Backup of Uz Qabigi

aberrasiya və ya işığın aberrasiyası adlanır.

Aberrasiya nəticəsində ekliptikanın qütbündə olan ulduzlar kiçik dairələr cızır. Qütbdən uzuqlaşdıqda dairə böyük ya-rımoxu dairənin radiusuna bərabər olan ellipsə, ekliptikada isə yarısı dairənin radiusuna bərabər olan kiçik qövs parçası-na çevrilir. Parallktik sürüşmədən fərqli olaraq aberrasiya dairəsinin, ellipsinin və qövs parçasının ölçüsü ulduzlara qə-dər olan məsafədən asılı deyil.

Aberrasiya hadisəsini izah edək.

Fərz edək ki, şəkil 7.4-də göstərildiyi kimi verilmiş anda Yerin orbit üzrə hərəkət sürəti vektoru KA istiqamətindədir. K nöqtəsində yerləşən müşahidəçi М göy cismini müşahidə et-mək üçün cihazını KM istiqamətində yönəldir. Fakin işığın sürəti sonlu olduğundan işıq şüaları cihazın O obyektivindən K okulyarına çatana kimi Yer К nöqtəsindən К1 nöqtəsinə

keçir və ona görə də müşahidəçi М cismini görə bilmir. O, М göy cismini müşahidə etmək üçün cihazın okulyar qurtaraca-ğını KK1 qədər əks tərəfə, yəni K2 nöqtəsinə yerləşdirməlidir.

KM və K2M istiqamətləri arasındakı bucağa aberrasiya buca-

ğı deyilir.

Əgər işıq cihazın obyektivindən okulyarına qədər olan OK yolunu t müddətə qət edərsə və Yerin orbit üzrə xətti sü-rəti u olarsa, şəkil 7.4-dən yaza bilərik:

sina K₂K _ ux _ u

sin(P - а) КО ex с'

və ya s<sina = — sinp. (7.5) с

Burada c-işıq sürəti, P-ekliptik enlikdir. Aberrasiya buca-ğı kiçik olduğundan (7.5)- i

kimi yazmaq olar.

Yerin orbit üzrə xətti sürətinin u=29.765 km/s və işıq sü-rətinin c=299792 km/s olduğunu bilərək (7.6)-dan yaza bilə-rik ki,

g=20".496 sinp . (7.7)

Ekliptikanın qütbündə olan göy cismi (ulduz) üçün P=90^o olduğundan

s = So = 20".496

olar.

Burada