Buxoro oziq-ovqat va yengil sanoat texnologiyasi instituti "mexanika" kafedrasi

ferma
deyiladi.
R a m a l a r. Bir – biriga bikr kilib biriktirilgan sterjenlardan (sistemalardan) 
tashkil topgan inshoot 
rama 
deyiladi
K o m b i n a ts i ya l a sh g a n i n sh o o t l a r. Bir - biri bilan bikr va Sharnirli 
birikma orqali bog’langan elementlardan tuzilgan inshoot 
kombinatsiyalashgan sistema
deyiladi. Masalan, shprengelli balkalar shular jumlasidandir
Inshootlar elementlarining joylashuviga ko`ra ular yassi va fazoviy sistemalarga 
bo`linadi. Sterjenlar va unga qo`yilgan tashqi yuklar bir tekislikda bo`lsa, bunday 
inshootlar yassi sistemalar deyiladi. Agar inshootning sterjenlari va unga qo`yilgan tashqi 
yuklar boshqa – boshqa tekisliklarda joylashgan bo`lsa, u fazoviy sistema deyiladi. Yassi 
sistemalar mustaqil holda juda kam uchraydi, asosan fazoviy sistemaning hisobini 
soddalashtirish maqsadida, ulardan alohida yassi sistemalar ajratib olinadi.
Hisoblash sxemalari kinematik nuqtai nazardan quyidagi turlarga bo`linadi: 
1.
Geometrik o`zgarmas va yetarli kinematik bog’lanishlarga ega bo`lgan 
sistemalar (statik aniq sistemalar). 
2.
Geometrik o`zgarmas va ortiqcha kinematik bog’lanishlarga ega bo`lgan 
sistemalar (statik aniqmas sistemalar). 
3.
Geometrik o`zgaruvchan sistemalar (mexanizmlar). 
Inshootlar tayanch reaktsiyalarining yo`nalishiga ko`ra havonli va havonsiz 
sistemalarga bo`linadi. Faqat vertikal kuchlar ta`sirida bo`lgan inshootning tayanchlarida 
vertikal va gorizontal yo`nalishlarda reaktsiyalar hosil bo`lsa, u hovonli sistema deyiladi.
Inshootlar hisoblash metodlariga ko`ra statik aniq va statik aniqmas sistemalarga 
bo`linadi. Statik aniq va statik aniqmas sistemalarning ta`rifi materiallar qarshiligi 
kursida beriladi. 

---

TAYANCHLAR VA ULARNING TURLARI. 
Inshootlarni asos bilan biriktiruvchi va ularning ko`chishini cheklovchi 
qurilmalar