Eksperimental

Foydalaniladigan jihozlar: Rasmiylashtirilgan biografik anketa.
Ish tartibi. Mavzuga biografik anketa taklif etiladi va quyidagi ko'rsatmalar beriladi: «Men sizning hayotingiz haqidagi voqeani iloji boricha batafsilroq aytib berishingizni so'rayman: siz qaysi oilada tug'ilgansiz, bolaligingiz qanday o'tgan, oilangiz qanday yashagan, uning a'zolari bir-biri bilan qanday munosabatda bo'lgan, eng qadimgi xotiralaringiz qanday? Maktabda bo'lgan vaqtingiz haqida gapirish tavsiya etiladi: u erda nima yoqdi va nimasi yoqmadi. Ayni paytda ota-onangiz bilan munosabatlaringiz qanday rivojlandi? Do'stlaringiz kim edi? Sizni nima qiziqtirdi va kelajakdagi hayotingiz haqida nima deb o'ylaysiz? Bundan tashqari, siz qanday qilib katta yoshda bo'lganingiz, qanday qilib kasbni tanlaganingiz, bo'sh vaqtingizni qanday o'tkazganingiz haqida suhbatlashishingizni istardik. Sizga eng qiziqarli va muhim tuYulgan narsalar haqida aytib bering. Sizning hayot rejalaringiz qanday? " Natijalarni qayta ishlash shaxsiy rivojlanishning xronologik jadvalini tuzishni o'z ichiga oladi, bu erda xronologik tartibda ushbu sanalar bilan bog'liq voqealar va ularga hamroh bo'lgan tajribalar mavzu tomonidan aytib o'tilgan sanani belgilashning barcha savollaridan tashqari yoziladi.
Keyin javoblar tarkibni tahlil qilish usuli bilan qayta ishlanadi. Natijalarning talqini quyidagilarni tahlil qilishni o'z ichiga oladi:
Har bir savolni diqqat bilan o'qing va javoblarni yozing, agar savolda tayyor javoblar bo'lsa, sizning fikringizni to'liq va aniq aks ettiradigan savolni tanlang. Agar taklif qilingan variantlardan hech biri sizga mos kelmasa, javobingizni yozing.
Kontent analiz metodi
Materiallarni ma’naviy jihatdan ham sifat, ham miqdoriy analiz qilinish usuli psixologiyada kontent- analiz deb ataladi. Kontent-analizning ilmiy mohiyati shuki, uning yordamida biror matnda ma’lum fikr, g‘oya yoki tushunchalarning necha marta qaytarilishi qayd etiladi, ya’ni ma’lum mazmun miqdor ko‘rinishiga keltiriladi. Bu metodning asoschilari amerikalik sotsiologlar X.Lassuell va B.Berelsonlar bo‘lib, ular bu usulni birinchi marta ikkinchi jahon urushi yillarida bir siyosiy gazetaning mazmuni, uning g‘oyaviy yo‘nalishini aniqlash maqsadida qo‘llagan edilar. Ular «Haqiqiy amerikalik» nomli gazetaning kundalik chiqishlarini kontent-analiz qilib, ularni fashistik yo‘nalishidagi gazeta ekanligini isbot qilishgan va uning chiqishini ta’qiqlashga erishgan edilar.
Kontent-analizni qo‘llashda tadqiqotchi oldida turgan asosiy muammo bu tekshiruv birliklari — kategoriyalarni aniqlashdir. CHunki bunday birliklar tadqiqotning maqsadi va tadqiqotchining e’tiqodi va dunyoqarashiga ko‘ra har xil bo‘lishi mumkin. Masalan, kontent-analizning asoschilari X.Lassuell va B.Berelsonlar bunday birlik — ramziy birlik yoki simvollar bo‘lishi mumkin, deb hisoblashgan bo‘lsalar, boshqa amerikalik tadqiqotchi L. Lovental bunday birlik yaxlit mavzu bo‘lishi kerak deb hisoblaydi. Aslida, bunday birliklar kontent-analizda ilmiy taxmin va tadqiqotchining metodologik asoslari bilan belgilanishi kerak. SHuning uchun ham ko‘pgina tadqiqotchilarni umumlashtirib, analiz uchun birliklar quyidagilar bo‘lishi mumkin deb hisoblaymiz:

1. 
   alohida iboralar yoki so‘zlarda bildirilgan tushunchalar (masalan, demokratiya, faollik tashabbus, hamkorlik va hokazo);
   
2. 
   yaxlit abzatslar, matnlar, maqolalar va shunga o‘xshashlarda ko‘tarilgan mavzular (masalan, millatlararo munosabatlar mavzusi, insonlardagi milliy qadriyatlar mavzusi va hokazo);
   

v) tarixiy allomalar, siyosatshunoslar, taniqli shaxslarning nomlari;
g) ijtimoiy hodisa, rasmiy hujjat, biror aniq fakt, asar (masalan, oilaviy mojarolar, O‘zbekiston Konstitutsiyasi muhokamasi, yangi yozilgan asarga o‘quvchilarning munosabati va shunga o‘xshash).
Yaxshi o‘tkazilgan kontent-analiz aslida ijtimoiy psixologik tadqiqotlarda juda katta ahamiyatga ega. Kontent-analiz tadqiqotchidan kattagina uquvni talab qiladi, chunki bir tomondan, u yoki bu matnni tushunish mahorati bo‘lishi kerak, ikkinchi tomondan, tadqiqot so‘ngida qo‘lga kiritilgan miqdoriy birliklarni yana qayta sifat formasiga keltirish lozim, ya’ni tushuntirib berish kerak.
Savollar

1. 
   Kontent-analiz metodi mohiyati nimadan iborat?
   
2. 
   Biografik metod qachondan boshlab tadbiq etila boshlangan?
   
3. 
   Biografik metod ilk marotaba maktab namoyondalari tomonidan qo’llanilgan?
   
4. 
   Biografik tahlil usuli manbalari nimalardan iborat?
   
5. 
   Kauzometriya har doim 6 komponentdan iborat bo’lib ular qaysilar?
   

Foydalanilgan adabiyotlar.

1. 
   Ye.G’oziyev. “Psixologiya muommolari”. -T., “O’qituvchi”. 1996.
   
2. 
   

Ye. G’oziyev, X.Ibragimov. “Psixologiya metodologiyasi”.2000.

3. 
   

M.G.Davletshin, S.M.To’ychiyeva. “Umumiy psixologiya”. -T. 2002.

4. 
   M.G.Davletshin. “Ta’limning psixologik asoslari”. -T. 1990.
   
5. 
   

A.V.Petrovskiy taxririda. “Yosh psixologiyasi va pedagogik psixologiya”. Moskva 1979.

6. 
   

A.V.Petrovskiy. “Umumiy psixologiya”. 1992.

7. 
   

V.A.Kruteskiy. “Pedagogik psixologiya asoslari”. -T. 1976.
8.
P.I.Ivanov. “Ta’limning psixologik asoslari”. -T. 1963.

9. 
   

G.Jalolova. “Bolalarni maktabga tayyorlashda noan’anaviy o’yinlardan foydalanish”. - T. 2004.

9. 
   

M.Vohidov “Bolalar psixologiyasi”. T.1982.

9. 
   

Q.Daminov “Bolalar psixologiyasida tadqiqot metodlarining qo’llanish tarixidan”. -T. 1992.

9. 
   

M.Xalilov. Bilish jarayonlari. - Samarqand 1992.

9. 
   

E.G’oziyev. “Umumiy psixologiya”. -T. 2010.