MÜASİR İNFORMASİYA SİSTEMLƏRİNİN İDARƏ OLUNMASI
___________________________ 88 ____________________________
3.Tapşırığın icrasına nəzarət.
Təşkilati strukturun: funksional, proses yönümlü, matris
və layihə kimi 4 forması vardır.
Verilənlərin strukturu modeli. Müəssisədəki verilənlərin
strukturu mahiyyətlər, mahiyyət atributları və əlaqələr kimi 3
elementin köməyi ilə modelləşdirilir.
Mahiyyət elə obyekt tipidir ki, sərbəst surətdə mövcud
olur və müəssisəyə aid verilənləri saxlayır. Məsələn,
müəssisədə işləyən işçilərin hamısı ƏMƏKDAŞ mahiyyəti ilə
təqdim edilə bilir. Mahiyyət sənədlə də təqdim edilə biləndir.
Məsələn HESAB-FAKTURA.
Atributlar mahiyyətin elə xarakteristikalarıdır ki, onların
köməyi ilə ixtiyari mahiyyət obyektləri təsvir edilə bilir.
Məsələn, ƏMƏKDAŞ mahiyyəti kadrlar şöbəsində təvəllüd
tarixi, işə qəbul edilmə tarixi və s. kimi verilənlərlə xarakterizə
olunur.
Əlaqə. Müəssisədəki bütün mahiyyətlər bir-biri ilə
qarşılıqlı əlaqəlidir və sistem əmələ gətirirlər. Məsələn,
ƏMƏKDAŞ mahiyyəti BÖLMƏ mahiyyəti ilə əlaqəlidir.
Əlaqələrin “birin-birə”, “birin-çoxa” və “çoxun-çoxa” kimi 3 tipi
vardır.
Funksional
modelləşdirmə
müəssisənin
biznes-
proseslərini modelləşdirmək üçün istifadə edilir. Müəssisənin
ayrı-ayrı bölmələrindəki situasiyları izləmək üçün müəssisənin
bütün fəaliyyətini formal olaraq bloklara bölmək lazımdır ki,
sonra hər bir bloka nəzarət etmək asan olsun.
Funksional
modelləşdirmə
və
biznes-proseslərin
modelləşdirilməsi üçün
IDEFO standartı tətbiq edilir. Bu
modelləşdirmə
nəticəsində
müəssisə
fəaliyyətinin
razılaşdırılmış modeli yaranır. Bu model funksiyaların real
MÜASİR İNFORMASİYA SİSTEMLƏRİNİN İDARƏ OLUNMASI
___________________________ 89 ____________________________
bölgüsünü, prioritetini (üstünlüyünü) və səlahiyyətini əks
etdirir.
IDEFO - strukturlaşdırılmış təhlil standartıdır ki, bu da
planlaşdırmadan ta son variantın alınmasınadək bütün
mərhələlərdəki proseslərin təsviri üçün tətbiq edilir. Bu
standart predmet və fəaliyyətləri qrafik təsvir edən model
qurmağa imkan verir.
IDEFO iki növ diaqramdan ibarətdir:
1.Kontekst (aidi) diaqram;
2.Dekompozisiya edilmiş (parçalanmış) diaqram.
Kontekst diaqramı modelləşdirmə obyektini təsvir edir.
Bu diaqramda aşağıdakı elementlər iştirak edir:
•
Giriş amilləri – nəticənin alınması üçün prosesdə
istifadə edilən verilənlər və ya materiallar;
•
Nəticə - verilmiş fəaliyyət nəticəsində alınmış verilənlər
və ya materiallar;
•
Mexanizmlər
–
proses
və
ya
fəaliyyətin
gerçəkləşdiriciləri. Bəzən mexanizmlər resurslar kimi
istifadə edilir;
•
Nəzarət (idarəetmə) – girişin nəticəyə çevrilməsi
ardıcıllığını tənzim və təyin edən amillər.
IDEFO standartının blok diaqramı şəkil 12-də verilmişdir.
Bu diaqramdakı oxların istiqaməti prinsipial əhəmiyyət
daşıyır.
|