Dünya İqtisadi Forumu bütün hüquqları qorunur. İngilis dilində orjinal adı və naşiri
Yüklə 0,72 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Qlobal təhlükəsizliyin yeni cəbhələri
|
Sosial media:
Rəqəmsal kanallar informasiyanın yayılması və fəaliyyətlərin yaxşı məqsədlər naminə təşkilatlanması üçün imkan- lar təqdim etməklə yanaşı, eyni zamanda da, zərərli məzmunun və təbliğatın yayılması üçün də istifadə edilir. İŞİD nümunəsində ol- duğu kimi, ekstremist qruplar tərəfindən tərəfdar toplamaq və on- ları səfərbər etmək üçün də istifadə edilə bilir. Xüsusilə də stabil bir sosial dəstək şəbəkəsindən məhrum olanlar və gənclər asanlıqla bu kimi tələlərə düşə bilirlər. Haşiyə F-də təsvir edilən texnologiyaların çoxu artıq mövcud- dur. Misal olaraq, “Samsung”un Cənubi Koreyanın əsgərdən tə- mizlənmiş zonasında sərhəd patrulu kimi istifadə edilən “SGR-A1” robotlarını göstərmək olar. İki pulemyot və rezin güllə atan bir si- lahla təchiz edilmiş bu robotlar, hazırda insan operatorlar tərəfin- dən idarə edilirlər, lakin bir dəfə proqramlaşdırıldıqdan sonra insan hədəfl ərini özləri müəyyən edib, hərəkətə keçə bilirlər. Keçən il Birləşmiş Krallıq Müdafiə Nazirliyi və “BAE Systems” tərəfindən “Taranis” adlı gizli təyyarənin uğurla test edildiyi açıq- landı. Eyni zamanda, “Raptor” kimi tanınan bu təyyarə, özü havaya T Ə S İ RL Ə R 103 yüksəlib müəyyən bir hədəfə uça bilir və ehtiyac olmadığı müd- dətcə çox az operator müdaxiləsi ilə müəyyən edilmiş bir hədəfi tapa bilir. Bunun kimi bir çox nümunələr var. 50 Bunlar çoxalacaq və proses çərçivəsində geosiyasət, hərbi strategiya və taktika, tən- zimləmə və etikanın kəsişmə nöqtələrində kritik sualları gündəliyə gətirəcəkdir. Qlobal təhlükəsizliyin yeni cəbhələri Bu kitabda bir neçə dəfə qeyd olunduğu kimi yeni texnologi- yaların yekun potensialı və qarşıda bizi nələrin gözləməsi ilə bağlı anlayışımız çox məhduddur. Bu, beynəlxalq və yerli təhlükəsizlik sahəsi üçün daha az keçərli deyildir. Ağlımıza gələ bilən istənilən innovasiyanın müsbət tətbiqi olduğu qədər mümkün qaranlıq tərə- fi də olacaqdır. Neyroprotez kimi neyrotexnologiyalar artıq indi- dən tibbi problemləri həll etmək üçün istifadə edilirlər, lakin gələ- cəkdə bunlar hərbi məqsədlər üçün də tətbiq edilə biləcəklər. Beyin toxumalarına bağlı olaraq inkişaf etdirilmiş komputer sistemləri if- lic bir xəstəyə robot qol və ya ayağı idarə etmək imkanı yaradır. Eyni texnologiya bionik bir pilotu və ya əsgəri istiqamətləndirmək üçün də istifadə edilə bilir. Alzheimer xəstəliyinin müalicəsi məqsədilə istifadə edilən beyin cihazları xatirələri silmək və ya yeni xatirələr yaratmaq üçün əsgərlərin beyninə yerləşdirilə bilər. Corctaun Uni- versiteti Tibbi Mərkəzində neyro etika mütəxəssisi kimi çalışan Ceyms Qiordano [ James Giordano] bu barədə bunları qeyd edir: “Problem, qeyri-dövlət oyunçuların neyroelmi texnika və ya texno- logiyaların bu və ya digər formasını istifadə edib-etməyəcəkləri de- yildir. Əsas məsələ nə zaman və hansınlarını istifadə edəcəkləridir.” “Beyin növbəti müharibə meydanıdır” 51 Bu innovasiyaların çoxunun tənzimlənən olmaması şərtləri çər- çivəsində, bunların əlçatan olmasının əlavə əhəmiyyətli bir nəticə- si olacaqdır. Mövcud trendlər, daha əvvəl yalnız hökumətlərlə və inkişaf etmiş təşkilatlarla məhdudlaşan çox böyük miqyasda zərər vurma qabiliyyətinin sürətli və intensiv bir şəkildə demokratikləşə- DÖRDÜNCÜ S Ə NAYE İ NQ İ LABI 104 cəyini göstərir. Geniş miqyasda yeni texnologiyalar hesabına üçöl- çülü çap edilmiş silahlardan ev laboratoriyalarında genetika mü- həndisliyinə qədər çoxnövlü dağıdıcı vasitələr asanlıqla əldə edilə bilən olmuşdur. Eyni zamanda bu kitabın əsas mövzularından biri- ni təşkil edən texnologiyaların birləşməsi nəticəsində təxmin edilə bilməyən dinamikaların üzə çıxacağı və mövcud hüquqi və əxlaqi çərçivələrə meydan oxuyacağı da açıqdır. Yüklə 0,72 Mb. Dostları ilə paylaş:
|