www.ziyouz.com kutubxonasi
31
— Bu yerga turli xil odamlar yig‘ilishgan va ular har turli tangrilarga sig‘inishadi. O‘zim
yolg‘iz Ollohga sajda qilaman va Uning nomi bilan qasam ichaman: sahroni boz zabt
etish uchun ilkimdagi borki imkonimni ishga solaman. Endi har qaysingiz o‘z
tangringizga sajda qilib, har qanday vaziyatda ham menga bo‘ysunishga so‘z beringiz.
Sahroda sarkashlik qilish — halokatdir.
Past ohangdagi tovushlarning g‘ala-g‘ovuri ko‘tarildi — bu o‘z tangrilariga iltijo
etayotganlarning tovushi edi. Santyago Iso Masih nomiga qasamyod qildi. Angliyalik
sukut saqladi. Bu jarayon qasam ichishga ketadigan vaqtdan biroz cho‘zildi — odamlar
samodan himoya va xayrixohlik tilashardi.
Shundan so‘ng burg‘uning cho‘ziq tovushi eshitildi va odamlar egarga minishdi.
Santyago bilan angliyalik ham o‘zlari sotib olishgan tuyalarga bir amallab minib olishdi.
Bo‘zbola yonidagi yo‘ldoshi tuyasiga kitob joylangan og‘ir jomadonlarni rosa yuklaganini
ko‘rib, jonivorga ichi achidi.
— Ammo, aslida, hech qanaqa tasodifning o‘zi yo‘q, — go‘yo allaqachongi gurungni
davom ettirgan bo‘lib dedi angliyalik. — Mening bu yerga kelishimning sababi, bir
oshnam shunday arab haqida eshitgan ekan, u arab...
Biroq uning so‘zlarini harakatga kelgan karvon shovqini yutib yubordi. Shunday esa-da
Santyago angliyalikning muddaosini juda yaxshi bilardi: voqealarni bir-biriga bog‘lab
turadigan sirli zanjir bo‘ladi. Ayni shu vosita uni qo‘ychivonlikka boshladi, bir tushni ikki
marta ko‘rgani, Afrika qirg‘oqlariga yaqin joyga borgani-yu bu shaharchada podshohni
uchratgani, tovlamachiga duchor bo‘lgani, billur sotadigan do‘konga yollangani...
hammasi shundan.
“O‘z Yo‘lingdan qancha uzoq ketsang, u hayotingni shu qadar izchil belgilaydi”, — o‘yladi
bo‘zbola.
Karvon sharqqa yo‘l tortdi. Sahar palla yo‘lga chiqilar, quyosh chosh tepaga kelganda
dam olish uchun to‘xtalar, jazirama issiq biroz tushgach, yana yo‘lda davom etilardi.
Santyago angliyalik bilan kam gaplashdi — muhojir boshini kitobdan deyarli uzmasdi.
Bo‘zbola churq etmay ko‘p sonli yo‘ldoshlarini kuzatib borardi. Endi ular safar arafasidagi
safardoshlariga o‘xshamasdi. O‘shanda yugur-yugur avjiga mingan: baqiriq-chaqiriq,
bola yig‘isi va otlarning kishnashi, savdogaru tuyakashlarning hovliqqan, hayajonli
ovozlariga qorishib ketgandi. Bu yerda, sahroda esa jimjitlikni doimiy shamolning
hushtagi-yu ulovlar tuyog‘i ostidagi qumning g‘ijirlashigina buzardi. Hatto tuyakashlar
ham sukut saqlashardi.
— Men bu qumliklardan ko‘p o‘tganman, — dedi bir oqshom tuyakashlardan kimdir
boshqasiga. — Biroq sahro shunaqangi ulug‘ va shunaqangi tilsimki, bexosdan o‘zingni
qum zarrasiday g‘arib his eta boshlaysan. Qumning zarrasi esa gungu kar.
Santyago, sahroda birinchi marta bo‘layotgan esa-da, tuyakashning nima haqda
gapirayotganini tushundi. Uning o‘zi ham, dengizga yoki olovga, soatlab bir so‘z
aytmasdan, hech nimani o‘ylamasdan, xayolan bu unsurlarning mislsiz qudratiga tamom
asir bo‘lganday, termilib o‘tira olardi.
“Men qo‘ydan saboq oldim, billurdan saboq oldim, — o‘yladi u. — Endi meni sahro
o‘qitadi. Sahro, meningcha, eng ko‘hnasi, sahro — men oldin ko‘rganlarim orasida eng
donishmandi”.
Shamol esa bu yerda bir nafas ham tin olmas va Santyago Tarifdagi minorada turib
uning kuchini qanday his etganini esladi. Andalusiya yaylovlarida o‘t va suv izlab izg‘igan
qo‘ylarining junini yengil hilpiratib to‘zdiradigan mana shu shamol bo‘lishi kerak.
“Endi ular meniki emas, — o‘yladi u ortiq g‘am chekmay. — Meni unutishgan hamdir,
ehtimol, yangi cho‘ponga o‘rganib qolishgandir. Bo‘lganicha bo‘lar. Qo‘ylar, xuddi u
yerdan bu yerga ko‘chib-kezib yuradigan odamlarday, ayriliq ham bir zarurat ekanini