Conference committees conference chairs c
IV INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS
Yüklə 19,19 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- ŞAGİRDLƏRİN İNTELLEKTUAL SƏVİYYƏSİNİN YÜKSƏLDİLMƏSİNƏ TƏSİR GÖSTƏRƏN AMİLLƏR SurəRZAYEVA
- IV INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS
- OKUL ÖNCESİ EĞİTİM VE YABANCI DİL
- TARİXİ KÖKÜMÜZ VƏ ƏXLAQİ-MƏNƏVİ DƏYƏRLƏR Sabir BEHBUDOV
- СУЩНОСТЬ ИНТЕГРАЦИИ СевильДЖАВАДОВА
|
IV INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS
1448 Qafqaz University 29-30 April 2016, Baku, Azerbaijan informasiya toplamalarına şərait yaratmırlar. Uşağın ətraf mühitlə tam əlaqəsinin yaranmaması, qorxu hissi onların inkişafın sonrakı mərhələsinə keçmələrinə mane olur. Digər alimlərin (M.Rutter, M.Mjer, L.Baker və b.) tədqiqatları isə yuxarıda deyilənləri aşkar etməsə də, təsdiq də etmir. Son onilliklərdə aparılan tədqiqatlar sübut edir ki, uşaq autizmi istənilən mühitdə, istənilən ailədə baş verə bilər. Yəni valideynlərin statusu, təhsili, mədəni səviyyəsi, iqtisadi vəziyyəti heç bir əhəmiyyət kəsb etmir. Hər iki yanaşma arasında orta mövqe tutan tədqiqatlar da vardır. E.Tinberqen uşaq autizminin yaranmasında anadangəlmə psixogen amillərin, həm də mühitin təsiri olmasını qəbul edir. Onu da qeyd etmək lazımdır ki, son dövrlərdə uşaq autizmini öyrənən mütəxəssislər daha çox bioloji amillərin rolunun olduğunu bildirirlər. Uşaq autizminin, xüsusilə şizofreniya əlamətləri olanların daha çox irsi amillərlə bağlılığını əsas götürənlər də vardır. Bir sıra psixiatrlar (K.S.Lebedinskaya, O.S.Nikolskaya, M.J.Bedenina, D.N.İsayev və b.) uşaq autizminin başlıca səbəbi kimi beynin müəyyən sahəsinin zədələnməsini qeyd edirlər. L.Kanner, B.Letter, B.E.Kaqan və başqalarına görə, autist yeniyetmələrdə epileptik ürəkkeçmələri baş verir. Tədqiqatçılardan bir qrupu yalnız uşaq autizminin müxtəlif əlamətlərini ifadə edən ümumiləşdirilmiş “autizm” anlayışını qəbul edir, digərləri isə kəskin diferensasiya aparılmasını məqbul sayırlar. Psixolojo-pedoqoji tədqiqatlarda autizm daha çox psixi inkişafda ləngimə kimi göstərilir, bu uşaqların təlim-tərbiyəsinə geniş diqqət yetirilir. Bunun üçün ilk növbədə xüsusi məktəblərdə inkluziv təhsilə ayrıca yer verilir. Onlar burada başlıca məsələ kimi kadr hazırlığını önə çəkirlər. Göstərirlər ki, inkluziv təhsillə xüsusi hazırlığı olan müəllimlər məşğul olmalıdılar.
YÜKSƏLDİLMƏSİNƏ TƏSİR GÖSTƏRƏN AMİLLƏR SurəRZAYEVA Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universiteti rzayevasure@gmail.com AZƏRBAYCAN
Şagirdlərin intellektual inkişaf problemləri ilə məşğul olarkən diqqət yetirilməsi mühüm məsələlərdən biri də intellektual inkişafa dair mövcud nəzəriyyələrin təhlilidir. Intellektual nəzəriyyələrə aid ən məşhur nəzəriyyələrdən biri J. Piajeyə məxsusdur. O, intellektual inkişafın 4 mərhələsini əsas götürmüşdür. 1.
Sensomotor (hissi və hərəki) mərhələsi uşağın körpəlik dövrünü əhatə edir. Bu mərhələyə xas olan əsas xüsusiyyət uşaqda məqsədyönlu fəaliyyət qabliyyətinin inkişafıdir. 2.
təfəkkür formalaşmağa başlayır. 3.
Konkret fəaliyyəti mərhələsi. Bu mərhələ təqribən 7 yaşdan başlayır və o, problemləri anlayışlar səviyyəsində nəzərdən keçirə bilir. 4.
sistemləşir, hadisələrin və təzahürlərin səbəb-nəticə əlaqələrini dərk etməyə başlayır. Uşağın intellektual inkişafına təsir göstərən digər amillərlə yanaşı başlıca amil kimi valideyinlərlə ünsiyyətin olması vurğulanır. Ehtimal olunur ki, valideyinlə ünsiyyət uşaq intellektinə əhəmiyyətli dərəcədə təsir göstərir. Belə ki, uşağın intellektual inkişaf səviyyəsini ailədəki uşaqların sayı ilə əlaqələndirir. Bu yanaşma A.Adlerin fərdiyyət nəzəriyyəsinə əsaslanır. Onun fikrincə qabliyyətlərin mənşəyi bir qayda olaraq iki “anadangəlmə” və irsiyyət anlayışları ilə əlaqələndirirlər. Onuda qeyd edək ki, qabiliyyətlərin mənşəyi və inkişafına təsir edən amillər müxtəlifdir. Tədqiqatçılar tərəfindən birmənalı qəbul edilmir. Məsələn: J. B. Gippenreyterin fikrincə qabiliyyətlər anadangəlmə deyil, irsi amilləri daha vacib hesab edir.
IV INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS
1449 Qafqaz University 29-30 April 2016, Baku, Azerbaijan R. Plomin və əməkdaşları tərəfindən isə irsiyyət mühit modelinə daha geniş yer verir. Mühitin təsiri tərəfdarlarının nəticələrilə müqayisədə genetik proqram çərçivəsində aparılan tədqiqatlarin nəticələri daha etibarlı görülür. Burada böyuklərlə ünsiyyətdə və ya birgə iş zamanı yaranmış “psixi stimullaşdırma” uşaqların intellektual inkişafına həlledici təsir güstərən mühit amili kimi qəbul olunur. D. Fac öz eksperimentlərində uşaqlar cütundəki qarşılıqlı təsirlə onların intellektual məhsuldarlığı arasındakı asılılığı yoxlamışdır. İntellektual məhsuldarlığı fərqli olan cütlərdə qarşılıqlı təsir nəticəsində intellektual səviyyəsi aşağı olan şagirdlərdə yüksəliş, intellektual səviyyəsi yuxarı olan uşaqda bir qədər geriləmə müşahidə edilmişdir. Eyni intellektual səviyyəli cütlərin qarşılıqlı təsirlərindən azda olsa geriləmə meyli müşahidə olunur. Belə bir maraqlı fakta aşkarlamışdır ki, şagirdlərə məsələnin həll nəticələrini bildirdikdə, fərdi çalışan uşaqlar cütlükdə çalışanlardan daha çox inkişaf edirlər. Əks əlaqənin olmadığı halda cütlükdə çalışan şagirdlərdə tapşırığın yerinə yetirilməsi keyfiyyətinin yaxınlaşması müşahidə edilmişdir. İnsan intellektinin inkişafı yalnız yaşla deyil, onun fəaliyyəti, həyat tərzi, sosial vəziyyəti və digər amillərlə də şərtlənir. Yaşlılarda intellektual qabliyyətlərin zəifləməsi barədə fikirlər son zamanlarda aparılan tədqiqatlar nəticəsində ciddi tənqidə məruz qalır. Tədqiqatların nəticələri həmçinin yuxarı yaş hədlərində belə fərdi intellektual səviyyələr arasındakı fərqin qalmasını göstərir. Müxtəlif yaş dövrlərində intellektual test nəticələri arasındakı əlaqəni izah etmək üçün C. Anderson “örtülmə” fərziyyəsini irəli sürmüşdür. Həyat boyu intellektual göstəricinin sabitliyini konsepsiyasının tənqidçiləri yalnız seçicilik üzrə orta göstəricinin sabitliyini mühüm hesab edirlər. Ayrı-ayrı fərdlərdə bu göstərici arta və ya azala bilər. Kaliforniya psixoloqlarının tədqiqaqtları göstərmişdirki, intellektin orta göstəricisi 6-18 yaş hədlərində 30 vahid fərqlənə bilər. Bu fərqlər nizamsız rəqslər formasında deyil, ailələrdəki fərqli şəraitlərlə əlaqəlidir. Əlverişli emosional mühitlə əhatə edilən uşaqlarda intellek səviyyəsi daim yüksəlir. Valideyinlər tərəfindən kifayət qədər qayğıyla əhatə olunmayan uşaqlarda intellek göstəricisi aşağı düşür. Tədqiqatçıların fikrincə uşaqların intellektual göstəricilərinin artmasına və ya azlmasına təsir göstərən həlledici amil valideyinlərin təhsil səviyyəsidir. Məktəb yaşda uşağın intellektual inkişafı başlıca olaraq: daxili motivasiya, yüksək nəticələrə can atmaq, rəqabətçilik, maraq və s. ilə təyin olunur. Vensler testi (WAIS) ilə aparılan tədqiqatlar intellek göstəricisinin 30 yaşa qədər yüksəlməsini, sonrakı dövrdə nisbətən azalmasını və 60 yaşdan yuxarı isə kəskin aşağı düşməsini göstərir. İntellekt və intellektual uşaqlar problemi bu gün də olduqca aktualdır. Prof. Ə. Əlizadə “Qabliyyətli uşaqların psixologiyasına dair tədqiqat” əsərində yazır: İki əsrin XX və XXI yüzilliyin qovşağıda qabliyyət və istedad problemi xüsusilə aktuallaşıb. Bu çoxcəhətli problem hələ eyni səviyyədə öyrənilməsə də, artıq bir həqiqət şərtsizdir qabliyyət və istedad şəxsi məsələ deyil milli sərvətdir. Onu göz bəbəyi kimi qorumaq, xalqa qaytarmaq valideyinin də tərbiyyəçinində, müəllimində ən şərəfli missiyasıdır. Bəzi qlobal ölkələrdə o cümlədən Amerikada artıq çoxdandır ki, uşaqların məktəbə seçimi yaradıcılıq meyarlarına görə təşkil edilir. Bu isə təhsil sistemində yeni yanaşmaların, texnologiyaların geniş şəkildə və peşəkarlıqla tətbiqini aktuallaşdırır. Elmi informasiyanın sürətlə artdığı bir şəraitdə şagirdlərə zəruri olan bütün bilikləri onların fiziki, fizioloji, psixoloji, vaxt və s. imkanlarının məhdudluğu səbəbində çox böyük problemlərlə bağlıdır. Digər tərəfdən isə fəaliyyət sahələrinin müxtəlifliyi ilə bağlı biliklərin tərkibinə və həcminə olan təlabat da fərqli olduğundan, şagirdlər mümkün qədər daha çox informasiyalarla yükləməkdənsə onlara zəruri informasiyaları müəyyənləşdirməyi, toplamağı, təhlil edib nəticə çıxarmağı, bir sözlə intellektual fəaliyyətlə səmərəli məşğul olmağı öyrətmək daha məgsədə uyğundur.
IV INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS
1450 Qafqaz University 29-30 April 2016, Baku, Azerbaijan OKUL ÖNCESİ EĞİTİM VE YABANCI DİL
Sumqayıt Dövlət Üniversiteti, Özel Mavikuşum Anaokulu
AZƏRBAYCAN-TÜRKİYE
Gün geçtikçe gelişen dünyamız, hızla ilerleyen teknoloji, ilime aratan merak ve ilgi hiç şüphesiz ki, birden fazla dili öğrenmeyi ve konuşmayı da arkasından getirmektedir. Kaçınılmaz olan dil öğreni- mi ve öğretimi konusunda ebeveynler ve eğitimcilere düşen roller geçmişe nazaran daha bilinçli, kül- türlü ve daha eğitimli aileler olarak bu duruma çok daha hassas yaklaşılmaktadır. Peki, çocuklarımız için yabancı dil öğretimine ne zaman başlamalı ve nasıl adımlar atılmalı bunları inceleyelim. Çocuklar için okul öncesi dönem 2. Dil öğrenme açısından çok önemli bir yere sahiptir. Doğumla başlayıp 6 yaşına kadar olan süreçte çocuğun beynindeki nörofizik mekanizma çok aktif bir işleyişe sahiptir ve bu mekanizma sayesinde dil otomatik olarak beyne kaydedilir. Ki araştırmalarda insan beyninin 6 yaşa kadar tüm önemli gelişimini tamamladığını göstermiştir. Çocuklarımızın alıcıları çok kuvvetli olduklarından duydukları her şeyi beyne otomatik olarak kaydeder. Dil öğrenimi çocukları- mız için önemli bir süreçtir. Bu sürecin en önemli adımları da 0-6 yas gurubundayken atılmalıdır. Araştırmalara göre de, çok küçük yaşta 2. Dil öğrenimi çocuğun beynindeki duygusal bölgeye ve zekaya giden yolları geliştirdiği söylenilmiştir. Bazı ebeveynlerin aklındaki henüz kendi dilini konuşamayan çocuğa 2.dil öğretmenin anlamı var mı? sorusuna evet hem de çok cevabını vermeliyiz. Erken yaşta dil öğrenmek, çocuğun kapasitesini geliştirir matematiksel ve bilimsel kabiliyetinin gelişmesinde büyük yardım olduğu uzmanlar tarafından kanıtlanmıştır. Aynı zamanda anaokulu ve okul öncesi dönemde yabancı dil eğitimi alan çocukların diğer derslerinde de çok daha başarılı oldukları ortaya çıkmıştır. Akademisyenler dil öğrenen çocukların matematik, ana dil, sosyal bilgiler alanlarında hazırlanan testlerinden yabancı dil dersi almayanlara oranla çok daha başarılı olduklarını ifade ediyorlar. Okul öncesi dönemde yabancı dil öğreniminin faydalarını birkaç madde ile sıralayacak olursak
de de kullanabilecekleri fark ederler.
Okul öncesi dönemde öğrencileri için daha çok oyun içerikli faaliyetlerle çalışmaların yapıl- ması öğrenciler için hem daha etkili hem daha kalıcı olur aynı zamanda çocukta da daha çok istek uyandırır.
2. Dil öğrenen çocukların düşünme kabiliyetleri tek dil ile büyüyen çocuklara nazaran daha çok gelişiyor buda kavram geliştirme ve üst düzey becerileri kavrama konusunda tek dil bilen çocuklara göre üstünlük sağlıyor.
Erken yasta yabancı dil öğrenen çocuk çevresindeki olayları algılamada daha üst düzey başarı gösteriyor, kişisel alanda farklılıklara anlayışlı saygılı hoşgörülü yaklaşıyor. Bu konuda okul öncesinde yabancı dil eğitimi veren eğitimcinin görsel efektleri etkin bir şekilde kullanması gerekmektedir. Çocuklarımıza işitsel görsel dokunsal olarak tüm duyu organlarına hitap edecek düzeyde kapsamlı bir eğitim seti seçilmelidir. Çocuklarımız yaş itibariyle oyun şarkı çizgi film gibi görsel ve işitsel aktivitelere çok daha fazla ilgi duymaktadırlar ve bu yöntemler kullanıldığında öğretilen dil daha akılda kalıcı ve daha eğlenceli bir boyuta ulaşmaktadır. Dil eğitimi konusunda öğret- mene çok daha büyük rol düşmektedir. Şunu unutmamalıyız ki, halk arasında küçük yaş gurubuna dil öğretimi çok daha kolay olarak kabul edilir. Aslında tam tersidir, yaş gurubu küçüldükçe eğitimin işleyişi zorlaşır. Çünkü öğretmen seviyesi o çocukların yas guruna indirgemesi gerekir ve buda her öğretmenin yapamayacağı çok zor bir iştir. Çünkü siyah- beyaz eğitimi okul öncesi asla kabul etmez. Okul öncesinde eğitim veren dil öğretmeni her daim yenilikçi araştırmacı ve renkli olmalıdır.
IV INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS
1451 Qafqaz University 29-30 April 2016, Baku, Azerbaijan TARİXİ KÖKÜMÜZ VƏ ƏXLAQİ-MƏNƏVİ DƏYƏRLƏR Sabir BEHBUDOV AMEA-nın Fəlsəfə və Hüquq İnstitutu sabir_behbud@mail.ru AZƏRBAYCAN
Dünyanın ən qədim xalqlarından sayılan azərbaycanlılar tarixən formalaşmış zəngin milli-mənəvi və əxlaqi dəyərlər sistemi ilə bəşər sivilizasiyasına əvəzsiz töhfələr vermiş, ülvi və saf ideallara sarsılmaz bağlılığı ilə daim özünəməxsusluqlarını qorumuşlar. Dünya xalqları arasinda milli-mənəvi dəyərləri ilə tanınan Azərbaycan xalqı yaşatdığı və təbliğ etdiyi bəşəri ideyaları, adət-ənənələri, milli xüsusiyyətləri ilə özünəməxsus yer tutur. Respublikamızda müstəqilliyin əldə edilməsi, cəmiyyətin həyatında baş verən ictimai siyasi, sosial dəyişiklər bilavasitə mənəvi baxışların da dəyişməsinə sirayət etmişdir. Hal- hazırda milli mənəvi dəyərlərimizdən və tarixi qaynaqlarımızdan süzülüb gələn adət ənənələrə hörmət əlaməti olaraq xalqımızın bu keyfiyyətlərə qayıdışı, əxlaq tərbiyəsinin məhz bu xüsusiyyətlər üzərində kökləndirilməsini tələb edir. Ümumtəhsil məktəblərində əxlaqi-mənəvi dəyərlərin folklor nümunələri vasitəsilə həyata keçrilməsi üçün ibtidai siniflərdən başlayaraq ayrı-ayrı fənlərin geniş imkanları var. Bu işin müxtəlif formalarda həyata keçirilməsi özündə etik, tarixi-ənənəvi normaları əhatə edən əxlaqi prinsiplərin sistemli, ardıcıl formalaşdırılması şəklində yerinə yetirilir. Mənəvi dəyərlər daha çox ictimai rəyə əsaslanan yazılmamış ünsiyyət qanunları kimi fəaliyyət göstərir. Adət-ənənə ilə əxlaq arasında qırılmaz bağlılıq var. Hər bir ənənə müəyyən əxlaqi məna daşıyır. Onlara laqeyd qalmaq insanlar arasında münasibətlərin pozulmasına, şəxsiyyətlə kollektiv və cəmiyyət arasında ziddiyyətlərin əmələ gəlməsinə səbəb olur. Şifahi xalq ədəbiyyatı eləcə də xalq yaradıcılığının müxtəlif sahələri qədim Azərbaycan xalqının etnopedaqoji, etnopsixoloji, əxlaqi-fəlsəfi fikir və düşüncələrilə zəngindir. Xalqın ən qədim dövrlərdən toplanıb formalaşmış etik baxışları, təkmilləşmiş əxlaqi tərbiyə sistemi əsaslı dərəcədə xalq ədəbiyyatında əks olunmuşdur. Hər bir xalqın qarşısında əsrlər boyu formalaşmış yüksək milli-mənəvi dəyərlərini, milli məfkurəsini pak və sağlam niyyətlərlə qoruyaraq bütövlükdə cəmiyyətin inkişafına təsir göstərmək, onun genetik yaddaşını, milli irs və özünəməxsusluğunu gələcək nəsillərə ötürmək kimi çətin missiya durur. Milli-mənəvi dəyərlə xalqın milli ruhunu, estetik ruhunu, estetik duyumunu, sənətkarlıq qüdrətini özündə yaşadır. Çeşidli folklor nümunələrimiz məhz adət-ənənələrimizin işığında intişar tapır. Hazırda bu mənəvi dəyərlər zəngin mədəni irs olmaqla bərabər, eyni zamanda milli özünəməxsusluğun ifadə vasitəsinə çevrilib. Bu gün qədim xalq adət-ənənələrinə, soy-kökünə, milli yaşayış tərzinə hörmət əsl əxlaq nümunəsidir. Xalqımızın adət-ənənələri onun mənəvi, əxlaqi dəyərlərinə inamı, sədaqəti ilə əlaqədardır. Qədimdən bu günə qədər süzülüb gələn mənəvi keyfiyyətləri özündə əks etdirən bayram mərasimləri, adət-ənənələri hər bir şəxsin əsl vətəndaş kimi formalaşmasında böyük rol oynayır. Nənə- babalarımız hər zaman gələcək nəsli gözü açıq olmağa, dostu-düşməndən seçə bilməyə, azadlıq, düşmənlərinə qarşı barışmaz olmağa səsləmiş, tarix boyu tərbiyəvi təsirə malik nəsihətlərlə gəncliyin həmin ruhda tərbiyə olunmasında nümunəvi rol oynamışlar. El arasında dostluğun digər təzahür formalarına rast gəlmək mümkündür. Azərbaycan xalqının pedaqoji fikrinin yaranması və inkişafında çox böyük rolu olan şifahi xalq yaradıcılığında, folklor nümunələrində əxlaqi dəyərlərlə bağlı qiymətli fikirlər çoxdur. Xalq hikməti nümunələrində atalar sözü, nağıllar, lətifələr, bayatılar və s. Xalq hikməti nümunələrinin elmi təhlilindən aydın olur ki, əxlaq-insanın mənəvi dəyərli keyfiyyətlərini, cəmiyyətə və başqalarına qarşı münasibətini müəyyən edən normaları, davranış qaydalarını özündə birləşdirir. Oğuz türklərinin tarixini əks etdirən “Dədə-Qorqud” dastanında ailədə ağsaqqallara, ağbirçəklərə, yaşlı valideynlərə hörmət etmək adətə çevrilmiş və hamının müqəddəs borcu olmuşdur. Oğuzlara görə böyük və kiçik bilinməyən, valideynə hörmət edilməyən ailədə səmimiyyət, xeyir-bərəkət ola bilməz. Dastanda xeyriyyəçilik, mərdlik, insanlara kömək etmək, dayaq durmaq adəti təqdir edilir. Dastanda şərəflə, mərdliklə, sevgi ilə, cəsarətlə yaşamağın yüksək əxlaqi hiss olduğu göstərilərək, gələcək nəsillərə təlqin edilir. IV INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS
1452 Qafqaz University 29-30 April 2016, Baku, Azerbaijan Azərbaycan xalq nağılları demək olar ki, hamısı əxlaqi-mənəvi dəyərlərə və tərbiyəvi gücə malikdir. Nağıllar təkcə uşaqların əxlaqi tərbiyəsində deyil, idrak qabiliyyətinin, təfəkkür mədəniyyətinin tərbiyəsində də mühüm rola malikdir. Nağılların köməyi ilə uşaqlar qoçaqlıq, mərdlik, igidlik, ağıllı və tədbirli olmaq, vətəni, torpağı sevmək, ədalətli olmaq, haqsızlığa boyun əyməmək və s. kimi dəyərli keyfiyyətlərə yiyələnirlər. Bu zəngin irsdə xalqın soykökünə bağlı olan adət-ənənələr yaşayaraq əsrimizə, yeni yüzilliyə qədər gəlib çatmışdır. Xalqın toy-büsat mərasimi, bayram adət-ənənələri, Novruz mərasimləri, yas mərasimləri, İslam dininin təmizlik, düzlük, insanlıq, kimi bəşəri, ali hissləri tərbiyə edən dəyərləri onun milli-mənəvi dəyərlərini özündə yaşadır. Bütün bunların kontekstində Azərbaycan vətəndaşının varlığı göstərilir. Uzun illərin yolu və əsrlərin, qərinələrin sorağı bu ənənələrə bizi bağlamış, dövrümüzə körpü salmışdır. Müasir insanın formalaşması və özünü təsdiqi, məhz milli-mənəvi dəyərlərin aşılanması prosesi ilə bağlıdır. Azərbaycan xalqı tarixin ən çətin dövrlərində belə, öz zəngin milli-mənəvi irsini və adət- ənənəsini yad təzahürlərdən hifz edərək onu qoruyub saxlamış və nəsildən-nəslə ötürmüşdür. Xalqımızın milli-mənəvi dəyərləri, adət-ənənəsi insanlarımızın dini etiqadına əsaslanaraq özündə çox böyük milli əxlaqi və bəşəri duyğuları təcəssüm etdirir. Müqəddəs daxili inama, mənəvi saflığa tapınan Azərbaycan xalqı tarixin ən kəşməkəşli mərhələlərində belə, mənəviyyatın təntənəsinə xidmət edən İslam dininin zəngin dəyərlərindən dönməyərək bu dəyərlərə həmişə sadiq qalmışdır. Azərbaycan müasirləşən, Avropa və dünya birliyinə sürətlə inteqrasiya edən ölkədir. Təbii ki, müasir dünyada sürətlə davam edən qloballaşma prosesləri bizim də ölkədən yan keçməyib. Buna baxmayaraq, qloballaşma adı altında öz milli dəyərlərimizi unutmamalı və bu dəyərlərə sadiq olmalıyıq. Xalqın tarixən formalaşmış yüksək əxlaqi-mənəvi meyarlarını pak və sağlam niyyətlərlə qoruyaraq bütövlükdə cəmiyyətin pozitiv ruhda inkişafına təsir göstərmək, onun genetik yaddaşını, tarixi kimliyini, milli irs və özünəməxsusluğunu gələcək nəsillərə ötürmək kimi çətin missiyanın həyata keçirilməsi zərurəti bizim üzərimizə böyük məsuliyyət qoyur.
СУЩНОСТЬ ИНТЕГРАЦИИ СевильДЖАВАДОВА Института проблем образования Азербайджанской Республики sevil_yusifova@mail.ru АЗЕРБАЙДЖАН
В современной системе образования одним из основных принципов обучения принята интеграция. Идея интеграции в обучении естественным образом связанна со стремлением дать целостное представление о мире, обществе. Достаточно сложно говорить об интеграции учебных дисциплин, т. к. это привело бы к необходимости координации методики учебных предметов, что вряд ли реально в связи с тем, что сегодня происходит ежегодное удвоение объема знаний. Поэтому, не отвергая частых интегрированных методик, необходимо, прежде всего, стремиться к интеграции знаний и представлений учащихся. Интеграция это латинское слово «integratio», что в переводе означает - «возобновление», «integer» - «целый». В словарях даются следующие определения интеграции: - в советском энциклопедическом словаре также дается два определения интеграции: 1) понятие, означающее состояние связанности отдельных дифференцированных частей и функций системы, организма в целом, а также процесс, ведущий к такому состоянию;2) процесс сближения и связи наук, происходящий наряду с процессами их дифференциации. - в большом словаре иностранных слов интеграция трактуется как объединение в целое каких-либо частей. Yüklə 19,19 Mb. Dostları ilə paylaş:
|