Dərs vəsaiti təşkilati davranış kursunun qısa icmalını əhatə
Yüklə 1,32 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
Şəkil 6.1. Əmək motivasiyasının məzmunlu nəzəriyyələrinin qarşılıqlı əlaqəsi 53 D.Maklellandın «nailiyyətlər-hakimyyət» nəzəriyyəsi İnsanlara həmişə hakimiyyət, müvəffəqiyyət və əlaqəyə tə- ləbat xasdır. Bu nəzəriyyə məhz həmin fikrə əsaslanır. Müəllif hesab edirdi ki, həyat şəraiti, təcrübə və təlim nəticəsində əldə edilən bu yüksək səviyyəli tələbatlar müasir insan üçün xüsusilə vacibdir. Motivasiyanın prosessual nəzəriyyələri Məzmunlu modellərin köməyi ilə insanları iş yerində təhrik edən motivləri müəyyənləşdirməyə (məsələn, özünürealizəetmə, məsuliyyət yaxud irəliləyiş); təhrikedici davranışın korrelyasiya mexanizmlərini konkretləşdirməyə çalışırdılar. Prosessual nəzəriyyələr, əksinə, koqnitiv zəminləri tədqiq edir, onların motivasiya, yaxud hərəkətlərdə necə realizə edilməsini izləyir və daha əhəmiyyətli olanlarının bir-biri ilə qarşılıqlı əlaqələrini diqqət mərkəzində saxlayır. Vrum gözləməsinin əsaslandırılmış nəzəriyyəsi Məzmunlu nəzəriyyə tənqidçilərinin əksəriyyətindən fərqli olaraq, Vrum öz gözləmə nəzəriyyəsini alternativ kimi təklif et- mişdir. O hesab edirdi ki, məzmunlu modellər əmək fəaliyyəti motivasiyasının mürəkkəb proseslərini adekvat şəkildə izah et- mir. 5.5№-li şəkildə Vrumun sadələşdirilmiş modeli təqdim edil- mişdir. Valentlik anlayışını Vrum konkret nəticə ilə əlaqədar insanın üstünlüklərinin sabitliyi kimi başa düşür. Valentlik o zaman müsbət olur ki, insan «nəticə əldə etmək», ya «etməmək» kimi iki variantdan birincisinə üstünlük verir. Əgər insan nəti- cəyə laqeyd yanaşırsa, valentlik sıfra bərabər olacaq. Valentlik o halda mənfi olur ki, insan nəticəni əldə etmək əvəzinə, |