Dərslik Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirinin

Qeyri-qiymət amilləri
də tələb və təklifin dəyişikli-
yinə öz təsirini göstərir. Məsələn, tələbə əhalinin gəlir sə-
viyyəsi; bazarda əvəzedici məhsulların (müxtəlif meyvə-
lər, paltaryuyucu tozlar, bitki və heyvan yağları) olması; 
yaxın gələcəkdə qiymətlərin dəyişə biləcəyi ehtimalı; 
mövsüm xarakterli dəyişikliklər; əhalinin zövq və istəyi, 
yaxud dəb dəyişiklikləri; ailə tərkibi, əhalinin yaş və cins 
tərkibi; müxtəlif xəbərlər və şayiələr bəzən müsbət, bəzən 
də mənfi rol oynayaraq, tələblə-təklifə hiss olunacaq dərə-
cədə təsir göstərə bilir. 
Təklifə də, qiymət amillərilə yanaşı, qeyri-qiymət 
amilləri də öz təsirini göstərə bilir. Bu amillərdən istehsa-
lın texnika və texnologiyasının təkmilləşdirilməsini; əvəz-
edici əmtəə və xidmətlərin bazara çıxarılmasını; satıcıların 
sayının artıb-azalmasını; məhsul bolluğu yaxud qıtlığını; 
reklam vasitələrinin rolunu göstərmək olar. 
b)
 
Təsərrüfat həyatı təcrübəsindən məlumdur ki, bazar-
da hər hansı bir əmtəənin (xidmətin) qiymətinin dəyişməsi, 
yəni onun bahalaşması, yaxud ucuzlaşması şübhəsiz tələb və 
təklifin də həcmində müəyyən dəyişikliklər yaradır. 

---

171 
Qiymətlə, məhsulun satış həcmi arasında olan bu sıx, 
dialektik, üzvi asılılıq tələb və təklifin elastikliyi anlayışı-
nın əsasını təşkil edir. Lakin unutmaq olmaz ki, insanların 
tələbatları, zövqləri, imkanları müxtəlif olduğundan tələb-
lə-təklifin dəyişməsinin nəticələri həmişə eyni cür alınma-
yacaqdır. Bu halda müxtəlif variantlar qarşıya çıxa bilər: 
a) Tələb artarsa, təklif isə dəyişməz qalarsa, qiymət 
yüksələcəkdir; 
b) Tələb azalarsa, təklif isə dəyişməz qalarsa, qiymət 
aşağı düşəcəkdir; 
c) Təklif artarsa, tələb isə dəyişməz qalarsa, qiymət 
aşağı düşəcəkdir; 
ç) Təklif azalarsa, tələb isə dəyişməz qalarsa, qiymət 
yüksələcəkdir. 
İqtisadi nəzəriyyədə tələb və təklifin elastiklik səviy-
yəsini müəyyənləşdirib təyin etmək üçün