Дипломна работа Холматов Нурулла " Smenada 1000kg yarim dudlangan kolbasa ishlab chiqarish txnologik liniyasini tashkil etish "

 “SMENADA 1000KG YARIM DUDLANGAN KOLBASA ISHLAB 
CHIQARISH TXNOLOGIK LINIYASINI TASHKIL ETISH”
RETSEPT: 
100kg tuzlanmagan xom ashyo uchun (%da) 
Mol go’shti 1 navli – 30 
Yarim yog’li cho’chqa go’shti – 40 
Cho’chqa grudinasi 12x12x12 mm li kubiklarga bo’lingan – 30
JAMI: 100 
 Ziravorlar 
Shakar – 135
Qora muruch – 90 
Xushbo’y muruch yo’ki koritsa – 75 
Tozalangan chesnok – 150 
JAMI: 450 
Qobiq tabiiy va su’niy 
Ingichka shpagat bilan 10-15 sm li xalqalar bilan bog’langan 
Tuzlanmagan xom ashyo og’irligiga nisbatan meyoriy chiqish 80% 
Tayyor kolbasa namligi 45% 
1. Asosiy xom ashyoning umumiy miqdorini topamiz 
)
/
(
%
100
smenada
kg
C
B
A
⋅
=
Bu yerda: B-berilgan tayyor maxsulot miqdori kg 
C-maxsulotning meyoriy chiqishi % 
1250
%
100
80
1000
=
⋅
=
А
(kg/smenada) 

---

2. Asosiy xom ashyoni turlari bo’yicha istemol miqdori 
a)
(kg/smenad
;
%
100
C
A
B
⋅
=
1-navli mol go’shti uchun 
smenada
kg /
375
100
30
1250
B
1
=
⋅
=
Yari yog’li cho’chqa go’shti uchun 
smenada
kg /
500
100
40
1250
B
2
=
⋅
=
Cho’chqa grudinasi uchun 
smenada
kg /
375
100
30
1250
B
3
=
⋅
=
3. Tuz, ziravorlar va boshqa yordamchi materiallarni istemol miqdori 
smenda
kg
P
A
С
/
100
⋅
≡
Bu yerda: P-100kg xom ashyoda bo’lgan tuz ziravorlarning xarajat miqdori 
smenada
kg
С
tuz
/
5
,
37
100
3
1250
=
⋅
smenada
kg
С
shakar
/
5
,
687
,
1
100
135
,
0
1250
=
⋅
smenada
kg
C
qoramuruch
/
125
,
1
100
09
,
0
1250
=
⋅
=
smenada
kg
С
koritsa
/
9375
,
0
100
075
,
0
1250
=
⋅
=
smenada
kg
С
chesnok
/
875
,
1
100
015
,
0
1250
=
⋅
=
smenada
kg
С
nitrit
/
9375
,
0
100
0,75
1250
=
⋅
=

---

“SMENADA 4000KG YARIM QAYNATILGAN kolbasa ISHLAB 
CHIQARISH TXNOLOGIK LINIYASINI TASHKIL ETISH”
RETSEPT: 
100kg tuzlanmagan xom ashyo uchun (%da) 
Mol go’shti 1 navli – 8 
Parranda go’shti yo’ki qiyma – 35 
Oqsil stabilizatori – 10 
Tovuq yoki kurka terisi – 10
Qaymoqli krem
– 20 
Soya oqsili (gidrotirovniy)
– 15 
Kraxmal yo’ki bug’doy uni
– 2 
JAMI: 100 
 Ziravorlar 100kg tuzlanmagan 
maxsulot 
uchun 
Yodlangan tuz – 2200
Natriy nitrit – 5,0 
Shakar – 100 
Qora muruch – 100 
Kardamon – 50 
JAMI: 2455 
Qobiq tabiiy va su’niy 
Ingichka shpagat bilan 10-15 sm li xalqalar bilan bog’langan 
Tuzlanmagan xom ashyo og’irligiga nisbatan meyoriy chiqish 80% 
Tayyor kolbasa namligi 45% 
1. Asosiy xom ashyoning umumiy miqdorini topamiz 

---

)
/
(
%
100
smenada
kg
C
B
A
⋅
=
Bu yerda: B-berilgan tayyor maxsulot miqdori kg 
C-maxsulotning meyoriy chiqishi % 
1250
%
100
80
1000
=
⋅
=
А
(kg/smenada) 
2. Asosiy xom ashyoni turlari bo’yicha istemol miqdori 
a)
(kg/smenad
;
%
100
C
A
B
⋅
=
1-navli mol go’shti uchun 
smenada
kg /
375
100
30
1250
B
1
=
⋅
=
Yari yog’li cho’chqa go’shti uchun 
smenada
kg /
500
100
40
1250
B
2
=
⋅
=
Cho’chqa grudinasi uchun 
smenada
kg /
375
100
30
1250
B
3
=
⋅
=
3. Tuz, ziravorlar va boshqa yordamchi materiallarni istemol miqdori 
smenda
kg
P
A
С
/
100
⋅
≡
Bu yerda: P-100kg xom ashyoda bo’lgan tuz ziravorlarning xarajat miqdori 
smenada
kg
С
tuz
/
5
,
37
100
3
1250
=
⋅
smenada
kg
С
shakar
/
5
,
687
,
1
100
135
,
0
1250
=
⋅
smenada
kg
C
qoramuruch
/
125
,
1
100
09
,
0
1250
=
⋅
=

---

smenada
kg
С
koritsa
/
9375
,
0
100
075
,
0
1250
=
⋅
=
smenada
kg
С
chesnok
/
875
,
1
100
015
,
0
1250
=
⋅
=
smenada
kg
С
nitrit
/
9375
,
0
100
0,75
1250
=
⋅
=
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

JIXOZ TANLASH 
 
№ 
QURILMALARNING NOMI 
SONI 
TURI 
1 
Tarozi 
1 
No St 
2 
Suyakdan ajratish, tozalashva navlarga 
ajratish stoli 
1 
No St 
3 
Tashish aravasi 
1 
No St 
4 
Valchok 
1 
K6-FVP-160-1 
5 
Aralashtirjich va qiyma aralashtirgich 
1 
FMM-150 va L5-
FM2-M-340 
6 
Kutter 
1 
VK-125 
7 
Shprit 
1 
FSH2-LM 
8 
Batonlarni bog’lash stoli 
1 
No St 
8 
Rama 
1 
No St 
10 
Qizdirish va pishirish kamerasi 
1 
No St 
11 
Sovutish va saqlash kamerasi 
1 
No St 

---

TEXNIKAVIY JIXOZLAR STRUKTURASI VA SINFLANISHI 
 
Har bir texnologik uskuna birligi qo‘yidagi qismlardan iborat: staninalar 
(korpuslar, ramalar va b.x.k.), mahsulot soladigan (bo‘shatiladigan) moslama yoki 
qism, ximoya (blokirovka), uzatish va ish mexanizmlar, ishchi bajaruvchi organ va 
nazorat – o‘lchov asboblari. Uskuna texnik tasnifini belgilovchi asosiy qismlar 
uzatish qismi, ish mexanizm va ishchi organlarining o‘zaro (bog‘liqlikdagi) 
faoliyatidir. 
Stanina uskunaning barcha qismlarini mahkamlash uchun, shu jumladan 
qushimcha moslamalarni (transportirovka qiluvchi, ko‘taruvchi va x.k.) 
mo‘ljallangan. Ba’zi bir uskuna turlarida (separatorlar va boshqalar) stanina asosiy 
vazifadan tashqari ishchi mexanizmni moylash uchun mo‘ljallangan moy turadigan 
moslama (karter) vazifasini ham o‘taydi. 
Yuklash va bo‘shatish moslamasi mahsulotni uskunaga davriy yoki uzluksiz 
ravishda solib turish, hamda texnologik jarayon talabidan kelib chiqib uni xajm 
yoki massasiga qarab dozirovka qilish imkonini beradi.
Himoya moslamasi (blokirovka) uskunaning ba’zi qismlarini noto‘g‘ri yoki bevaqt 
ishga tushib ketishi oldini olish yoki ularning avariya vaqtida buzilishidan saqlab 
qolish uchun xizmat qiladi. 
Uzatish (privod) xarakatni ishchi mexanizm yoki ishchi organlar orqali uzatish 
uchun kerak. Uzatuvchi sifatida elektr, gidravlik va pnevmatik mexanizmlar 
qo‘llaniladi. 
Elektr uzatmalar eng keng tarqalgan mexanizmlardir. Uning asosiy qismi 
elektrodvigatel. 
Elektr tokiga qarab elektrodivigatellar uch guruhga bo‘linadi: 
O‘zgarmas tok o‘zgarmas yoki boshqariladigan, kuchlanishli. Ularda val aylanish 
chastotasini keng miqiyosida silliq (plvnoe) o‘zgartirish imkoni bor; 
Uch fazali o‘zgaruvchan tok (tryox fazn
ыe peremennogo toka) – nisbatan kam 
qo‘llaniladigan 
sinxron 
va 
keng 
qo‘llaniladigan 
asinxron. 
Sinxron 
elektrodvigatellar valning doimiy chastotasi bilan (perechuliruemoy) nagruzkadan 

---

bog‘liq bo‘lmagan holda ishlaydi. Asinxronlarga qaraganda ular ancha yuqori 
foydali ish koeffitsientiga ega, yuqori yuklanishlarga chidamli. Asinxron 
elektorodvigatellar texnologik uskunalarni xarakatga keltirish uchun foydalaniladi, 
ular konstruktiv va xazmat ko‘rsatish bo‘yicha sodda, ularni setga bevosita, 
(preobrazovatellarsiz) tok o‘zgartirgichlarsiz ulash mumkin; 
Kam quvvatli bir fazali asinxron. Ularni (aksariyat) ko‘pincha, yordamchi 
qurilmalarda qo‘llaniladi. 
Uch fazali asinxron elektrodvigatellar bir va ko‘p tezlikka ega bo‘lishi mumkin 
(tezlik soni – maksimal to‘rtta). Katta tezlikka ega elektrodvigatellarning qulayligi 
shundan iboratki, ular o‘zgaruvchan tezlik (stupenchato) bilan ishlashi mumkin. 
Uch fazali asinxron elektrodvigatellar yopiq (suyuqlik tomchilari va changdan) 
holda yopiq va (shamollatish) yellatiladigan (obduvasmom) holda, yopiq va 
yellatiladigan yuqori ishga tushirish momentiga ega holda, yuqori sirpalishli 
(skoliseniem) yopiq va boshqa holda ishlab chiqariladi. 
Tayanchga (opora) maxkamlash kontstruktsiyasi bo‘yicha elektrodvigatellar 
flanetsli, chiqish qismi pastda joylashgan vertikal, siljiydigan (sirpaladigan) plitali 
va (vstraivaem
ыe) o‘rnatiladiganga ajratadilar. Elektr xarakatga keltiruvchi sifatida 
tizim elektrodvigatellari (lineyn
ыe elektrodvigatellari) va solenoidlar (elektro 
magnit
ы) ham xizmat qilishlari mumkin. 
Gidravlik xarakatga keltiruvchi ishchi suyuqlikni gidrosistemaga va undagi bosim 
va sarf me’yorini ta’minlab turuvchi nasosdan uzatuvchi (mineral va kastor yog‘i, 
glitserin, suv va boshqalar) (xarakatni ishchi mexanizmga uzatuvchi) 
gidrodvigateldan, nasos va gidrodvigatelni bog‘lovchi quvurlardan, ishchi 
suyuqliklarni saqlovchi idishlardan; ishchi suyuqliklarni tozalash (filtr) va sovutish 
qurilmalaridan tashkil topgan. Ishchi suyuqlikni uzatish uchun (lopastli) 
shestrernyali, porshenli va boshqa turdagi nasoslar qo‘llaniladi. 
Gidrodvigatellar rotatsion, buriladigan (povorotn
ыe) (servomotorы) va 
porshenli (gidrotsilindrlar) bo‘ladilar. Birinchilari ish mexanizmini aylanma, 
ikkinchilari–burilish va uchinchilari–oldiga va orqaga (vozvratno-postupatelnoe) 
xarakatga keltiradilar. 

---

Pnevmatik xarakatga keltirishda ishchi vosita sifatida qisilgan havodan 
foydalaniladi. Uzatgich tarkibiga sistemaga havo puflaydigan kompressor, havo 
zahirasini hosil qilish uchun resiver (germetik idish); filtr; quvurlar; 
pnevmodvigatellar; nazorat va avtomatika asboblari kiradi. Pnevmodvigatellar 
rotatsion, porshenli, membranali va boshqa turli bo‘ladi. Porshenli keng tarqalgan. 
Ishchi(uzatish) mexanizmi. (Ispolniteln
ыy (peredatochnыy) 
Harakatni xarakatlantiruvchidan texnologik uskunaning ishchi organlariga 
uzatish uchun hizmat qiladi. 
Bu mexanizm privod bilan bog‘langan yetaklovchi zvenodan va ishchi 
organlar bilan bo?langan ergashuvchi zvenodan iborat. Ishchi mexanizm faoliyatini 
ba?olaydigan asosiy ko‘rsatkich – uzatish (soni) nisbati. 
U quyidagilar nisbati bilan ifodalanadi; tishli uzatkichlarda yetaklovchi va 
ergashuvchi tishlar sonining yetaklovchi va ergashuvchi shesternyalar diametriga; 
tishli va remenli uzatkichlarda ergashuvchi shesternya(shkiv) aylanish 
chastotasining yetaklovchi shesternya (shkiv) aylanish chastotasiga. 
Uzatish mexanizmi ishchi organlar ishlash sharoiti bilan baholanadi. 
Quyidagi uzatish mexanizmlari mavjud: 
Uzluksiz ishlaydigan – ish organlari ishlov berilayotgan mahsulot bilan 
mexanizmlarning butun tsikli davrida doimiy kontaktda bo‘ladilar; 
Davriy ishlaydigan – ish organlari ishlov berilayotgan mahsulot bilan uzatish 
mexanizmi harakatining bir qismi davomida kontaktda bo‘ladilar, qolgan vaqtda 
ishsiz holatda bo‘ladilar. 
Uzatish mexanizmlari qattiq va yumshoq bo‘lishi mumkin. Tishli, chervyakli, 
richagli, krivoship-shatunli, sharnirli, krest ko‘rinishli, prujinali, planetar, fraktsion 
va differentsial turdagilar qattiq uzatish mexanizmlariga kiradi. Yumshoq uzatish 
mexanizmlari – remenli, zanjirli, tasmali va x.k.lar kichik uzatish nisbatida, hamda 
qattiq mexanizmlar bilan birga ishlatiladi. 
Ishchi organlar ishlov berilayotgan mahsulotga bevosita enargetik (mexanik, 
issiqlik) ta’sir ko‘rsatish yoki ishlov berilayotgan mahsulotning ishchi vosita yoki 
energetik maydon bilan o‘zaro ta’sirda bo‘ladigan sharoit yaratish uchun hizmat 

---

qiladi. Bu organlart mahsulot hossalari, ularga beriladigan ishlov usuli, rejimi va 
yo‘nalishidan kelib chiqqan holda har-xil konstruktsiyada bo‘ladilar. 
Ishchi organlar konstruktsiyasi bo‘yicha shnek va vintli, barabanli, valtsov
ыe, 
membranali va shlangli, tasmali, to‘rli, fraktsion, tsilindr-porshen juftligida, 
soplali, forsunkali va diskli bo‘lishi mumkin. 
Ko‘rsatadiga n ta’sir bo‘yicha ishchi organlarni tozalaydigan, maydalaydigan, 
aralashtiradigan va issiqlik beruvchi, uzatadigan bo‘lishi mumkin.