Dərslik Azərbaycan Respublikasının Təhsil Nazirliyinin

______________Milli Kitabxana_____________ 

 39

Atona sitayişi qoruyub saxlayanlardan biri isə əyan Eye olmuşdu. 

Ehtimal edilir ki, Eye gənc Tutanxamonun adından Misiri idarə 

edirdi. Tutanxamon Amon məbədinin hüquqlarını  qəti olaraq 

bərpa etdi. Tutanxamonun hakimiyyəti uzun sürmədi. O, təxminən 

on doqquz yaşında vəfat etdi. Tutanxamon böyük dəbdəbə ilə 

yeraltı  sərdabədə  dəfn olundu. Onun sərdabəsi Fiva yaxınlığında 

"hökmdarlar dərəsi"ndə tikilmişdi. Fiva kahinləri Tutanxamonun 

bütün saray əmlakını, əşyalarını, qiymətli bəzək-düzəklərini, oyun 

lövhələrini, onun surətini  əks etdirən qızıl dəbilqəsini, müxtəlif 

heykəllərini və s. sərdabədə yerləşdirmişdilər. Tutanxamonun 

sərdabəsi hələ qədimdə qarətdən qorunmuşdu, halbuki əksər firon 

sərdabələri hələ o zaman talan edilmişdi. Sərdabə qarətçilərini 

tutub məhkəməyə verirdilər. Talan olunmamış Exnaton və 

Nefertiti sərdabələrinin qalanı XIX əsr qarətçiləri Atona (Günəşə) 

ibadət tərəfindən təmizlənmişdi. Hovard Karter 1922-ci ildə 

Tutanxamonun sərdabəsini aşkar etmişdi. Məlum oldu ki, 

Tutanxamonun da sərdabəsinə girmişlər, lakin elə bir şey apara 

bilməmişlər. Sonralar isə burada XVI Ramzesin sərdabəsi 

tikilərkən, Tutanxamonun yeraltı  sərdabəsinin girişi torpaq və 

çınqılla dolmuş, oğrular sərdabəyə giriş yolunu itirmişdilər. 

Tutanxamonun qısa müddətli hakimiyyəti illərində Misir 

qüdrətli dövlətə çevrildi. Tutanxamonun övladı olmadığından 

hakimiyyət onun arvadı dul Anxesenapamona keçdi. Misir 

mənbələri onun fəaliyyəti haqqında heç bir məlumat vermir. Lakin 

Het mənbələrindən məlum olur ki, o, Het hökmdarı Suppiluliuma 

müraciətnamə göndəribmiş. Müraciətnamədə deyilirdi: "Mənim 

ərim vəfat etmişdir. Eşitmişəm ki, sənin həddi-buluğa çatmış 

oğulların vardır: onlardan birini mənə göndər. Mən ona ərə 

gedərəm, o da Misirin hökmdarı olar". Het hökmdarı III Murşil 

tərəfindən tərtib edilmiş bu salnamədə qeyd edilir ki, Suppilulium 

belə qeyri-adi müraciətə  təəccüb edir. Hadisənin düzgün olub-

olmamağını yoxlamaq üçün o, Misirə elçi göndərir. Misir fironəsi 

yenidən Het hökmdarına müraciət edib yazır: "Sən nə üçün 

deyirsən ki, onlar məni aldatmaq istəyirlər.  Əgər hökmranlıq 

etmək üçün oğlum olsaydı, mən yadelli ölkəyə müraciət 

etməzdim, çünki bu mənim üçün və  mənim ölkəm üçün 

---