Azərbaycan respublikasi təHSİl naziRLİYİ baki biznes universiteti “Menecment və Marketinq”

3. Kursun öyrəndiyi obyekt və tədqiqat metodu.

Kursun öyrənilməsinə gəldikdə isə bilmək lazımdır ki, hər bir elmin öz öyrənmə obyekti, metodu var.

Məlum olduğu kimi, “Beynəlxalq marketinq” “Marketinq” elminin mühüm və əsas formalardan biridir. Odur ki, “ Beynəlxalq marketinq”in mahiyyəti, məzmunu, prinsipləri, məqsədi, vəzifələri və fuksiyaları, eləcə də beynəlxalq marketinq fəaliyyəti üçün xarici bazarın zəruri şərt və iqtisadi əsasıdır.

“Marketinq” kursu kimi, “Beynəlxalq marketinq” fənninin tədrisində də başlıca məqsəd: tələbləri: “Beynəlxalq marketinq” konsepsiyaları və onun “incə­lik­lər” ilə yaxından tanış etmək; müasir şəraitdə bu konsepsiyaların tətbiq edilə bilmə imkanları baxımından ona yanaşmaq metodlarını öyrənmək və ətraf mühitin müntəzəm olaraq, sürətlə və kəskin dəyişdiyi müasir şəraitdə hər bir konsepsiyanın tətbiqinin təhlilini aparmaqdır.

Bütün bu yuxarıda qeyd edilənlər də öz növbəsində kursun predmetini təşkil edir. Deməli kusun predmeti müəssisənin fəaliyyətinin təşkili, planlaşdırılması və idarə edilməsi,eləcə də onun birbaşa bazara (daxili və xarici bazara) istiqamət­ləndirilməsidir. Bu məqsədlə beynəlxalq marketinq – təşkilati – texniki, iqtisadi, sosial və s. sahələri özündə birləşdirməklə, idarəetmənin aparıcı və həlledici funksiyaları icra etməkdir. Başqa sözlə, əmtəələr axınının (həm ölkədaxilində, həm də xarici ölkələrdə olan) istehsalçılardan istehlakçılara istiqamətləndirilməsi (özü də bunun minimum xərclə və tez başa çatdırılmasını, həm də nəzərdə tutulmuş gəlirin əldə alınması təmin etməklə) və s. təşkil edir.

Göründüyü kimi, əmtəənin yeni növlərinin yaradılması və onların istehsalı məhz müəssisələr tərəfindən həyata keçirilir. Bu məsələlərin ən səmərəli (optimal) variantda və kompleks həll edilməsinin metod və usulları isə həm təbii – texniki və həm də ictimai elimlər tərəfindən öyrənilir.Deməli, marketinq (həm də marketinqin mühum və əsas formalarından biri olan “ Beynəlxalq marketinq ” də ) – daxili və həm də xarici bazarda olan real vəziyyəti dəqiq öyrənmək, tədqiq etmək yolu ilə potensial təlabatın müəyyən etməli və buna uyğun olaraq, bazara tələb olunan miqdarda və keyfiyyətdə əmtəələri çıxarmalıdır. Bütün bunlar da öz növbəsində kursun predmetini təşkil edir. Müəssisənin xarici bazarda olan fəaliyyəti isə beynəlxalq marketinqin obyektidir.

Milli kampaniya isə hər milli bazarın özünəməxsus xüsusiyyətlərinə əsaslanır və bununla əlaqədar hər bazar şəraitinə görə marketinq kompleksini uyğunlaşdırır.

Bazar iqtisadiyyatı şəraitində bütün fəaliyyət növləri yalnız marketinq ixtisasından, yəni marketoloqlardan istifadə etməlidirlər, yəni öz müəssisələrində bu ixtisasa yiyələnən şəxslərə üstünlük verməlidirlər. Çünki marketinq müasir biznesin açarıdır.

Marketinq müasir, gəlirli və faydalı biznesin yaradılması, təşkili, planla.dırılması və idarə edilməsi haqqında elmdir. Bu baxımdan hər bir iş adamının hansı ölkədə fəaliyyət göstərməsindən asılı olmayaraq marketinq fəaliyyətindən istifadəsinə ehtiyac olacaq.

Odur ki, "Marketinq" fənninin tədrisi ilə yanaşı "Beynəlxalq marketinq" fənninin öyrənilməsi də vacibdir. Müasir qloballaşma şəraitində ölkələr arasında inteqrasiya beynəlxalq əmək bölgüsü serətlə inkişaf edir. Bu proses beynəlxalq marketinq fənninin də tədrisini, bu elmin öyrənilməsini zəruri edir.

Beynəlxalq marketinq – kompaniyaların xarici dövlətlərin bazarında marketinq fəaliyyətidir, inkişaf strategiyasıdır.

Ekonomiks - əksər ( bir çox ) iqtisad elmlərinin nailiyyətlərini özündə tam əks etdirərək, biznes qanunlarını, onun reallaşdırılması mexanizmini və təsərrüfatçılıq üsul və metodlarını, iqtisadi siyasəti, iqtisadiyyatın hər hansı bir sahənin fəaliyyətində qarşıya çıxan problemlərin həll edilməsi və ziddiyətlərin aşkar edilməsini öyrənən elm sahəsidir.

Ekonomiks və səmərəlilik – cəmiyyətin ehtiyacları praktiki olaraq sonsuz, resurslar isə məhdud və ya azdır. Bu halda cəmiyyət mümkün qədər bu ehtiyacları ödəməyə çalışmalıdır. Ekonomiks – məhdud və az olan resurslardan səmərəli istifadə etmək haqqında elmdir.

“ Ekonomiks ” dərsliyi – Qərb ölkələrində bazar iqtisadiyyatı üzrə bir çox dərsliklər mövcuddur. İldən – ilə onların sayı artır. Dünya miqyasında bu silsilədən ən geniş yayılmış dərsliklər ABŞ – ın professorları tərəfindən yazılmışdır. Son vaxtlara kimi bir çox ölkələrdə məşhur Amerika iqtisadçısı prof. P.Samuelsonun yazdığı “ Ekonomiks ” dərsliyi məlum idi. Sonralar Nebraska ştatı Universitetinin ( Linkon şəh ) iqtisadiyyat üzrə professoru K. Makkonnella tərəfindən “Ekonomiks: Prinsipləri, problemləri və siyasət ” adlı yeni bir dərslik hazırlanmış və 1960 – cı ildə ABŞ – da nəşr olunmuşdur. Həmin dərsliyin yeni on birinci nəşri təxminən 30 ildən sonra yenidən prof. K. Makkonnella və onun sabit aspirantı, hal – hazırda Sakit okean Lyuteran Universitetinin ( Vaşinqton ştatı ) iqtisadiyyat üzrə professoru S. Bryu iləbirgə hazırlanmış və 1990 – cı ildə işıq üzü görmüşdür.

Adı çəkilən bu dərsliyin on birinci nəşr 1992 – ci ildə rus dilində tərcümə olunaraq Moskvada nəşr olunmuşdur. Həmin dərslik “ müasir bazar iqtisadiyyatının ” yaxşı dərk etmək istəyən hər bir oxucu üçün başa düşülən dildə yazılmış və fikirlərin aydın verilməsi ilə digər dərsliklərdən kəskin fərqlənir. Burada iqtisadi təhlillər çox geniş sistemləşdirilmiş qaydada verilmişdir. Bu üstün xüsusiyyətlərinə görə dərslik dünyanın bir çox dillərində tərcümə edilmiş və dünya ölkələrinin əksəriyyətinin ali təhsil müəssisələrində istifadə edilir.Hal – hazırda iqtisadiyyat üzrə dərsliklər arasında “ Ekonomiks ” özünün ümumi tirajina görə ən yüksək pillədə dayanır.

Ekonomiksin əsasları – Ekonomiksin əsasını 2 fundamental fakt təşkil edir. Ümumilikdə isə bunlar da iqtisadiyyatın bütün problemlərini tam əhatə edir. Bunlar aşağıdakılardır: 1. Cəmiyyətin maddi ehtiyacları. 2. İqtisadi resurslar, yaxud mal və xidmətlər istehsalı üçün zəruri olan, amma məhdud və ya az miqdarda olan vasitələr.

Ekonomiksin metodu –bütün elimlərin hamısı faktlara əsaslanır. İqtisadi nəzəriyyənin vəzifəsi bu faktların sistemləşdirmək, tədqiq etmək, araşdırmaq və ümumiləşdirməkdir. Prinsiplər və modellər ( iqtisadi təhlilin son nəticəsi ) faktların qarşılıqlı əlaqələndirilməsi, birləşdirilməsi, sistemləşdirilmisi və nəticədə ümumi bir fikrə gəlinməsidir. Faktsız nəzəriyyə və nəzəriyyəsiz faktlar mənasız və lazımsızdır. İqtisadçılar, adətən, bütün təbiətvə ictimai elmlər üçün mövcud olanmetodologiyanı tətbiq edirlər. - Стратежи маркетинг нязаряти-фирманын илкин мягсяд вя вязифяляринин мювъуд базар имканларына мцвафиглийинин вахта- шыры йохланылмасы цчцн кечирилян нязарятдир. Нязарятин бу нювц фирманын али рящбярлийи вя маркетинг тяфтишчиляри тяряфиндян щяйата кечирилир. Вахташыры олараг фирма бцтювлцкдя юзцнцн маркетинг фяалиййятинин сямярялилийини йохламаг цчцн ону критик нюгтейи- нязярдян гиймятляндирмялидир. Бунун цчцн тяфтишчийя идаряедиъиляр, мцштяриляр, дилерляр, малэюндярянляр вя диэяр шяхслярля сорьу апармаг цчцн там мцстягиллик верилмялидир. Бу сорьу фирманын маркетинг фяалиййятинин мювъуд вязиййятинин айдынлашдырылмасы мягсядиля щяйата кечирилир. Стратежи маркетинг нязарятинин башлыъа мягсяди фирманын щягигятян мювъуд олан ян йахшы маркетинг имканларындан неъя истифадя етдийини вя буну ня дяряъядя сямяряли етдийини айдынлашдырмагдыр. Маркетингин тяфтиши просеси адятян алты мярщялядя щяйата кечирилир:

Биринъи- маркетинг тяфтишинин кимин тяряфиндян щяйата кечириляъяйи мцяййянляшдирилмялидир (йяни тяфтишин фирма мцтяхяссисляри вя йахуд кянар мцтяхяссисляр тяряфиндян апарылма- сы).

Икинъи –тяфтишин кечирилмя вахтынын вя тякрарланмамасынын мцяййянляшдирилмяси.

Цчцнъц-тяфтиш сащясинин мцяййянляшдирилмяси:

цфиги тяфтиш (чох вахт маркетингин гурулушунун тяфтиши адландырылыр) фирманын маркетигинин цмуми фяалиййятинин йохланылмасыдыр. Шагули тяфтиш- фирманын маркетинг стратеэийасынын щяр щансы бир тяряфинин дяриндян юйрянилмясидир, мясялян, мящсулун планлашдырылмасы.

Дюрдцнъц-тяфтишин кечирилмя формасынын ишлянилмяси.

Бешинъи-тяфтишин кечирилмяси. Бурада тяфтишин кечирилмя мцддятинин вахты, онун ачыг вя йа баьлы кечирилмяси; сон мялуматын неъя щазырланаъаьы мцяййянляшдирилир.

Алтынъы-нятиъялярин рящбярлийя тягдим олунмасы. Бунунла йанашы, гейд етмяк лазымдыр ки, тяфтиш просеси онун нятиъясиня эюря мцвафиг реаксийа верилдикдян сонра битмиш щесаб олунур. Бунун мцяййянляшдирилмяси тяфтишчинин дейил, рящбярин мясулиййят даирясиня аиддир