Dərs vəsaiti təşkilati davranış kursunun qısa icmalını əhatə

İnsan “başqalarını tanıyır” İnsan başqalarını tanımır 
Şək.10.2 “Cohari Pəncərəsi”nin köməyi ilə şəxsiyyətlərarası münaqişənin 
hərəkətverici qüvvələrinin təhlili 
 
 
İnsan “özünü 
tanıyır” 
 
 
 
 
İnsan “özünü 
tanımır” 
Naməlu
m 
"Mən" 
Açıq "Mən" 
Gizli "Mən" 
 
Gizli "Mən" 
 
Kor 
"Mən" 
Gizli “Mən” 

---

88 
Cohari Pəncərəsi” yalnız şəxsiyyətlərarası ünsiyyətin 
mümkün üslublarını göstərir. O, dəqiq təsvir vermir, yalnız baş 
verə biləcək münaqişələri təhlil etməyə kömək edir. 
Münaqişənin həlledilmə strategiyaları cavab reaksiyaları 
kateqoriyalarının hər biri ilə bağlıdır. Söhbət güc tətbiq etmək-
dən, uyğunlaşmaqdan, xilas olmaqdan, kompromis və əməkdaş-
lıqdan gedir. 
Əslində bu, “uduzma-uduzma”, “udma-uduzma” və “ud-
ma-udma” strategiyalarıdır. “Udma-udma” ən effektiv strategi-
yadır. QMRN-in (qrup münaqişəsinin realistik nəzəriyyəsi) əsas 
tezisi ondan ibarətdir ki, qruplararası düşmənçilik münaqişə edən 
məqsədlərin (rəqabət) mövcudluğu nəticəsində meydana çıxır. 
Yüksəksəviyyəli məqsədlər olduqda isə o zəifləyir. Hamı bu 
məqsədlərə nail olmağı arzulayır və bu arzu yalnız qrupdaxili 
əməkdaşlıq zamanı mümkün olur. Həmin nəzəriyyəyə əsasən 
rəqabət disfunksional münaqişəyə gətirib çıxara bilər, halbuki 
əməkdaşlıq onu yumşaldır və ümumi məqsədlərə çatmaqda 
təşkilata kömək edir.
Qruplararası münaqişənin səbəbləri bunlardır: resurslara 
görə mübarizə, məsələlərin qarşılıqlı asılılığı, səlahiyyət sferasın-
da qeyri-müəyyənlik, statusa görə mubarizə. 
Münaqişə vəziyyətində olan qrupların aşağıdakı xarakterik 
cəhətlərini qeyd etmək olar: 

“Biz” (qrup daxilində) və “Onlar” (qrupdan kənar) kate-
qoriyalarında dəqiq ayrılma müşahidə edilir və onların müqayi-
səsi aparılır. 

Başqa bir qrupla münaqişədə olduğunu bilən qrup daha 
möhkəm birləşir və rəqibi vahid cəbhədə məğlub etmək üçün sıx 
əməkdaşlıq şəraitində çalışır. 

Qrup daxilində müsbət hisslər və birlik nişanələri qrupa 
daxil olmayan adamlara şamil edilmir. 

Təhlükəni hiss edən qrup üzvləri özlərini başqalarından 
daha üstün hesab edirlər. Onlar öz qüvvələrini çox yüksək qiy-

---

89 
mətləndirərək, başqa bir qrupun üzvlərinin imkanlarına lazımın-
ca qiymət vermirlər. 

Münaqişə şəraitində olan qruplar arasında ünsiyyət zəif-
ləyir. Ünsiyyət zərurətə çevriləndə, o, neqativ atmacalar və düş-
mənçilik meyillərinin təzahür etməsi ilə müşayiət olunur. 

Əgər qrup, münaqişədə uduzursa, üzvlər arasındakı 
birlik, demək olar ki, dağılmaq üzrədir və onlar bir-biri ilə ünsiy-
yətdə olaraq, getdikcə artan gərginliyi hiss edirlər. Qrup üzvləri 
“qapazaltı” etməyə adam axtarır və uğursuzluğun səbəbini onun 
boynuna qoymaq istəyirlər. 

Qruplararası münaqişə və onun nəticəsində yaranan düş-
mənçilik qrupun ayrı-ayrı üzvlərinin nevrotik pozulmalarının 
nəticəsi deyil. Əslində bu, qrupda qarşılıqlı əlaqənin məhsuludur. 
Bu halda qrup üzvlərinin tamamilə normal və müvazinətli olması 
da rol oynamır. Müşahidələrdən əldə edilən nəticələr təşkilatda 
münaqişə şəraitində olan qrupların qavranılmasını təsvir və dərk 
etməyə kömək edir. Buradan da bir sıra strategiyalar meydana 
gəlir və onlardan münaqişə səviyyəsini aşağı salmaq üçün 
istifadə etmək olar. Həmin strategiyalar dörd əsas kateqoriyaya 
bölünə bilər. 
