Eshonqulov O. E. va boshq. Genetika: Akad litseylar uchun darslik / A. E. Eshon e 99 qulov, K. N. Nishonboyev, M. Bosimov
Yüklə 2,96 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
Biologik modellashtirish
usulini qo‘llashda N. I. Vavilov qonuni nazariy asos hisoblanadi. Irsiy kasalliklarning nasldan naslga o‘tishi qonuniyatlari avval hayvonlarda o‘rganilib, keyin tibbiyotga tatbiq etiladi. 19-§. Irsiy o ‘zgaruvchanlikning gomologik qatori Bu qonun buyuk rus olimi mashhur genetik N. I. Vavilov tomonidan 1920-yilda kashf qilingan. Har xil o‘simliklar turlari va avlodlarida belgilar o ‘zgaruvchanligini o ‘rganish jarayonida N. I. Vavilov o‘zgaruvchanlikning gomologik qatori mavjudligini aniqlab, o ‘z qonunini shunday ifodaladi: irsiy jihatdan yaqin b o ‘lgan hamma turlar va avlodlar irsiy o ‘zgaruvchanlikning o ‘xshash qatorlari mavjudligi bilan xarakterlanadi. M a’lum turdagi o‘zgaruvchanlikni aniqlab, unga yaqin turlar- da va avlodlarda shunday o ‘zgaruvchanlik shakli mavjudligini oldindan bashorat qilish mumkin. Qonun o‘simliklarda aniqlangan bo ‘lsa ham N. I. Vavilov uni hayvonlarda ham qo‘llash mumkinligini takidlagan edi. Gomologik qatorlar qonunning nazariy asosi turlarining tabiiy tanlash natijasida divergensiya yo‘li bilan kelib chiqqanligi to ‘g‘risi- da dunyoqarashdir. Umumiy ajdodlar m a’lum genotipga ega bo ‘lgani uchun ularning avlodlarida ham asosan shunday genotip ga ega ekanligini tushunish qiyin emas. Bir xil genlarning o ‘zgaruv- chanligi yaqin turlar va avlodlarda ham bir xil bo‘lishi mumkinli- gini tasavvur qilish mumkin. 72 Genetika N.I. Vavilov qonuni seleksiyaning solishtirma genetikaning na- zariy asosi bo‘lib turlar xilma-xilligini tushunishga yordam beradi. Bu qonun odamlarda va hayvonlarda uchraydigan irsiy kasal- liklarni o‘rganishda katta ahamiyatga ega. Odamlarda uchraydigan irsiy kasalliklarning oldini olish, davolash muammolarini hayvon larda o ‘tkaziladigan tadqiqotlarsiz yechish mumkin emas. Odam larda mutatsiyalar natijasida kelib chiqadigan irsiy kasalliklarni (masalan, gemofiliya, albinizm, epilepsiya, ko‘z kasalliklari, diabet va boshqalar) sutemizuvchilarning ko‘p turlarida uchratish mumkin. Shuning uchun bu mutatsiyalar odam irsiy kasalliklarini o‘rganishda model sifatida foydalaniladi. Quyidagi rasmlarda albinizm va semirish kasalligining hayvonlarda ham uchrashi ko‘rsatilgan Yüklə 2,96 Mb. Dostları ilə paylaş:
|