ƏHMƏd-cabiR ƏHMƏdov zeytun və zeytun yağI (Monoqrafiya)

ÜÇÜNCÜ FƏSİL. ZEYTUN YAĞI
Azərbaycanın qeyri-neft sektorunda qabaqcıl mövqeyə malik “Azersun Holding” şirkətlər qrupunun Azərbaycandakı fəaliyyəti ötən əsrin 90-cı illərinin lap əvvəllərindən başlayır. Azərbaycan müstəqillik qazandıqdan sonra digər sahələrdə olduğu kimi yeyinti məhsulları istehsalında da əsaslı dönüş yaranmışdır. MDB məkanında, Yaxın və Orta Şərqdə analoqu olmayan və Azərbaycanda aparıcı lider və investor olan “Azersun Holding” şirkətlər qrupunun tərkibində fəaliyyət göstərян müəssisələrdən “Bakы Qida və Yağ Fabriki” MMC müxtəlif çeşiddə yeyinti yağları, о жцмлядян зейтун йаьы istehsal edir.

“Bakы Qida və Yağ Fabriki” MMC 1997-ci ildə Bakı Marqarin zavodunun yenidən qurulması və müasir texnologiya ilə təchiz olunmasından sonra ölkə prezidenti Heydər Əliyevin iştirakı ilə fəaliyyətə başlamışdır. Müəssisə dünya standartlarına cavab verən rafinasiya, elektroliz, hidrogenləşdirmə, dezodorasiya, vinterizə, marqarin istehsalı, duru yağ süzülməsi, əridilmiş mətbəx yağlarının istehsalı proseslərinə malikdir.

Emal və qablaşdırma prosesi boyu məhsulların keyfiyyətinə daim nəzarət olunur. Burada dünyanın ən müasir avadanlığında, əl dəyməyən texnologiya ilə “Final”, “Blendo”, “Zolotoe Solnışko”, “Möcüzə” duru bitki yağları, “Final”, “Super sun” və digər çeşiddə əridilmiş bitki mənşli mətbəx yağları, eləcə də “Final”, “Paşa”, “Мюжцзя” və digər marqarin məhsulları istehsal olunur. Son illər müəssisədə yüksək keyfiyyətli “Final” və “Zeytun bağları” markalı zeytun yağı da istehsal olunur. Riviera keyfiyyət markası ilə istehsal olunan Final zeytun yağı təbii və rafinə zeytun yağının qarışığıdır və standartın bütün tələblərinə tam uyğundur.

Rafinasiya sexində dünyada ən aparıcı texnologiyaya sahib olan Desmet şirkətinin avadanlığı quraşdırılıb. Duru yağların istehsalında isə Fransanın Sidel və İtaliyanın Procomac şirkətlərinin ən son istehsalı olan avadanlıqlardan istifadə olunur. Duru bitki yağlarını mumlardan təmizləmək üçün çox müasir texnologiya olan vinterizə prosesi tətbiq edilir.

İstehsal olunan məhsulların keyfiyyətini artıran və onu daim ön plana çəkən müəssisənin məhsulları çox sayda mükafatlara və sertifikatlara layiq görülüb. 1999-cu ildə Çin Xalq Respublikasının Kunmin şəhərində “Bəşəriyyət və Təbiət 21-ci əsrin astanasında” şüarı ilə keçirilən “Ekspo-99” Beynəlxalq sərgisində nümayiş etdirdiyi keyfiyyətli məhsulların istehsalına görə завод Azərbaycan Respublikasının Kənd Təsərrüfatı Nazirliyinin diplomu ilə təltif edildi. 2002-ci ildə Moskva şəhərində keçirilən “21-ci əsrdə Soya və Soya Məhsulları” Beynəlxalq ixtisaslaşdırılmış sərgisində “Teksun” və “Soya sun” yağları qızıl medal və diplomlara layiq görüldülər. Həmçinin, müəssisə məhsullarının qablaşdırılması dizaynına görə gümüş medal və diplom ilə təltif edildi.

Тədqiqatlar nəticəsində müəyyən olunmuşdur ki, müəssisədə istehsal olunan bütün yağların keyfiyyəti Beynəlxalq Standart TS-EN-İSO-9000 (sertifikat № KG 1370/00) tələblərinə uyğundur, ekoloji cəhətdən təmiz, zərərsiz, xolesterinsiz və fizioloji cəhətdən qidalı yeyinti məhsuludur. Çünki bu yağların hazırlanmasında ən müasir yağ istehsalı texnologiyasına, istehsalın bütün mərhələlərində sanitar-gigiyenik qaydalara ciddi əməl olunur, məhsulun qablaşdırılması, markalanması və saxlanılması şəraiti keyfiyyətin qorunmasına xidmət edir. Müəssisənin məhsulları dünyanın 10-dan çox ölkəsinə ixrac olunur.

Бизим ясас мягсядимиз “Bakы Qida və Yağ Fabriki” MMC тяряфиндян истещсал олунан зейтун йаьынын кейфиййятини вя еколоъи тямизлийини юйрянмякдир. Əsas tədqiqat obyekti kimi qurumayan bitki yağları qrupuna aid olan “RİVİERA” tipli “Final” və “Zeytun bağları” markalı zeytun yağları götürülmüşdür. Bu yağlar tərkibinə, bioloji dəyərliliyinə və pəhrizi əhəmiyyətinə görə bitki yağları içərisində birinci yeri tutur.

3.1. Zeytun yağının istehsalı və istehlakı haqqında
Zeytun yağı Yunanıstan, İspaniya və İtaliyada qədimdən milli ərzaq məhsulu və Aralıq dənizi sahilləri ölkələrində pəhriz qidası hesab edilir. Zeytun yağı xristian və yəhudi kilsələrinin, eləcə də müsəlman məscidlərinin işıqlandırılmasında qədimdən istifadə olunmuşdur. XIX əsrin sonlarına qədər Rusiyada yüksək keyfiyyətli zeytun yağı provans yağı, aşağı keyfiyyətli yağ isə taxta yağı adlanmışdır.

Yabanı halda zeytun bitkisi Aralıq dənizinin şimal- şərq hissəsində, o cümlədən kiçik Asiyada yetişir. Zeytun bitkisinin mədəni sortlarının yayıldığı vaxt və yer hələ qədimdən müxtəlif ölkələrin alimlərinin mübahisəsi olmuşdur. Lakin o da dəqiq məlumdur ki, zeytun yağı Munoy mədəniyyətinin zənginliyinə və firavanlığına xidmət etmişdir. Qazıntılar zamanı tapılan zeytun yağı üçün qablar eramızdan 4 min il əvvəllərin tarixinə aid edilir.

Qədim Misirdə zeytun yağı eramızdan 3 min il əvvəl qida məqsədləri və sabun bişirmək, eləcə də yağla işlənən lampalar üçün istifadə olunmuşdur. Eramızdan əvvəl 8- ci əsrdə finikiyalılar Karfaqendən zeytunu İspaniyaya, qədim yunanlar isə İtaliyaya aparmışlar.

Zeytunun latınca adı (Oleum) da qədim yunan sözündən (έλαιον) götürülmüşdür. Qiymətli dərman bitkisi olan zeytunun hansı ölkədən yayılması haqqında iki fikir mövcuddur. Onlardan birinə görə müdriklik və zəhmət İlahəsi Afina Attikaya sahib olmaq üçün Poseydonla mübahisədə hirslənərək öz nizəsini qayaya sancmış və nizə möcüzəli ağaca çevrilmişdir. Göründüyü kimi, bu fikirdə zeytunun vətəninin Yunanıstan olmasına işarə edilir. Digər fikrə görə isə Aralıq dənizi hövzəsi ölkələri – Suriya, Cənubi Antaliya və s. zeytun bitkisinin vətəni hesab olunur. Bu mənbələrə əsasən zeytun buradan Kiçik Asiyaya, Yunanıstana, Misirə və digər ölkələrə yayılmışdır. Zeytun bitkisinin ömrü 300- 400 ildir. Əlverişli şəraitdə 1000 il yaşaması məlumdur. 500- dən çox növü var.

Hazırda Avropa zeytunu dünyanın əksər tropik və subtropik iqlimə malik ölkələrində, o cümlədən Azərbaycanda becərilir. Sülh və xoşbəxtlik rəmzi hesab olunan bu qiymətli bitkinin Abşeronda plantasiyaları salınmışdır.

Zeytun yağının istehsalına görə İtaliya, İspaniya və Yunanıstan birinci üç yeri tutur. 2010- cu ildə dünyada istehsal olunan zeytun yağının 40%- dən çoxu İspaniyanın, əsasən də Andalusiya əyalətinin payına düşürdü.

İtaliya istehsal etdiyi zeytun yağının çox hissəsini özü istehlak edir. Yunanıstanda adambaşına ildə 20 litrdən çox zeytun yağı istehlak edilir. 2004- cü ilin məlumatına görə zeytun yağının istehsalının statistikası 3.1. saylı cədvəldə verilmişdir.
Cədvəl 3.1. Dünya üzrə zeytun yağı istehsalı (2004- cü il).

S/s	Ölkələr	İstehsalı (min ton)	S/s	Ölkələr	İstehsalı (min ton)
1	İspaniya	4.556	11	Əlcəzair	170
2	İtaliya	3.150	12	Liviya	148
3	Yunanıstan	2.300	13	Argentina	95
4	Türkiyə	1.800	14	İordaniya	85
5	Suriya	950	15	ABŞ	77
6	Mərakeş	470	16	İran	43
7	Tunis	350	17	Peru	38
8	Misir	320	18	Xorvatiya	33
9	Portuqaliya	270	19	Albaniya	30
10	Livan	180

Bir başqa mənbədə isə 2004- cü ildə zeytun yağı istehsal edən əsas ölkələrin xüsusi çəkisi, istehlakın xüsusi çəkisi və adambaşına kiloqramla illik orta istehlakın miqdarı haqqında məlumat verilir. Bunu 3.2. saylı cədvəldən görmək olar.

Zeytun ağacı orta hesabla 500 ildən çox ömür sürür. Bəzi ağaclar 1500 ilə qədər yaşayır. İrusəlimin Zeytun dağındakı zeytun ağacının 2000- dən çox yaşı var. Tunisdə yaşı 2000- ə çatan, diametri 4 m olan zeytun ağacı qorunub saxlanılır. Bu cür zeytun ağaclarına Kipr və Əlcəzair dövlətlərinin ərazisində də rast gəlmək olur.
Cədvəl 3.2. Zeytun yağının istehsal və istehlakı (2004- cü il).

Ölkələr	İstehsalın ümumi miqdarına görə faizlə	İstehlakın ümumi miqdarına görə faizlə	İl ərzində adambaşına orta istehlak kq-la
İspaniya	30,2 %	20 %	13,62 %
İtaliya	20,9 %	30 %	12,35 %
Yunanıstan	15,3 %	9 %	23,7 %
Türkiyə	11,9 %	2 %	1,2
Suriya	6,3 %	3 %	6 %
Tunis	2,3 %	2 %	9,1 %
Mərakeş	3,1 %	2 %	1,8 %
Portuqaliya	1,7 %	2 %	7,1 %
ABŞ	0,5 %	8 %	0,56 %
Fransa	-	4 %	1,34 %
Digər ölkələr	17,8 %	18 %

Təbii zeytun meyvəsi çox acı dada malikdir. Onu bir müddət duzlu- qələvili suda saxlamaqla kənar etmək mümkündür. Zeytuna acılıq verən qlikozid oleouropein maddəsidir.

Zeytun yağı üçün tərkibində monodoymamış yağ turşularının, əsasən də olein turşusunun çox olması xarakterikdir. Bu yağ turşusu orqanizmdə olan “pis” xolesterinin miqdarını azaldır, “yaxşı”- “faydalı” xolesterinin miqdarını isə normada saxlayır. Aralıq dənizi dietlərinin öyrənilməsi sübut etmişdir ki, ürək- damar xəstəliklərinin aradan qaldırılmasına səbəb zeytun yağındakı fitosterinlər, polifenollar və oleokantlardır.

Bəzən kütləvi təbliğat vasitələrində zeytun yağı cox da korrektiv reklam edilmir. İş burasındadır ki, omeqa-3 yağ turşusu kətan yağına nisbətən zeytun yağında çox azdır, E vitamininin miqdarı isə günəbaxan yağındakından çox geri qalır. Lakin zeytun yağı digər bitki yağları kimi yüksək kalorilidir və onun istehlakında normaya fikir verilməlidir.

Elmi cəhətdən müəyyən edilmişdir ki, gün ərzində 2 xörək qaşığı zeytun yağı istehlakı ürək- damar çatışmazlığını azaldır. Daha səmərəli nəticəyə gəlmək məqsədilə zeytun yağındakı monodoymamış yağ turşuları qədər də doymuş yağ turşuları istehlak etmək lazımdır. Lakin gündəlik yağla qəbul olunan kalorinin miqdarı artırılmamalıdır.

Zeytun yağı qaldıqca keyfiyyəti aşağı düşür. Odur ki, istehsal olunan zeytun yağının elə birinci ildə də istehlak olunması arzu olunur. Atmosferdən nəmliyi udmaq və hava oksigeni ilə oksidləşmənin qarşısını almaq üçün zeytun yağını hermetik tarada, sərin və qaranlıq yerdə saxlamaq lazımdır. Kənar qoxulu məhsullarla birlikdə saxlanan yağ həmin qoxunu özünə çəkir, keyfiyyəti pisləşir. Əgər yağı soyuqda saxlasanız (bəzən soyuducuda saxladıqda) onda doymuş yağ turşularının çöküntüsü əmələ gəlir, bu onun keyfiyyətinin aşağı olmasına dəlalət etmir, çünki azacıq qızdırıldıqda çöküntü yox olur, yəni əriyir.

Zeytun yağı və yaxud provans yağı zeytun ağacının (Olea europaea) meyvələrindən alınır. Zeytunun ətliyində 56%- ə, çəyirdəyində isə 12%- ə qədər yağ vardır. Keyfiyyətinə, yaxşı dadına və xoş zərif ətrinə görə ən yaxşı zeytun yağı Fransanın Provans əyalətinın adı ilə provans yağı adlanır. Bu yağı təzə zeytun meyvələrindən soyuq presləmə üsulu ilə alırlar. Zeytun yağında əsasən olein turşusunun qliseridləri vardır. Həmin yağ qızdırıldıqda və havada oksidləşmir. Ona görə də kulinariyada digər bitki yağlarına nisbətən delikates məhsul hesab edilir. Yumşaq dadına və zərif ətrinə görə zeytun yağı müxtəlif xörəklərin, xüsusən də təzə və bişirilmiş tərəvəzlərdən hazırlanan qəlyanaltıların hazırlanmasında istifadə edildiyindən məişətdə ona salat yağı da deyilir. Zeytun yağı kulinariyada geniş miqyasda tətbiq olunan bitki yağlarından biridir ki, onun dadı ət məhsullarının dadına uyğundur və ona görə də mal, ev və ov quşlarının qızardılmasında istifadə edilir. Zeytun yağı ilə hazırlanan mayonez və balıq qızartması zərif dadı ilə fərqlənir. Pəhriz qidasında zeytun yağı kərə yağını əvəz edir və qaraciyər xəstəliklərində profilaktiki məqsədlə istifadə olunur. Zeytun yağı fransız və italyan mətbəxində, eləcə də Cənubi Avropa ölkələrində əsas yağ hesab edilir. Saxlanılmağa davamlılıq və aşağı temperaturda donması (0⁰C-dən aşağı) onun yağda balıq konservlərinin (şprot, sardina və s.) hazırlanmasında xüsusilə dəyərli yağ olduğunu göstərir.

Zeytun yağının tərkibində faizlə aşağıdakı yağ turşuları vardır (Товарный словарь, том 6, стр. 506):

Miristin turşusu – 0,2- 1,1 %

Palmitin turşusu – 9,5- 9,7 %

Stearin turşusu – 1,0- 1,5 %

Olein turşusu – 80,0- 81,6 %

Linol turşusu – 7,0- 7,5 %

Zeytun yağının kimyəvi tərkibi onun mənşəyindən asılı olaraq dəyişilir. Cənub bölgəsində yetişən zeytundan alınan yağda doymuş yağ turşularının miqdarı iqlimi mülayim olan bölgələrə nisbətən çoxdur. Zeytun yağının fiziki- kimyəvi göstəriciləri aşağıdakı kimidir (Товарный словарь, том 6, стр. 507):

15⁰C- də yağın xüsusi çəkisi – 0,910- 0,929.

20⁰C- də şüasındırma əmsalı – 1,467- 1,471

Sabunlaşma ədədi – 185- 196.

Yod ədədi – 75- 88.

Sabunlaşmayan maddələrin miqdarı – 0,5- 1,0 %.

Donma temperaturu – 0⁰C- dən mənfi 9⁰C- yə qədər.

Qida üçün soyuq presləmə üsulu ilə alınmış, rafinə edilmiş və rafinə edilməmiş zeytun yağı istifadə olunur.

Qida üçün istifadə olunan rafinə edilmiş zeytun yağının keyfiyyəti aşağıdakı texniki şərtlərə uyğun olmalıdır:

1. 24 saat 20⁰C- də saxlandıqdan sonra onun rəngi şəffaf, dad və iyi rafinə edilmiş zeytun yağına xas olmalıdır.

2. Yağın rəngi açıq qəhvəyidən yaşıl çalarlı sarı rəngə qədər olmalıdır.

3. Yoda görə rəngi 15- dən çox olmamalıdır.

4. Turşuluq ədədi KOH- a görə 0,4 mq- dan çox olmamalıdır.

5. Kütləyə görə çöküntü olmamalıdır.

6. Tərkibindəki suyun və uçucu maddələrin (100⁰C - 105⁰C- də qızdırıldıqda itkinin miqdarı) miqdarı 0,2%- dən çox olmamalıdır.

Tibbi məqsədlər üçün nəzərdə tutulan zeytun yağının turşuluq ədədi 2,5- dən çox olmamalı, sabunlaşma ədədi – 187- 196, yod ədədi 80- 88 olmalıdır.

2. 
   Zeytun yağının kimyəvi tərkibi və
   

qidalılıq dəyəri
Гида мящсулу кими йаьлар башга ярзаг мящсулларына нисбятян даща чох енеръи верир. Эцндялик гида расионунда йаьларын хцсуси чякиси цмуми енеръи дяйяринин 30%-я гядярини тяшкил етмялидир. Гида институтлары тяряфиндян елми жящятдян ишляниб тювсиййя олунмуш нормайа ясасян орта йашлы инсан эцндя 80-100 гр йаь истещлак етмялидир. О жцмлядян кяря йаьы 20 гр, битки йаьы 25 гр, щейванат йаьы 20 гр, маргарин вя мятбях йаьлары 30 гр тяшкил етмялидир. Истещлак олунан йаьын тяркибиндя 2-6 гр полидоймамыш йаь туршулары, 5 гр фосфолипидляр вя 0,3-0,6 гр холестерин олмалыдыр. Йашлыларын даща чох битки йаьларындан истифадя етмяляри мяслящятдир.

İnsanlar qədimdən ən çox heyvanat mənşəli yağlardan (qoyunun quyruq yağı) daha çox istifadə etmişlər. Lakin tarixdə zeytun yağından istifadə olunmasına dair çoxlu sayda məlumatlar vardır.

Heyvani yağlardan fərqli olaraq zeytun yağı nəinki qan-damar xəstəliklərinə səbəb olmur, hətta heyvani yağlarla qəbul olunmuş xolesterinin orqanizmdən xaric olmasına fizioloji cəhətdən müsbət təsiredir.

Йаьларын гидалылыг дяйяри вя мянимсянилмяси онларын мяншяйиндян, кимйяви тяркибиндян вя башга амиллярдян асылы олараг дяйишир. Йаьлар йалныз гида мягсядляри цчцн дейил, щям дя йейинти сянайесинин бир чох сащяляриндя вя йардымчы хаммал кими истифадя олунур. Маргарин, майонез, гяннады вя мятбях йаьларынын ясасыны битки вя щейванат йаьлары тяшкил едир. Йаьлардан ятриййат вя косметика мящсуллары, тибби препаратлар вя техники мягсядляр цчцн дя истифадя едилир.

Битки йаьларынын, билдийимиз кими, юзцнямяхсус хцсусиййятляри вардыр, йяни бу йаьлар щям майе щалында, щям дя бярк щалда истещсал олунур. İнсан организминин даща эцмращ, енеръили, даща фяал олмасында битки йаьларынын бюйцк ролу вя ящямиййяти вардыр.

Elmi təsnifatda duru bitki yağları tərkibindəki yağ turşularının müxtəlifliyindən asılı olaraq aşağıdakı kimi təsnifləşdirilir (Товарный словарь, том 5, стр. 255).

1. Gənəgərçək yağına oxşar bitki yağlarına tərkibində ritsinil yağ turşusu olan və qurumayan gənəgərçək yağı aiddir. Bu yağların tərkibində doymamış yağ turşularının qliseridləri vardır.

2. Zeytun yağına oxşar bitki yağlarına fıstıq (buk), çəyirdək yağları, keşniş, badam, zeytun yağları aiddir. Bu yağların tərkibində ən çox doymamış olein yağ turşusunun qliseridləri vardır və çox çətin quruyur.

3. Xaş-xaş yağına oxşar bitki yağlarına yerfındığı yağı, xardal yağı, kedr qozu yağı, qarğıdalı yağı, küncüt yağı, xaş-xaş yağı, qoz yağı, günəbaxan yağı, raps yağı, saflor yağı, soya yağı, pambıq yağı, kənaf yağı, kəndir yağı, yağçiçəyi (рыжиковое масло) və vəzərək (сурепное масло) yağları aiddir. Bu yağların tərkibində ən çox polidoymamış linol yağ turşusunun qliseridləri və ən az olein yağ turşusunun qliseridləri vardır. Bu yağlarda demək olar ki, linolen yağ turşusu yoxdur və yarımquruyan yağlara aiddir.

4. Kətan yağına oxşar bitki yağlarına kətan yağı, çətənə , peril və tunq yağı aiddir. Bu yağların tərkibində ən çox polidoymamış linolen yağ turşusunun qliseridləri, az miqdarda linol və olein yağ turşuları, cüzi miqdarda doymuş yağ turşularının qliseridləri vardır. Bu yağlar quruyan bitki yağlarına aiddir.

Bitki йаьларынын ясасыны цчатомлу спирт-глисерин вя мцхтялиф йаь туршулары тяшкил едир. Битки йаьларынын тяркибиндя daha çox доймамыш, az miqdarda isə doymuş йаь туршулары олур. Nадир щалларда тсиклик йаь туршуларына, доймуш вя доймамыш щидроокситуршулара да раст эялмяк мцмкцндцр.

Йаь туршуларынын хассяляри онларын молекулунда олан карбоксил групунун сайындан, молекул чякисиндян, икигат рабитянин олмасындан вя онун сайындан асылыдыр. Bitki йаьларынын тяркибиндяки йаь туршуларынын мцхтялифлийи, онларын кимйяви гурулушу вя хассяляри щаггында ядябиййатларда эениш мялуматлар вардыр. Она эюря дя биз щямин мялуматлары бурада təkrar вермирик. Лакин зейтун йаьынын кимйяви тяркиби hаггында мялумат вермяк мараглы оларды. Гейд етмяк лазымдыр kи, зейтун йаьынын тяркибиндя ясасян доймамыш йаь туршулары вардыр.

Зейтун йаьынын 100 qramında faizlə (qramla) aşağıdakı yağ turşuları vardır.

Cəmi lipidlərin miqdarı – 99,8;

o cümlədən, triqliseridlərin miqdarı – 99,0;

β – sitosterol – 0,15;

Cəmi yağ turşuları – 94,70; o cümlədən,

Doymuş yağ turşuları – 15,75; o cümlədən,

C_16:0 – палмитин turşusu -12,9;

C_18:0 - стеарин turşusu -2,5;

C_20:0 - арахин turşusu -0,35.

Монодоймамыш йаь туршулары – 66,90;

o cümlədən,

C_16:1 - палмитолеин turşusu -1,50;

C_18:1 - олеин turşusu -64,90;

C_20:1 - qadolein turşusu – 0,50.

Polidoymamış йаь туршулары – 12,10;

o cümlədən,

C_18:2 - линol turşusu – 12,0;

C_18:3 - линolen turşusu – 0,10.

Зейтун йаьында Е, А, Д, K витаминляри вя инсан организми цчцн файдалы олан диэяр биолоъи фяал маддяляр дя вардыр. Мящз буна эюря зейтун йаьы щяйатын бцтцн дюврляриндя саьламлыьа мцсбят тясир эюстярир.

Зейтун йаьы цряк вя ган-дамар хястяликляриня сябяб олан холестерини азалдараг дамарларда тыханмаларын гаршысыны алыр. Зейтун йаьынын цстцн жящяти ондан ибарятдир ки, диэяр битки йаьларындан фяргли олараг йалныз организм цчцн зярярли олан ашаьы сыхлыглы холестеринин мигдарыны азалдыр, лакин инсан организми цчцн лазым олан йцксяк сыхлыглы холестериня тохунмур. Мядя туршулуьуну азалдараг гастритя вя мядя йарасына гаршы горуйужу рол ойнайыр, юд кисяси дашынын яримясиня kюмяк едир, тяркиби антиоксидляшдирижилярля зянэин олдуьундан ушагларда вя йашлыларда бейин-синир системинин инкишафы вя йениляшмясиндя мцщцм рол ойнайыр, организмдя 99-100% мянимсянилир. Зейтун йаьындан сойуг гялйаналтыларын вя гызартмаларын щазырланмасында истифадя олунмасы саьламлыг цчцн ящямиййятлидир. Ейни заманда зейтун йаьындан унлу ширниййат мямулатынын (кекс, йаьлы бисквит, печенйе вя диэяр мящсулларын) щазырланмасында истифадя олунмасы мяслящят эюрцлцр. Чцнки бу йаь мямулата хцсуси ляззят вермякля йанашы онун гурумасынын гаршысыны алыр. Зейтун йаьы щязм, гаражийяр вя юд кисясинин позьунлуьу олан инсанлара йахшы тясир эюстярир. Беля хястяляря сящяр ажгарнына бир гашыг зейтун йаьы ичмяк мяслящят эюрцлцр. Зейтун йаьындан атеросклерозун профилактикасында вя онун мцряккяб формаларынын гаршысынын алынмасында истифадя етмяк олар. Зейтун йаьы дяринин горума функсийасыны эцжляндирир, тонусу артырыр, гожалманы лянэидир вя организмдя калсиумун даща йахшы мянимсянилмясини тямин етмякля сцмцк тохумасынын артымына вя мощкямлянмясиня кюмяк едир.

Сон илляр “Bakы Qida və Yağ Fabriki” MMC-də “Финал” və “Zeytun bağları” тижарят нишаны иля зейтун йаьы истещсал олунур. Эиэийеник нормалара ямял олунараг габагжыл технолоэийанын тятбиги иля истещсал олунан зейтун йаьы 250, 500, 750 грам və 1,0 litr кцтлядя 4 гранлы шцшəлярдя Ривиера типли зейтун йаьы кими истещлакчылара тягдим олунур.