Azərbaycan miLLİ elmlər akademiyasi nəSİMİ adina diLÇİLİK İnstitutu vəfa abdullayeva-nəBİyeva

Müasir Azərbaycan dilində terminoloji leksikanın inkişafı
29 
dəfə olaraq sosial şəbəkələrdə işlədilən ən yeni terminlər də 
əlavə olunmuşdur [198].
Müasir dövrdə nəşr olunan çoxdilli lüğətlər sırasında 
“İngiliscə-azərbaycanca-rusca aviasiya terminləri lüğəti” də 
var. Lüğətdə mülki aviasiyanın bütün fəaliyyət sahələri əhatə 
edən 7000-dən çox termin və bu terminlərə aydınlıq gətirən 
ingilis, fransız, ispan, rus dillərində çoxlu sayda məlumatlar 
verilmişdir [174].
Tibb sahəsində çap olunmuş “Tibb terminləri və klinik 
simptomlar lüğəti” təbabət ilə maraqlanan hər kəs üçün faydalı 
vasitədir. Kitabda praktik və elmi təbabət üçün lazım olan 
termin və simptomlar diaqnostika, daxili xəstəliklər, 
infeksiyalar, cərrahiyyə, pediatriya, onkologiya, ginekologiya 
və s. üzrə əlifba sırası ilə verilmişdir. Burada eponimik və 
qeyri-eponimik termin və simptomlar, latın və Azərbaycan 
dillərində orijinal və izahlı şəkildə şərh edilmişdir [213].
Hərbi sahədə 2010-cu ildə Zahir Salahov, İkram 
Qasımovun müəllifliyi ilə “İngiliscə-azərbaycanca-rusca hərbi 
terminlər” lüğəti nəşr olunub. Lüğət 15000-dən artıq termin, 
söz və ifadəni əhatə edir və hazırkı dövrdə respublikamızda 
ordu quruculuğu işlərində, eləcə də digər dünya dövlətləri ilə 
diplomatiya və hərbi əməkdaşlıq sahəsində əlaqələrin geniş-
lənməsində xüsusi əhəmiyyətə malikdir [186]. 
R.Əliquliyev ,S.Şükürlü, S.Kazımovun təşəbbüsü ilə 2009-
cu ildə Azərbaycan dilində elmi fəaliyyətlə bağlı ilk izahlı 
“Elmi fəaliyyətdə istifadə olunan əsas terminlər” lüğəti nəşr 
olundu. Lüğətdə elmi fəaliyyətdə istifadə olunan 1082 əsas 
terminin geniş izahı verilir. Lüğətin müsbət keyfiyyətlərindən 

---

Vəfa Abdullayeva-Nəbiyeva____________________________________
 
30 
biri də terminlərin böyük bir qisminin ana dilində işlənən 
qarşılıqları ilə verilməsidir. Lüğətdə terminlər əlifba sırası ilə 
düzülmüş və izahı elə qurulmuşdur ki, təsnifat nəticəsində 
onlar arasında yaranmış əlaqə itməsin [165].
Nəşriyyat təcrübəsində ilk nümunə olan izahlı lüğətlərdən 
biri də “Kino, televiziya, radio terminləri”dir. Kitabda kino, 
televiziya, radio, video, həmçinin bu sahələrin sıx bağlı olduğu 
informatika, sosiologiya, informasiya texnologiyaları və müasir 
kommunikativ jurnalistika sistemində ən çox işlənən 
terminlərin izahı verilmişdir [192].
Azərbaycan statistikasında ilk dəfə olaraq sistemli və 
kompleks şəkildə hazırlanmış 2010-cu ildə nəşr olunan “İzahlı 
statistika terminləri lüğəti”ndə bu sahə ilə bağlı 3768 anlayış və 
onların izahları öz əksini tapmışdır [181]. 
Tərcümə prinsipi əsasında qurulmuş ikidilli lüğətlərdən 
biri də 2004-cü ildə K.M.Şərifovun müəllifliyi ilə nəşr olunan 
“Rusca-azərbaycanca dəmiryol nəqliyyatı terminləri lüğəti”dir. 
15000-dən çox termin və termin birləşmələrini əhatə edən bu 
lüğətdə terminlərin Azərbaycan dilində dəqiq qarşılıqları 
verilmiş, bəzi terminlərin tərcüməsi mümkün olmadıqda isə 
onların dildəki sinonimləri qeyd olunmuşdur [210]. 
Kənd təsərrüfatının bir çox sahələrinə aid terminoloji 
lüğətlər çap edilmişdir. Lakin arıçılığa dair terminoloji lüğətin 
yaradılmasında heç bir təşəbbüs göstərilməmişdir. İlk dəfə 
olaraq Q.Sultanlı 2010-cu ildə “Rusca-azərbaycanca arıçılıq 
terminləri” lüğəti hazırlamışdır. Lüğətdə arıçılığa dair rus dilində 
olan ədəbiyyatlarda işlədilən 4200-ə qədər termin və ifadələrin 
ilk dəfə Azərbaycan dilində tərcüməsi verilmişdir [208].

---