqdimat edilməsi, müəssisənin maliyyəsinin vəziyyəti ilə fəaliyyətinin nəticələrini aydın və dürüst, həm də təhrifə yol vermədən, manipulya olmamış və ya faydalı faktları gizli tutmadan, məğzin formadan üstün olması konsepsiyasına uyğun, mümkün qədər daha obyektiv qaydada əks etməsini ifadə etməkdədir. Bu o mənayə gəlir ki, Konseptual Əsasların ya da müvafiq Beynəlxalq Mühasibat Uçotu Standartının tanınmasının əsas göstəricilərinə uyğun olan və hesabat müddətində, və ya hazırlanmış hesabat dövrü ərzində göstərilən aktivlərlə öhdəliklərə, bundan başqa kapitala, müəssisə gəlirlərinə və xərclərinə təsir göstərən təsərrüfat əməliyyatlarının hamısına və başqa hadisələri maliyyə əməliyyatları üzrə hesabatlarda düzgün formada əks olunacaqdır. Mahiyyətin formadan üstün olması Maliyyə əməliyyatları üzrə hesabatlarda qeyd edilmiş əməliyyatlarla başqa hadisələrin doğru olması məqsədilə bu əməliyyatlarla hadisələr, iqtisadi məğzin hüquqi formadan üstün olması prinsipinə uyğun təqdim olunur. Neytrallıq göstəricisi Maliyyə əməliyyatları üzrə hesabatlarda qeyd edilmiş informasiyanın etibarlı və güvənli olması məqsədilə məlumatlar neytral qaydada, başqa sözlə, qərəzsizliyi ifadə etməlidir. Maliyyə əməliyyatları üzrə hesabatları hazırlayanların təqdim etdiyi informasiya, əvvəlcədən müəyyən edilmiş nəticənin əldə edilməsində istifadçinin qərarlarına təsir göstərdikdə, maliyyə əməliyyatları üzrə hesabatlar tərəfsiz hesab edilmir. 26 Ehtiyatlılıq göstəricisi Ehtiyatlılıq göstəricisi, qeyri-müəyyən imkanlar daxilində qiymətləndirmə zamanı aktivlərin, həmçinin gəlirlərin artırılmamasını, öhdəliklərlə xərclərin azalmamasının təmini məqsədi ilə dəqiq yanaşmanın nəticəsidir. Bəzi halda bu o mənaya gəlir ki, qeyri-müəyyən şəraitdə aktivlərlə gəlirin mümkün olan dəyərlərindən ən aşağı, öhdəliklərlə xərcin ən yüksək olan dəyəri istifadə edilməlidi. Amma qeyd edilən ehtiyatlılıq prinsipinə əməl edilməsi gizli kapital ehtiyatlarının vəhəddən artıq səviyyədə hesablanan və qiymətləndirilın öhdəliklərin yaranmasını, habelə aktivlərlə gəlirlərin qəsdən azaldılmasını ya da öhdəliklərlə xərclərin bilərəkdən artmasını əsaslandırmır. Tamlıq göstəricisi Maliyyə əməliyyatları üzrə hesabatlarda qeyd edilmiş informasiyanın daha etibarlı görülməsi məqsədilə bu informasiyalar, onun əhəmiyyətlilik səviyyəsi, ona çəkilən xərcləri diqqətə almaqla, daha əhatəli olmalıdır. Müqayisəlilik göstəricisi İstifadçilər üçün maliyyə əməliyyatları üzrə hesabatlar arasında uyğunluq ilə fərqliliyi müəyyənləşdirmək və qiymətləndirmək fürsətini yaradan məlumat müqayisəli hesab olunur. İstifadçilərin əsasən müəssisənin çeşidli dövrlərinə aid edilmiş maliyyə əməliyyatları üzrə hesabatlarının və müxtılif təşkilatların maliyyə əməliyyatları üzrə hesabatların müqayisəsinin aparılması istifadəçinin təşkilatın maliyyə vəziyətindəki, həmçinin fəaliyyətinin maliyyə nəticələrində olan trendləri müəyyənləşdirmək fürsəti yaranır. Ardıcıllıq göstəricisi Müqayisəsi aparılan informasiyanın ən mühim keyfiyyətilərindən biri onların ardıcıllığı ilə bağlıdır. Müqayisəlilik prinsipinin əsası, maliyyə əməliyyatları üzrə hesabatlarda qeyd edilmiş informasiyanın bir dövrdən digər dövrə qədər ardıcıl formada göstərilməsini, qiymətləndirilməsini, həm də təqdimatını tələb etməkdədir. 27 İnformasiyaların müəyyən bir ardıcıllıqla göstərilməsi şirkət tərəfindən dövrlərin hamısında bir birinə oxşayan hadisələrlə bağlı eyni uçot qaydasının tətbiq olunmasını bildirməkdədir. Ancaq ardıcıllıq prinsipi seçilib tətbiq edildiksə maliyyə əməliyyatları üzrə hesabatlarının etibarlılığının, münasibliyinin, habelə anlaşılmasının təkmilləşməsi üçün aparılacaq uçot siyasətində dəyişikliklərin baş verməsinə çətinlik göstərməməlidir. İnformasiyaların müqayisə edilməsi və ardıcıllığının təmin edilməsi maliyyə əməliyyatları üzrə hesabatların tərtib edilərək hazırlanmasında istifadə olunan uçot siyasəti haqqında istifadçilərin məlumatlandırılmasına təminat verir. Tətbiq edilmiş uçot siyasəti zamanı aparılmış hər bir dəyişiklik, əldə edilmiş nəticələrlə bir bütün olaraq izah edilməlidir. Anlaşıqlılıq göstəricisi Maliyyə əməliyyatları üzrə hesabatlarda qeyd edilmiş informasiyanın mahiyyəti istifadçilər tərəfindən düzgün anlaşılmalıdı. Həm də, istifadçilər kommersiya fəaliyyəti, həm də mühasibat uçotu üzrə məcburi biliyə sahib olaraq bütün məlumatları tam olaraq dərindən qavramağa hazır olmalıdı. Bu informasiya bütünü, əsasən onların çətinliyinə əsasən istifadçilər tərəfindən aydın olmaması səbəbi ilə maliyyə əməliyyatları üzrə hesabatlarda qeyd edilməlidir. Yüklə 1,57 Mb. Dostları ilə paylaş:
|