naturfəlsəfə problemləri üzərində cəmləşdirmişdir . Onun fikrincə naturfəlsəfənin vəzifəsi təbiətin
inkişafının ardıcıl mərhələlərini (aşağı formadan yuxarı formalara doğru)
açmaqdır. Şellinq təbiətin inkişafının müxtəlif səviyyələri (mexaniki,
kimyəvi, bioloji) ilə insan şüurunun inkişaf pillələri arasında mövcud olan
paralellizmi aşkar etməyə cəhd göstərmişdir.
Fixtenin subyekti, «mütləq Mən»i tədqiq edərkən kəşf etdiyi inkişaf
qanunauyğunluqlarını Şellinq təbiət sahəsinə köçürərək,
təbiət prosesləri və formalarının inkişafının dialektik nəzəriyyəsini yaratmışdır . XVIII
əsrin II yarısında fizika, kimya, biologiya və xüsusilə də elektrik sahəsində
(Kulon qanunu) yeni kəşflər onun tə‟liminə təkan verdi. Bu kəşflərə
əsaslanaraq Şellinq təbiətşünaslıqda mexanisizmi tənqid etmiş, bütün
təbiəti, həyatı, onun əsasında duran məqsədəuyğunluq prinsipi ilə izah
etməyin mümkün olduğunu göstərmişdir. O bütün qeyri- üzvi prosesləri
orqanizmin inkişafının müqəddəm şərtləri kimi anlamağa cəhd etmişdir.
Şellinqin naturfəlsəfəsində dünya qəlbi haqqında neoplatonçu ideya bərpa
olunur. Lakin Şellinq neoplatonizmdən fərqli olaraq dinamik baxışı inkişaf
etdirir, təbiətin mahiyyətini maqnit kimi götürülən iki qütbləşmiş qüvvənin
mübarizəsi kimi anlayırdı.
Klassik alman fəlsəfəsi Hegelin simasında öz zirvəsinə çatır. He-
gel (1770- 1831) intellektual intuisiyanın fəlsəfi biliyin ən yüksək forması
olduğu haqqında Şellinqin tə‟limini qəbul etməmişdir. O əksinə sübut
etməyə çalışmışdır ki, vahiddən
çoxluğun yaranması rasional idrakın predmeti ola bilər. Bu idrakın instrumenti
məntiqi təfəkkür, əsas forması isə
anlayışdır. Lakin Hegel göstərirdi ki, bu xüsusi növ məntiqi
idrakdır. Onun əsasında formal məntiq deyil, dialektik məntiq durur.
Hərəkətverici qüvvəsini isə ziddiyyət təşkil edir. Hegel qeyri- ziddiyyətlik
haqqında Aristotelin qanununu rədd etdi. O anlayışların təbiətinə yenidən
nəzər salmağı tələb edərək göstərirdi ki, indiyə qədər anlayışları subyektiv
hesab edirdilər. Əslində isə gerçəklikdə mütləq anlayış subyekt və obyektin
eyniyyətidir.
Göründüyü
