Амин Бабайев, Вцгар Бабайев

a. İstehsal  
1.  İstehsal müvafiq ekoloji standartlara müvafiq olan torpaq ərazisi, istehsal 
sahələri, təsərrüfat binaları, bitkiçilik və heyvandarlıq məhsulları üçün lazımi 
saxlama avadanlıqları olan bir yerdə aparılmalıdır və standarta müvafiq olmayan 
üsullarla becərmə aparan hər hansı bir istehsal vahidindən tam surətdə ayrılmalıdır; 
fəaliyyəti öz kənd təsərrüfatı  məhsullarının hazırlanması  və qablaşdırılması ilə 
limitləşdirildiyi halda hazırlama və qablaşdırma emalatxanaları təsərrüfatın hansısa 
bir hissəsini təşkil edə bilər.   
 
2. Əgər inspeksiya ilk dəfə həyata keçirilirsə, sertifikatlaşdırma qurumunun müştə-
risi (sahibkar)  məzmununa aşağıdakılar daxil edilən kontrakt imzalayır:  
a) saxlama və istehsal binaları, torpaq sahəsi  göstərilməklə vahidin və ya toplama 
ərazisinin, həmçinin müəyyən hazırlama və/yaxud qablaşdırma fəaliyyətlərinin baş 
verdiyi yerlərin tam təsviri;  
b) yabanı  məhsullar toplandıqda üçüncü tərəfin verdiyi müvafiq təminat nəticə-
sində istehsalçı ekoloji standartın tələblərinin əməl olunmasını təmin etməlidir; 
c) bütün praktik tədbirlər təsərrüfat daxili səviyyədə edilməlidir və bu standarta 
uyğunluğu təmin etməlidir;  

---

 253
d) torpaq sahəsində  və ya yığım ərazisində  standarta müvafiq olmayan məhsullar  
üçün aparılan son tədbirlər;  
e) sahibkarın hətta çətin vəziyyətlərdə belə  standartda qeyd olunan tədbirləri 
yerinə yetirəcəyi barəsində öhdəlikləri.  
 
3. Hər il sertifikatlaşdırma qurumu tərəfindən təyin olunmuş tarixdən əvvəl  sahib-
kar öz bitkiçilik və heyvandarlıq məhsullarının istehsal qrafiki, torpaq sahəsinin 
planı ilə sertifikatlaşdırma qurumunu tanış etməlidir.  
 
4. Yazılı və sənədləşdirilmiş bütün hesablar qorunub saxlanmalıdır ki, sertifikatlaş-
dırma qurumu istifadə olunan bütün xammalın mənşəyini və kəmiyyətini və bu cür 
materiallardan istifadəni təftiş edə bilsin. Bundan əlavə yazılı və sənədləşdirilmiş 
hesablar saxlanmalıdır ki, istənilən vaxt satılan bütün kənd təsərrüfatı  məhsulla-
rının  mənbəyini, kəmiyyətini və göndərilməsini  nəzarətdə saxlaya bilsin. Birbaşa 
istehlakçıya satılan məhsulun kəmiyyəti yaxşı olardı ki, gündəlik hesablamalar 
əsasında aparılsın.  
 
5. Hər bir heyvan individual şəkildə identifikasiya edilməlidir.  Əgər bunlar kiçik 
məməlilərdirsə və ya quşlardırsa, o zaman ya toplaşma və ya otlama xüsusiyyətlə-
rinə görə  identifikasiya edilməlidir. Arılar isə  pətəyinə görə müəyyənləşdirilmə-
lidir. Yazılı  və  sənədləşdirilmiş bütün sənədləşmələr qorunub saxlanmalıdır ki, 
mal-qaranın və ya arıların sistem daxilində mütəmadi olaraq daşınmasına və 
nəzarətdə olmasına və lazım gələndə audit məqsədilə yoxlama aparılmasına imkan 
yaratsın. Sahibkar aşağıda qeyd olunan hesabatların təfsilatlı və yenilənmiş şəkildə 
nəticələrini qoruyub saxlamalıdır:  
 
a) heyvanların seleksiyası və mənşəyinin müəyyənləşdirilməsi; 
b) hər hansı alış əməliyyatının qeydiyyatı; 
c) xəstəliklərin, zədələnmələrin və reproduktiv problemlərin qarşısının alınması və 
idarəedilməsi məqsədilə tərtib olunan sağlamlıq haqqında plan;  
d) hər-hansı bir məqsədlə istifadə olunan müalicə üsulları və dərmanlar, həmçinin 
karantin müddəti və müalicə olunmuş heyvanların və ya pətəklərin identifikasiyası;  
e) tətbiq olunan yem və yemin alınma mənbələri;  
f) mal-qaranın təsərrüfat daxilində  hərəkəti və arı  pətəklərinin xəritədə qeyd 
edildiyi kimi yem ərazisində hərəkəti; 
g) daşınma, kəsim və/ya satış. 
h) hər növ arı məhsullarının ekstraksiyası, emalı və saxlanması. 
 
6. Sertifikatlaşdırma qurumu ildə ən azı bir dəfə təsərrüfatın tam inspeksiyasını öz 
üzərinə götürür.    
Məhsullardan nümunələr bu standartda siyahıda olmayan məhsulların istifadə-
sindən  şübhələndikdə götürülür. Hər inspeksiya aparıldıqdan sonra inspeksiya 
hesabatları tərtib olunur.   
Əlavə olaraq ehtiyac olduğu halda, qeyri müntəzəm, xəbərdarlıqsız 
inspeksiyalar da aparılmalıdır.   

---

 254
Sahibkar sertifikatlaşdırma qurumlarına yoxlama aparmaq üçün, saxlama və 
istehsal ərazilərinə,  ümumi torpaq sahəsinə  baxış keçirmək üçün, həmçinin uçot-
hesabatlara və sənədlərə  baxmaq üçün şərait yaratmalıdır.   
 
7. Sahibkar həmçinin yoxlama aparmaq məqsədilə yoxlama aparan qurumu onun 
üçün vacib hesab edilən hər hansı bir məlumatla təmin etməlidir. 
  
8. Standarta əsaslanan və  istehlakçı üçün son qablaşdırma mərhələsini keçməyən  
məhsullar  standarta müvafiq olmayan maddələrlə və ya məhsullarla çirklənmənin 
və dəyişdirilmənin qarşısı alınaraq və buna təminat verilərək daşınmalıdır. Qanuna 
əsasən aşağıda qeyd olunan məlumatlar verilməlidir:  
− istehsala və məhsulun hazırlanmasına cavabdeh olan şəxsin adı və ünvanı;  
− məhsulun adı; 
− məhsulun ekoloji  statusa malik olması barəsində.  
 
9. Sahibkar eyni ərazidə bir neçə istehsal vahidini idarə edirsə (paralel istehsal), 
qeyri ekoloji üsullarla idarə edilən təsərrüfat da inspeksiya subyekti olmalıdır. Bu 
istehsal vahidlərində fərqləndirilə bilinməyən sortlardan istifadə edilməməlidir. 
 
10. Ekoloji heyvandarlıqda bütün heyvanlar bir yaxud oxşar istehsal vahidində bu 
standartdan irəli gələn qaydalara uyğun saxlanılmalıdır. Bununla belə, bu standarta 
uyğun olmadan saxlanan heyvanlar bu standarta uyğun olaraq saxlanan heyvan-
lardan aydın şəkildə ayrılmaq şərtilə ekoloji  təsərrüfata gətirilə bilər.  
 
11. Sertifikatlaşdırma orqanı  qərar verə bilər ki, standartın müddəalarına uyğun 
olaraq saxlanmış heyvanlar adi otlaq sahələrində otarılsın, bir şərtlə ki: 
 
a) bu sahədə ən azı son üç il ərzində müvafiq ekoloji standarta əsasən icazə verilən 
maddələrdən başqa digər məhsullar istifadə edilməmiş olsun; 
b) standartın müddəalarına müvafiq olaraq saxlanan heyvanlarla digər heyvanlar 
arasında aydın ayrılma sistemi olsun.