I
bunda
– inersiya kuchi
G P T I 0
(16. 34)
I
Mw
(16. 35)
bunda M – ajratib olingan suyuqlik hajmining massasi, w – tezlanish.
Mavjud chegaraviy sharoitlarda suyuqlikning berilgan nuqtasidagi bosim
P, to‘liq G, T va I kuchlar orqali aniqlanadi:
P f
G, T , I
(16. 36)
shuning uchun, (16. 34) ifodani quyidagi ko‘rinishda qayta ifodalash mumkin:
G
f
G, T,
0
(16. 37)
I
T
I
(16. 37) harakat tenglamasi turli xususiy hollar uchun soddalashgan bo‘lishi mumkin. Unga kiruvchi ayrim kuchlar nolga teng yoki boshqa kuchlarga nisbatan hisobga olinmaydigan darajadagi kichik miqdorga ega bo‘lishi mumkin.Masalan, suyuqlik oqimining parallel chiziqli barqaror
harakatida inersiya kuchi
I 0, oqimning quvurdagi naporli harakatida uning
og‘irligi ( G)samarasi ko‘rilayotgan suyuqlik hajmiga ta’sir etayotgan bosim kuchi ( P)samarasiga nisbatan ancha kichik. Shu sababli, (16. 37) tenglamadagi inersiya va og‘irlik kuchlari inobatga olinmasligi mumkin. Tenglamada faqat T va I kuchlari qoladi.
Laminar tartibda harakatlanayotgan oqimda I kuchlari ko‘pincha T kuchlarga nisbatan samarasiz bo‘lganligi uchun ular inobatga olinmasligi mumkin.
Suvning naporsiz turbulent harakatida uning yopishqoqligini kichik qiymatlari hisobiga, ishqalanish kuchlari T boshqa kuchlarga nisbatan kichik bo‘lishi mumkin. Shuning uchun, (16. 37) tenglamada T kuchlarni hisobga olmaslik mumkin. Dastlab, oddiy bir holatni ko‘rib chiqaylik. O‘rganilayotgan suyuqlikka aniqlanadigan kuchlarning (inersiya kuchini hisobga olmaganda) bitta sistemasi ta’siri mavjud bo‘lsa, bunda faqat shunday sharoitdagi harakatni ko‘rib chiqish bilan chegaralanamizki, bunda inersiya kuchlari og‘irlik kuchlari yoki ichki ishqalanish kuchlari bilan bir xil darajada samaraga ega bo‘ladi debhisoblaymiz.
Suyuqlikka faqat og‘irlik kuchlari ta’sir etayotganholat. Bu holatda (16. 37) tenglamaga faqat G kuchi va I inersiya kuchlari kiradi. 16. 2-rasmda tasvirlangan, ikki dinamik o‘xshash gidravlik sistemalar (“natura”va
“model”)ga erishish uchun a va b sxemalarda ko‘rsatilgankuchlar uchburchaklarining geometrik o‘xshashligiga erishishimiz kerak.
Ko‘rsatilgan kuchlar uchburchaklarining o‘xshashliklarini ta’minlash uchun quyidagilar zarur:
ko‘rilayotgan ikki gidravlik sistemaning kinematik o‘xshashliklari – faqat shu sharoitda 16. 2, a va b-rasmdagiG va I kuchlardan hosil bo‘lgan burchaklarninggeometrik o‘xshashliklari bajarilishi talabqilinadi;
quyidagi tengliklarningsaqlanishi
yokixuddi shunday
Dostları ilə paylaş: |