Ma’lumotlarning relatsion modeli. Relastion MB kuchli nazariy
fundamentga ega bo‘lib. u matematik munosabatlar (oTH om eH H a)
nazariyasiga asoslangan. Ma’lumotlarning relatsion modeli konsepsiyasi
1970-yilda Y.F.Kodd tomonidan taklif qilingan bo‘lib, u
ma’lumotlami tavsiflash va tasvirlashning amaliy dasturlariga bogliq
bolmasligini ta’minlash masalasini hal qilish uchun xizmat qiladi.
M a’lumotlarning relatsion modeli asosida «munosabat»
tushunchasi yotib, u inglizcha relation so‘zidan olingan. Ba’zi bir
qoidalarga amal qilgan holda munosabatlarni ikki olchovli jadval
ko‘rinishida tasvirlash mumkin. Jadval har qanday odamga tushunarli
va qulaydir.
Real dunyo obyektlari haqidagi ma’lumotlarini EHM xotirasida
saqlash va ular orasidagi munosabatlarni modellashtirish uchun
munosabatlar (jadval) to‘plamidan foydalanish mumkinligini
Y.F.Kodd isbotlab berdi. Masalan, «talaba» m » mazmunini saqlash uchun
TALABA munosabatidan foydalaniladi. Bu mazmunning asosiy
xususiyatlarini quyidagi jadvalning ustunlari tasvirlaydi:
224
Munosabat ustunlari atributlar deb ataladi va ularga nomlar
beriladi. Munosabat atributlarining nomlaridan iborat ro‘yhatni
munosabatlar sxemasi deyiladi. Bizning misolimizdagi TALABA
munosabatining sxemasi quyidagicha yoziladi: TALABA (Familiyasi
I.O., Tug‘ilgan sana, Bosqich, Mutaxassisligi).
Familiyasi I.O.
TALABA
Tug‘ilgan sana
Mutaxassisligi
Karimov M.N.
Avazov A v A.V
15/01/1979
03/11/1978
4
4
menejement
Buxgalteriya
Ortiqov O.B.
Lazizova V.N a V.N.
07/07/1980
12/04/1981
3
3
Buxgalteriya
Muhandis pedagog
Safarov 0.X
09/05/1980
3
Menejement
Xoliyorov N.A.
Javlonov X.B.
31/12/1982
24/09/1983
2
1
Marketing
Sug‘urta ishi
|
