2 bob bо‘yicha xulosa
Aqli zaif о‗quvchilar oilasining maktab bilan hamkorligi о‗rganish natijasida
biz sо‗rovnoma о‗tkazgan ixtisoslashtirilgan maxsus maktabda maktab va ota-
onalarning hamkorlik ishlari birmuncha darajada yо‗lga qо‗yilganligini kо‗rdik.
Sо‗rovnoma natijalarining taxlili bizga hamkorlik ishidagi ba‘zi kamchiliklarni
kо‗rsatdi. Xususan, sо‗rovnomada ishtirok etgan ota –onalarning barchasi ham
maktab hayotiga faol jalb etilmagan. Ular ochiq mashg‗ulotlarda ishtirok
etmaydilar, maktabda ota-onalar va bolalar uchun eslatma-tavsiyalar,
taklifnomalar, kitoblar kо‗rgazmasi, о‗yinlar, bolalar chizgan yoki birgalikda
chizilgan rasmlar, fotokо‗rgazmalar, gazetalar tashkil etilmaydi, ota-onalarning
barchasi
ham
muassasa
mutaxassislarining
(vrach,
psixolog,
logoped)
rivojlantiruvchi ishlari haqida ma‘lumotga ega emas.
Maktabda tashkil etilgan tо‗garaklar haqida ham ota-onalarga yetarlicha
ma‘lumot berilmagan. Maktabda ota-onalarni jalb etish uchun vasiylik kengashi
tuzilmagan. Ota-onalar uchun amaliy konferensiyalar о‗tkazilmaydi. О‗qituvchilar
bilan suhbatning natijasida ota-onalar majlisiga ham kо‗pchilik ota-onalar faol
qatnashmaydilar. Bularning barchasi
rivojlanishida nuqsoni bо‗lgan bolani tarbiyalashda oila va maktab hamkorligining
26
tashkil etish va uning doimiy faoliyat kо‗rsatishi uchun samarali shakl va metodlari
bilish hamda ularni amaliyotda qо‗llash zaruriyatini keltirib chiqaradi.
3 bob. Rivojlanishida nuqsoni bо‘lgan bolaning shakllanishida maktab
va oilaning о‘zaro hamkorligi bо‘yicha metodik tavsiyalar
3.1. Hozirgi vaqtdagi ta’lim jarayonida ota-onalar bilan ishlash
О‗zbekiston respublikasining ―Ta‘lim tо‗g‗risida‖gi Qonunida ta‘lim
muassasalari oldida turgan asosiy masalalardan biri ―bola shaxsining tо‗laqonli
rivojlanishida oila bilan о‗zaro hamkorlik qilish‖ deb kо‗rsatilgan. Bu ustuvor
yо‗nalish ta‘lim sohasida olib borilayotgan ishlarning barcha jabhalarini qamrab
oladi.
Bolalarni tarbiyalash ota-onalarni pedagogik bilimlarini oshirish bilan
chambarchas bog‗liq. Ota-onalar tomonidan bolaning xarakteriga asos solinadi,
uning atrofdagilar bilan о‗zaro munosabatlari shakllanadi. Har bir oila farzandini
о‗zicha tarbiyalaydi, ammo har bir oila turli vaziyatlardan kelib chiqqan holda turli
darajada malakali pedagogik yordamga muhtoj bо‗ladi. Lekin, hamma ota-onalar
ham bu yordamni qabul qilmaydilar. Bolani kuzatayotgan, uning muammolarini
biladigan pedagogning vazifasi ota-onalarni hamkorlikka jalb qilish yoki ularni
pedagogik tamoyillarni tushunish va bilishga yо‗naltirishdir.
27
Rivojlanishida nuqsoni bо‗lgan farzand yashayotgan va tarbiyalanayotgan,
maktabda о‗qiyotgan oilalar turli bо‗lib, bular oilaning ijtimoiy-iqtisodiy
sharoitlarida, ota-onalarning ma‘lumoti, ularning tarbiya muammolari bо‗yicha
xabardorligida namoyon bо‗ladi. Bolalar-va ota-onalar о‗rtasidagi munosabatlarda
muammolar, qiyinchiliklar kelib chiqadi.
A.S. Spivakovskayaning ma‘lumotlariga kо‗ra ota-onalar о‗tkasida
о‗tkazilgan sо‗rovnomalar ularning korreksiyalash masalalari bо‗yicha
pedagoglarga murojaat etmasliklarinig sabablarini kо‗rsatgan. Bularga:
- ota-onalar qiyinchiliklarga e‘tibor bermasliklari;
-noqulay deb hioblashlari, chunki bu turdagi maslahatlar pedagogning
vazifasiga kirmaydi;
- pedagog bilan muloqot qilishda qiynaladilar;
-muammolarni о‗zlari hal qilamiz deb hisoblaydilar;
- pedagogning kasbiy kompetensiyasidan shubhalanadilar
24
; .
Pedagoglarga bu muammoga boshqa tomondan qaraydilar:
- ota-onalar indamasdan muammolarni tinglaydilar, lekin barcha ishlarni
о‗zlaricha qiladilar;
- ota-onalar bilan gaplashish qiyin, chunki ular о‗zlarini haq deb biladilar va
farzandlarining tarbiyasiga boshqalar aralashishlarini istamaydilar;
- kо‗p ota-onalarning yoshi pedagognikidan katta va shuning uchun ularning
e‘tiborini qozonish va bolasining tarbiyasi bо‗yicha maslahatlar berish mushkul.
Bularning barchasi yana bir bor oila bilan ishlashda defektolog uchun hal
etilmagan kо‗plab masalalar mavjudligini kо‗rsatadi. Maktabning pedagogik
jamoasi rivojlanishida nuqsoni bо‗lgan ota-onalarga yordam berishlari uchun
avval maktab, muassasa xodimlari bilan tizimli va maqsadga yо‗naltirilgan
ishlarni, sо‗ngra esa pedagoglarning ota-onalar bilan asta-sekinlik, har tomonlama
24
Спиваковская, А.С. Как быть родителями: (О психологии родительской любви). // А.С. Спиваковская М.:
Педагогика, 1986.- 243с.
28
о‗ylab kо‗rilgan ishlarni olib borish lozim. Bolalar va ularning ota-onalari bilan
obyektiv vaziyatni e‘tiborga olgan holda ishlashni о‗rganigsh zarur. Chet el va
respublikamizdagi olimlar maktab oilaning ehtiyojlarini faqat tо‗liq ravishda
―ochiq tizim‖ bо‗lganida qondira olishini isbotlab berganlar.
Ota-onalar erkin, о‗zlarining vaqtlaridan va istaklaridan kelib chiqqan holda
maktab hayotiga kirib borib bolaning maktabdagi faoliyati, pedagogning bolalar
bilan muloqot qilish usuli bilan tanishish imkoniyatiga ega bо‗lishlari kerak. Ota-
onalarga farzandining о‗qish va boshqa faoliyatini uzatishga ikon berib
pedagoglarning bolalarga munosabati, g‗amxо‗rligi, diqqat-e‘tiborini kо‗rstish
ularning maktab xodimlariga bо‗lgan ishonchini orttiradi.
Ota-onalar uchun maktabning ochiqligi ularning pedagogik bilimlarini,
kompetentligini oshirishga yordam berishi mumkin. Pedagoglar va ota-onalarning
hamkorligi quyidagi tamoyillarga asoslanishi kerak:
-bolaning maktabda va oilada hissiy, ma‘naviy va jismoniy ehtiyojdarini
qondirish;
-maktabda va oilada tarbiyalash va rivojlantirishda birdamlik;
-bola shaxsini ota-onalar va pedagoglar tomonidan hurmat qilinishi;
- pedagoglar tomonidan oiladagi tarbiyani, ota-onalar tomonidan- jamiyatda
tarbiyalash shartlarini e‘tiborga olinishi.
Maktab yo pedagogik dialog bilan kirib borib oila bolaning tarbiyasi
bо‗yicha aniq bilimlarga ega bо‗ladi, mutaxassislarning ish shakllari, usullari bilan
tanishadi, oilada tarbiyalash mahoratiga ega bо‗ladi.
Hozirgi vaqtda ota-onalar bilan ishlash yangi darajada bо‗lib, uning vazifasi
rivojlanishida nuqsoni bо‗lgan bolaning hayoti sifatini oshirish va maktab, oila
sharoitida rivojlantirishdir
25
.
Pedagoglarning
ota-onalar
bilan
hamkorligi
pedagogning
kasbiy
mahoratining о‗sib natijasidagina amalga oshadi. Korreksion pedagogika,
25
Лесгафт, П.Ф. Семейное воспитание ребенка и его значение. // П.Ф. Лесгафт М.: Просвещение, 1991.-423с.
29
psixologiya va boshqa sohalar bо‗yicha bilimlar bilan qurollangan pedagog ota-
onalarbilan bemalol muloqot qila oladi, ular bilan rivojlanishida nuqsoni bо‗lgan
bolani tarbiyalash va rivojlantirishga qaratilgan muammolarni hal etishda
sherikchilik iladi. Bunga maktabning oila uchun ochiligi imkon yaratadi:
- ota-onalar tomonidan maktabga tizimli ravishda qatnash;
- bayramlarni birgalikda о‗tkazish;
- pedagoglar tomonidan tarbiyalanuvchilarining oilasiga tashrif buyurish va
bunda ota-onalar bilan hamkorlik rejalarini tuzish;
Suhbatlar,о‗tkazish, maslahat berish, bolalar faoliyatini kо‗rish va hokazo.
Oila ham pedagoglar tomonidan hurmat qilinishini talab etadi
26
.
Hozirgi vaqtda korreksion ta‘lim bosqichida ota-onalar bilan sifatli ish olib
borishning maqbul yо‗nalishlariga quyidagilar kiradi:
1 yо‗nalish. Korreksion pedagogika va psixologiyaning ―klassik
tizimi‖ining eng yaxshi tomonlarini amalda qо‗llash. Oila bilan ishlashda
buyruqbozlik, korreksion muassasaning ―yopiqligidan‖voz kechish. Avvalgi eng
yaxshi tajribalarni zamonaviy texnologiyalar korreksion pedagogika sohasidagi
ishlanmalar bilan birlashtirish.
Ikkinchi yо‗nalish. Ota-onalar bilan ishlash oilada tarbiyalashning tajribasi
bilan tanishini nazarda tutadi, shu tarzda oiladagi tarbiya va jamoatdagi tarbiya
yaqinlashadi. Oiladagi tarbiyaning eng yaxshi namunalaridan maktab sharoitida
ham foydalanish zarur, maxsus muassasaning yutuqlari oila uchun kerakdir.
Maxsus muassasa va oilaning hamkorligini yangi shakliga rivojlanishida
nuqsoni bо‗lgan bolalarni tarbiyalash masalalari bо‗yicha pedagogik adabiyotlar
kо‗rgazmasini tashkil qilish, ota-onalarga bolalar rivojlanishidagi nuqsonlarni
tashxis qilish va korreksiyalashga, pedagogik taxminlar, psmixologik testlashga
doir fandagi yutuqlar haqida ma‘lumot berish kiradi.
26
Кравцов, Г.Г. Личность формируется в семье. // Г.Г. Кравцов // Дошкольное воспитание, 1991. - № 2.-С.12-
17.
30
Uchinchi yо‗nalish. Korreksion pedagogika va psixologiya sohasi bо‗yicha
zamonaviy ilmiy hamda xalq pedagogikasidagi eng yaxshi tajribalar asosida
mutaxassislarni tayyorlash. Hozirgi zamon korreksion pedagogikasida xalq
pedagogikasining eng zо‗r tarbiya an‘analari am e‘tiborga olish
27
.
Dostları ilə paylaş: |