Əbu Əli Həsən ibn Əli Xacə

İyirmi ikinci fəsil 
MƏNZĠL BAġINDA YEMĠN EHTĠYAT EDĠLMƏSĠ HAQQINDA 
ġahın ali məiyyəti (mühafızə dəstəsi) yola düĢdükdə, hər mənzilə 
çatdıqda, orada yem hazırlanmıĢ olmasa, gündə nə qədər lazımsa zorla əldə 
edilməli, ya xalqdan bölgü ilə alınmalıdır. Bu isə insafdan deyildir. Ona görə 
keçilməsi nəzərdə tutulan bütün yollarda, düĢünüləsi ehtimal edilən bütün 
kəndlərlə, onun ətrafında, istər iqta olsun, istərsə xas torpaqlar, (yemin) hamısını 
almaq lazımdır. 
Ribat və kənd olmayan yerlərdə, yaxınlığında olan kənddən yenə də 
(yemi) almaq lazımdır. Məhsulu yığıb saxlamalı, ehtiyac olsa, iĢlənməli olmasa, 
taxıl satılıb pulu baĢqa mallar kimi xəzinəyə verilməlidir. Beləliklə, hənm rəiyyət 
əziyyətdən qurtarar, həm yem azlıq etməz, həm Ģahın qərara aldığı vacib iĢ təxirə 
salınmaz. 
İyirmi üçüncü fəsil 
 
BÜTÜN QOġUN MALININ MÜƏYYƏN EDĠLMƏSĠ HAQQINDA 
QoĢunun malını müəyyən etmək lazımdır. Ġqta sahiblərinin malları mütləq 
və qəti Ģəkildə onların əlində olmalıdır, iqtası olmayan qulamların isə malları 
müəyyən edilməlidir. Elə ki, aydın edildi, qoĢunun sayı, onlara çatacaq malın 
miqdarı müəyyənləĢdi, bunu vaxtında onlara çatdırmaq lazımdır. Elə etmək 
lazımdır ki, o xəzinəyə təhvil verilsin və ya onlar Ģahı görmədən gedib oradan 
alsınlar. Ona görə daha yaxĢısı budur ki, Ģah öz əli ilə pulu onun ətəyinə töksün. 
Bu, onların qəlbində ġaha qarĢı məhəbbət və sədaqət yaradar, xidmət və döyüĢdə 
yaxĢı çalıĢıb, möhkəm iradəli olarlar. Qədim Ģahlarda qayda belə idi: onlar iqta 
verməz, xəzinədən ildə dörd dəfə hər kəsin özünə müvafiq nağd maaĢ verərdilər, 
onlar həmiĢə pullu-paralı olardılar; buna bistqani
125
deyərdilər. Bu qayda 
Mahmudun 
126
xanədanında hələ indi də qalmaqdadır. 
Ġqtaçılara tapĢırmaq lazımdır ki, istər ölüm, istərsə baĢqa səbəbə görə 
dəstədən kim əskik olarsa, gizlətməyib dərhal xəbər versinlər. Dəstə baĢçısına 
tapĢırmalıdır ki, öz maaĢlarını aldıqdan sonra hər iĢ olsa, hamısı onu yerinə 
yetirməyə hazır olmalıdır. Əgər birisinin üzürlü səbəbi olsa, dərhal xəbər 
verilməlidir ki, onun azad olunması haqqında əmr sadir olsun. Əks halda, onlara 
cəza verilib malların cəriməsi alınmalıdır. 

---

85