O‘zgarmas tok dvigatellari asosan tezligi bir tekisda va keng oraliqda o‘zgaruvchan ishlab chiqarish mexanizmlarini xarakatga keltirish maqsadida qo‘llaniladi. O‘zgarmas tok dvigatellarining qo‘zatish sistemasiga asosan o‘zgarmas tok generatorlariga o‘xshash bo‘lib mustaqil, parallel, ketma-ket va aralash qo‘zatish cho‘lg‘amli o‘zgarmas tok dvigatellariga bo‘linadi. O‘zgarmas tok dvigatellarining ulanish sxemalari o‘zgarmas tok generatorlarini o‘rganilganda ko‘rib o‘tilgan (44-rasm).
1. O‘ZGARMAS TOK DVIGATELINING ENERGETIK DIAGRAMMASI
O‘zgarmas tok dvigatelining energetik diagrammasini parallel qo‘zatish cho‘lg‘amli o‘zgarmas tok dvigatelining misolida ko‘ramiz. Faraz qilaylik, parallel qo‘zatish cho‘lg‘amli o‘zgarmas tok dvigateli manbadan birlamchi elektrik quvvat R1 ni qabul qilayotgan bo‘lsin.
Bu quvvatni bir qismi qo‘zatish cho‘lg‘amlaridagi quvvat isrofini Rq va yakor cho‘lg‘amidagi quvvat isrofi
Rela=Ia2Ra
da sarflanadi. Manbadan qabul qilingan quvvatning qolgan qismi elektromagnit quvvat xisoblanadi
Elektromagnit quvvat mexa-nik quvvatga aylanadi. Me-xanik quvvat xisobiga dvigatelning magnit Rmg, qo‘shimcha Rqo‘sh va mexanik Rmx quvvatisroflari qoplanadi. Parallel qo‘zatish cho‘lg‘amli o‘zgarmas tok dviga-telining energetik diagrammasi 51-rasmda keltirilgan.
Ishlab chiqarish mexanizmiga uzatilayotgan foydali quvvat R2 quyidagicha aniqlanadi.
R2=R1- Rq - Rela- Rmg-Rmx-Rqo‘sh (13-1)
bu yerda:Rqo‘sh - quvvatning qo‘shimcha isroflari; Rq - dvigatelning qo‘zatish cho‘lg‘amidagi isroflar.
xuddi shu energetik diagrammaga o‘xshash energetik diagrammalarni boshqa turdagi o‘zgarmas tok dvigatellari uchun xam qurish mumkin.
