Diplom iŞİ 2015 MƏMMƏdova nəRMİn azərbaycan döVLƏT

Komvol Yun Parçaların Keyfiyyətinin ekspertizası
. 
27 
İplik və sapların yoğunluğunun eyni bərabərliyə malik olması onların 
keyfiyyətinin qiymətləndirilməsində həlledici əhəmiyyətə malikdir. Sapların 
yoğunluğundakı qeyri-bərabərlik onun qalınlığının tədricən dəyişməsi ilə baş verə 
bilər. Bunun başlıca səbəbi isə saplarda vahid uzunluğa düşən buruqların sayının 
dəyişilməsi hesabına baş verir ki, bu da, öz növbəsində, sapın qırılması 
davamlılığında aşkar olunur. Sapın qeyri-bərabər yoğunluqda olması parça 
toxunuşu zamanı müəyyən çətinliklər törədir. Odur ki, keyfiyyətə nəzarət zamanı 
sapların yoğunluluğunda həddən artıq qeyri-bərabərliyə yol verilməməlidir. 
Təcrübədə aparılan qeyri-bərabər xassəyə malik olması göstəricisini variasiya 
əmsalı (C) ilə hesablayırlar. 
 
 
 
 
 
 

---

Komvol Yun Parçaların Keyfiyyətinin ekspertizası
. 
28 
 
3. Komvol yun parçaların keyfiyyətinin toxunma və bəzəndirilmə prosesində 
formalaşdırılması 
Malların keyfiyyətinin formalaşdırılmasına təsir edən obyektiv amillər 
sırasında texnoloji proses vacib rol oynayır. O cümlədən, hər bir növ parçanın 
istehsalında keyfiyyətli xammal və materiallarla yanaşı, toxunma prosesinin də 
həlledici əhəmiyyəti vardır. İstehlak üçün vacib sayılan yararlı xassələrin 
əksəriyyəti toxunma prosesində formalaşdırılır. Parçaların toxunmasının özü 
hazırlıq əməliyyatlarına və toxunmanın özünə ayrılır. Ümumiyyətlə, parça 
polotnosu 2 sistem, yəni əriş və arğac saplarının dəzgahlarda çarpazlaşması 
nəticəsində alınan material hesab olunur. 
Hazırlıq əməliyyatı əriş və arğac saplarının toxunmaya hazırlanması kimi 
başa düşülür. Burada həm əriş saplarının və həm də arğac saplarının toxunmaya 
hazırlanmasını bir-birlərindən fərqləndirmək lazımdır. Əriş saplarının toxunmaya 
hazırlıq əməliyyatı sarınmadan, şlixtalandırmadan və remizkalaşdırmadan 
ibarətdir.
Sapların sarınması prosesi sarıyıcı maşınların köməyi ilə həyata keçirilməklə 
xırda və iri babinlərə sarınmaqla başa çatdırılır. Məqsəd isə sapların uzunluğunun 
artırılmasından ibarətdir. Sapın babinlərə sarınması zamanı müəyyən səviyyədə 
dartılmaya məruz qalır, düzləndirilir, bu isə onun quruluşunun formalaşdırılmasına 
şərait yaradır. Sarınma zamanı sapın gövdəsindəki lif qır-qırıntıları, zibillər 
tökülür, gözəçarpan nöqsanlar aradan qaldırılır. Daha sonra əriş sapı müəyyən 
qaydada çoxlu sayda kələfin sarıyıcı maşınların köməyi ilə sarıyıcı vala dərilir. 
Şlixtovlaşdırma dedikdə əriş saplarına yüksək hamarlılıq, davamlılıq vermək 
üçün yapışqanlı və yumşaldıcı tərkibə malik olan maddə vasitəsilə hopdurulur. 
Toxunma zamanı sapların qırılmasının qarşısının alınmasında şlixtalaşdırıcı 
maddənin rolu çox böyükdür. Bunun 
üçün 
nişastadan, həlməşikdən, 
poliakrilamiddən, karboksimetilsellülozadan, dülgər yapışqanından istifadə olunur. 
Liflərin növündən asılı olaraq şlixtanın tərkibi də müxtəlifdir. 

---