Dərslik Azərbaycan Respublikası Fövqəladə Hallar Nazirliyinin 16 mart 2007-ci IL tarixli məktubu ilə müsbət rəy verilmiş tədris proqramı əsasında yazılmışdır. «TƏBİB»

3. Fövqəladə hal prosesinin gedişi mərhələsi.

Bu mərhələdə risk amilləri (enerji yaxud cisimlər) artıq öz mənfi təsirini ətraf mühitə göstərməyə başlayırlar. Ya­ranmış şəraitin mürəkkəbliyi və onun qiymətləndirilməsi qeyri-mümkün olduğuna görə prosesin davametmə müddə­tini və nəticələrini qabaqcadan (xüsusilə onun ilkin dövründə) proqnozlaşdırmaq çətin olur.

4. Sönmə mərhələsi.

Bu mərhələ fövqəladə halın zədələyici amillərinin lo- kallaşdırma anından onun fəsadlarının tam ləğv edilməsi­nin sonuna qədər olan dövrü əhatə edir? Onun davametmə müddəti fövqəladə halın növündən asılıdır. Bu müddət bir neçə saat, sutka, ay yaxud on illər təşkil edə bilər.

Sönmə mərhələsinin davametmə müddəti hərbi və et­nik münaqişələrdə (cəmiyyətdə müvazinət pozulur, doğum azalır, milli ədavət dərinləşir və s.) həmçinin güclü təsirli zəhərli və radioaktiv maddələrin ətraf mühitə yayılma hal­larında (insanlar həm onların bilavasitə təsirinə, həm də genetik fəsadlvrına məruz qalırlar) artır.

Dünya təcrübəsində FH-ın ümumi xronoloji ardıcıllıq mərhələləri:

1. 
   təhlükə;
   
2. 
   xəbərdarlıq;
   
3. 
   təsir;
   
4. 
   şəraitin qiymətləndirilməsi;
   
5. 
   qəza-xilasedici işlərin aparılması;
   
6. 
   tibbi yardımın göstərilməsi;
   
7. 
   xalq təsərrüfatı müəssisələrinin bərpası qəbul edil­mişdir;
   

FH-da ərazinin coğrafi nöqtəyi nəzərdən bölünməsi də mövcuddur:

1. 
   zərbə zonası;
   
2. 
   filtrasiya zonası;
   
3. 
   sosial yardım göstərmə zonası;
   

FH-lar janlı aləmə və obyektlərə bu və ya digər də- rəjədə təsir göstərən amilləri törədir. Onların təsiri nəticə­sində insanlar, heyvanlar və bitkilər məhv olur, zədələnmiş əhali əmək qabilyyətini tam yaxud qismən itirir, xalq təsər­rüfatı obyektləri ya tamamilə dağılır, ya da zədələnərək öz iş fəaliyyətini xeyli məhdudlaşdırmağa məjbur olur və bun­lara zədələyici amillər deyilir. Onların insanlara və obyekt­lərə eyni bir vaxtda təsiri nətijəsində meydana gələn zədə- lənmələr kombinəolunmuş xarakter daşıyırlar.

1. 
   FH-m əsas zədələyici amillərinə: 1) hava partlayış dalğası; 2) temperatur; 3) ionlaşdırıcı şüalar; 4) güclü təsirli zəhərli maddələr; 5) bakterial agentlər; 6) aerohidinamik amil; 7) psixoemosional təsir daxildir.?
   
2.